Báo cáo Mở rộng cơ hội xuất khẩu thanh long cho các hộ nông dân sản xuất nhỏ thông qua thực hành nông nghiệp tốt

Ministry of Agriculture & Rural Development  
Báo Cáo Tiến Độ Dán CARD  
029/07/VIE  
Mrng cơ hi xut khu thanh long cho các hộ  
nông dân sn xut nhthông qua Thc Hành  
Nông Nghip Tt  
MS6: Mrng Mô Hình Thí Đim  
Tháng 11/2009  
Ni Dung  
1
2
3
4
Thông tin tchc  
1
2
2
Tóm tt dán  
Gii thiu & cơ sở  
Mrng mô hình thí đim  
4.1 Xác định và tiến độ tuân thGAP ca nhà vườn và nhà đóng gói Bình Thun,  
Tin Giang và Long An  
6
6
4.2 Hsơ vslượng và sn lượng thanh long, tiếp cn thtrường và li nhun cho  
người nông dân đối vi nhà đóng gói mi và các nhóm nông dân nhỏ  
4.3 Thông tin cthvthtrường  
14  
15  
5
Trin khai thc hin & các vn đề bn vng  
5.1 Trin khai thc hin  
5.2 Tính bn vng  
16  
16  
17  
6
7
Các bước chính tiếp theo  
17  
Phlc 1 Tp hun nông dân và mi liên quan ca nhóm thc hin dán  
thanh long  
18  
20  
21  
22  
23  
8
9
Phlc 2 MARD phê duyt trthành TChc Chng Nhn  
Phlc 3 Tiêu Chun VietGAP  
10 Phlc 4 Bng danh mc kim tra VietGAP  
11 Phlc 5 Thư đin tngày 30 tháng 11, 2009  
12 Phlc 6 Thư đin tcho Ông Long tTS Hòa Error! Bookmark not defined.  
13 Phlc 7 Thông tin vHTX Long An thu thp tcuc hp ngày 3 tháng 11,  
2009  
26  
30  
14 Phlc 8 Dliu điu tra trang tri thanh long tuân thTiêu Chun  
GlobalGAP Châu Thành, Long An  
15 Phlc 9 Chi phí chng nhn tuân thGlobalGAP Error! Bookmark not defined.  
16 Phlc 10 Thông tin tiếp cn nhóm cng đồng Tin Giang  
17 Phlc 11 Bng tính Thông tin Tp Hun Nông Dân  
34  
37  
Thut Ngữ  
BRC  
Hip hi nhà bán lAnh quc: Tiêu chun toàn cu - THC  
PHM  
CARD  
CTU  
Hp tác vNông nghip và phát trin nông thôn  
Trường Đại Hc Cn Thơ  
DARD  
SNông Nghip & PTNT  
EUREPGAP  
Nhóm làm vic các nhà bán lsn phm ca châu Âu; Thc  
Hành Nông Nghip Tt  
GAP  
Thc Hành Nông Nghip Tt  
GlobalGAP  
HAI  
HCE  
HCMC  
LAC  
Thc Hành Nông Nghip Tt Toàn Cu  
Tchc quc tế Hassall and Associates  
Trường Đại Hc Kinh Tế - Hue  
Tp. HChí Minh  
Khóa Đánh Giá Viên trưởng  
MARD  
MRL  
BNông Nghip & PTNT  
Mc dlượng ti đa  
P&FR  
PPD  
Vin Nghiên Cu Cây Trng & Thc Phm New Zealand  
Phòng Bo VThc Vt  
SGS  
SOFRI  
Société Générale de Surveillance  
Vin Cây Ăn QuMin Nam (tin thân là Vin Nghiên Cu Cây  
Ăn QuMin Nam)  
UK  
Vương quc Anh  
UKAS  
USA  
TChc Công Nhn Anh Quc  
Hoa Kỳ  
VIETGAP  
WTO  
Tiêu chun Thc Hành Nông Nghip Tt VIETGAP  
TChc Thương Mi Thế Gii  
1 Thông tin vTChc  
Tên dán  
Mrng cơ hi xut khu thanh long cho các hộ  
nông dân sn xut nhthông qua Thc Hành  
Nông Nghip Tt (GAP)  
Vin Cây Ăn QuMin Nam (in thân là Vin  
Nghiên Cu Cây Ăn QuMin Nam)  
Tchc Vit Nam  
Điu phi dán phía Vit Nam  
Tchc Úc  
Nguyn Văn Hòa  
Vin Nghiên Cu Cây Trng và Thc Phm New  
Zealand  
John Campbell, Allan Woolf,  
Leonie Osborne và Marlo Rankin  
Nhân sphía Úc  
Ngày khi động  
Tháng 02, 2008  
Ngày Hòan thành (theo phê duyt)  
Ngày Hòan thành (được gia hn)  
Báo cáo định kỳ  
Tháng 02, 2010  
Mrng Mô Hình Thí Đim  
Liên lc  
Phía Úc: Trưỏng Nhóm  
Tên  
John Campbell  
Telephone: +64 3 9073602  
Chúc vụ  
Tchc  
Trưởng dán  
Fax:  
Email:  
+64 3 9073596  
Vin Nghiên Cu Cây  
Trng và Thc Phm  
New Zealand  
Phía Úc: Liên lc hành chánh  
Tên  
Chúc vụ  
Tchc  
Leonie Osborne  
Trlý  
Vin Nghiên Cu Cây  
Trng và Thc Phm  
New Zealand  
Telephone: +64 9 925 7232  
Fax:  
+64 9 925 8626  
Email:  
Phía Vit Nam  
Tên  
Chúc vụ  
Tchc  
TS Nguyn Minh Châu  
Trưởng dán  
Vin Cây Ăn QuMin  
Nam (SOFRI)  
Telephone: +84 73 893 129  
Fax:  
+84 73 893 122  
Email:  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
Page 1  
2 Tóm Tt DÁn  
Mrng mô hình thí đim ca dán thanh long Bình Thun đến các hnông dân, nhà  
đóng gói và nhà xut khu trên din rng Bình Thun, Tin Giang và Long An đã có  
nhng bước tiến trin khquan trong sut dán này (Sn phm 1.2). Các yếu tố đóng  
góp cho stiến trin này gm:  
Hiu quca nhóm nông dân, nhà đóng gói và nhà xut khu thí đim đạt chng  
nhn GlobalGAP, như là mt mô hình “mu” để nhân rng  
Hiu quca nhóm thc hin dán vcht lượng trin khai áp dng để chuyn  
giao kthut và biên son tài liu cho các nhóm tthân vn động và cho các cá  
nhân và nhng nhóm mi thành lp có mong mun phát trin hthng cht  
lượng GAP cho trái thanh long và các cây trng khác  
Tăng nhanh chóng và n định vslượng đối tượng tuân thủ  
Nhu cu toàn cu vsn phm “An toàn, Hp pháp và Cht lượng” và sau đó là  
hướng đến thtrường tuân thtiêu chun yêu cu để thâm nhp thtrường đó  
Các tài liu n phm giá trvcác nguyên tc GAP và dùng cho thc hành đang  
được biên son  
Khuynh hướng ca ngành sn nông sn Vit nam được hình thành theo sau  
chương trình GAP để được hưởng li van toàn thc phm, môi trường sng an  
toàn hơn cho người sn xut thông qua áp dng GAP, có trách nhim và ý thc  
vmôi trường.  
SOFRI và dán thanh long đã gy dng nên mt nn tng cho sáng kiến GAP rng  
khp đất nước theo mt cách bn vng và SOFRI cùng vi ngành sn xut nông sn  
đang hướng đến nhng nhu cu to ln hơn ca vic mrng sáng kiến GAP vi mt  
sc bt phát trin.  
Dán thanh long đã dành phn ln năng lượng trong sut thi gian thc hin chai dự  
án để khuyến khích, động viên người nông dân và nhà đóng gói áp dng GAP nhưng  
quyết định đưa và thc hin GAP tùy thuc vào tng cá nhân. Nhóm thc hin dán đã  
kiên quyết theo đui thc hin GAP: nhiu hnông dân và nhà đóng gói đã được tp  
hun, ci thin hot động ca hvà/hoc đã đi đến đạt được chng nhn GlobalGAP  
hoc VietGAP (Phlc 1).  
Dán đã gp rt nhiu khó khăn trong vic thu thp các sliu đáng tin cy cn thiết để  
tng hp: sn lượng trái; ttrường thâm nhp; và li nhun mà người nông dân đạt  
được; cho nhà đóng gói hin hành và nhà đóng gói mi và ccác nhóm nông dân. Mt  
sthông tin thtrường đã được đưa vào báo cáo này nhưng vn còn rt khác bit so vi  
ngun tdán để có quyết định chính xác vtm nh hưởng ca dán.  
3 Gii thiu & Cơ sở  
Người sn xut thanh long Vit nam tng chng kiến giá bán trái thanh long tt gim  
khong 60% ktnăm 2000, và có thphn nào đó to ra sphthuc vào thtrường  
ni địa và xut khu lân cn. Có khong 10 nhà xut khu ln Vit nam nhưng mt  
phn ln đáng ktrong tng sn lượng được thu trt nhiu hnông dân sn xut quy  
Page 2  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
mô nh. Trong sut dán thanh long GAP trước đây s037/04VIE, các hnông dân  
được đánh giá thông qua điu tra so sánh chun để xác định hin trng ca các hnông  
dân sn xut thanh long so vi tiêu chun theo yêu cu ca các thtrường xut khu giá  
trcao. Tiếp theo đó, dán tiến hành xây dng hthng cht lượng dng văn bn, tp  
hun và giám sát vic trin khai thc hin mt mô hình “Thí đim” ca nhà xut khu,  
nhà đóng gói, và gm ccác hnông dân sn xut ln và nhỏ đáp ng được tiêu chun  
BRC Toàn Cu – Thc Phm phiên bn 5 cho nhà đóng gói và GlobalGAP cho cá trang  
tri. “Mô hình cht lượng thí đim” được thành lp hin đang thnghim các thtrường  
giá trcao như Vương quc Anh, Châu Âu và Hoa K. Dán này, “Mrng cơ hi  
xut khu thanh long cho các hnông dân sn xut nhthông qua thc hành nông  
nghip tt GAP”, đang nlc Hòan tt nhng liên kết vi các thtrường giá trcao,  
cũng cshình thành mô hình thí đim để đảm bo tính bn vng, to ra smrng  
hot động ca mô hình thí đim và hình thành nên các hot động sn xut thanh long  
thương mi Bình Thun, Tin Giang và Long An. Rt nhiu và đang tăng lên vsố  
lượng các hnông dân sn xut quy mô nhscó cơ hi để thâm nhp thtrcao cho  
trái thanh long ca h.  
Mc tiêu dán được xây dng trong các báo cáo tiến độ giai đon.  
Trin khai dán đến cng đồng  
Tm nhìn tin dán  
Hòan thành và duy trì mô hình thí đim thanh long Hoàng Hu Bình Thun.  
Đạt Chng Nhn GlobalGAP cho nhóm nông dân, nhà đóng gói và nhà xut  
khu  
Nhân rng dán thí đim thanh long trin khai thc hin vùng Tin Giang và  
Long An  
Gii thiu các công ty xut khu để to ra động lc và kết ni thtrường vi các  
trang tri sn xut trên cơ sở ủy thác cho thtrường/nhà xut khu  
Tăng thu nhp cho người nông dân tvic bán trái thanh long cho các thtrường  
giá trcao  
Nhóm thc hin dán thanh long ca SOFRI chuyn tHòan thành công vic  
phát trin các hnông dân sn xut quy mô nh; chuyn sang định hướng lãnh  
đạo cho nhà xut khu/các HTX; chun bchuyên gia htrcho ngành sn xut;  
thu phí dch vụ để htrSOFRI thc hin Nghị Định 115  
Xây dng cơ svà năng lc cho SOFRI để tư vn và công nghkthut, da  
trên nn tng khoa hc đầy đủ cho ngành sn xut nông sn  
Sdng skích thích để tăng thu nhp cho người nông dân ttrái cây được  
chng nhn cung cp cho thtrường giá trcao để to ra động lc cho chương  
trình mrng tiếp cn cng đồng.  
Trin khai thc hin dán  
Nhng kết quni bt đạt được ca dán thanh long có liên quan trong báo cáo này là  
nhng lĩnh vc phát trin vngun nhân svà cơ shtng. Dán này, và dán thanh  
long trước đây, đã hình thành ý định ưu tiên phát trin cơ svà htng phù hp cũng  
như knăng cho sáng kiến cht lượng GAP ca ngành sn xut nông sn. Điu này cn  
đảm bo nó có cơ hi tt nht đáp ng được các nhu cu năng động ca thtrường trong  
ngành xut khu, có thci thin được đời sng ca các hnông dân sn xut thanh  
long quy mô nhthông qua vic thâm nhp các thtrường giá trcao.  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
Page 3  
Ngay tbui đầu tiên ca dán, mt chương trình tiếp cn cng đồng đầy tham vng  
đã được lên kế hoch, đặc bit là cho các tnh Tin Giang và Long An. Mc dù trong  
giai đon báo cáo này dán đạt được đúng tiến độ rt tt và n định, có nhng lúc có sự  
chm trgia nhng kế hoch đã vch sn cho chương trình tiếp cn cng đồng vi  
nhng kết quthc tế đạt được. Trong giai đon báo cáo này, người viết báo cáo hy  
vng rng các hnông dân, nhà đóng gói và nhà xut khu Hòan toàn chu trách nhim  
trong vic to ra nhng thay đổi vGAP theo khuynh hướng thtrường qua đó gim bt  
yêu cu tnhóm thc hin dán ca SOFRI. Tuy nhiên, dù tiến độ ca dán đạt được  
là rt tt, phát trin GAP vn đòi hi mt nlc đáng ktcác chuyên gia ca SOFRI.  
Nhng khó khăn ca dán đã được xác định và hành động khc phc đã được thc thi  
để chương trình tiếp cn cn cng đồng đạt được động lc như kế hoch định sn.  
Nhng khó khăn đó gm:  
Thi gian làm vic ca cá nhân và ngun nhân sdán cam kết nâng cao vn  
hành cun cm nang theo yêu cu thay đổi tEurepGAP sang GlobalGAP và để  
tuân thvi tiêu chun GlobalGAP mi; và tương vi tiêu chun BRC cp nht  
tPhiên bn 3 thành Phiên bn 5. Cm Nang Vn Hành tuân ththeo tiêu chun  
đã được cp nht đến nay đã Hòan tt  
Strì hoãn đã to ra slưỡng lự ở người nông dân hướng đến thc hin GAP do  
khnăng tiếp nhn ngun htrthông qua ngun kinh phí dán cp tnh.  
Ngun kinh phí sn sàng ca các dán GAP cp tnh đã được tìm hiu thông tin  
nhưng vn chưa có. Shnông dân sn xut thanh long quy mô nhtiếp cn  
tăng lên nhanh chóng nếu như các ngun htrsn sàng  
Các nhà chuyên môn thc hành hthng cht lượng chuyên nghip đã bra mt  
lượng ln thi gian để đảm bo vic chuyn giao kthut GAP chnhm đến  
nhng đối tượng tht smong mun đáp ng nhng yêu cu ca tiêu chun mà  
họ đã chn la.  
Năng lc quc gia và nhng thành tu bn vng dán đạt được bao gm  
Các nhà thc hành cht lượng ca SOFRI đã được tp hun và hi đủ điu kin  
để làm nên nhng thay đổi vGAP:  
o 1 nhân viên được TChc Cht Lượng New Zealand (New Zealand  
Organisation for Quality) tp hun và cp chng nhn Thanh Tra Ni  
B: người này, sau đó dưới shtrca trưởng dán, đã trình bày khóa  
Thanh Tra Ni Bcho các cán bkhoa hc ca SOFRI  
o 35 người được tp hun và Cp giy chng nhn là Thanh Tra Ni B;  
29 người được tp hun và Cp giy chng nhn vHACCP; và có 21  
được tp hun và có chng nhn An toàn lao động và Sơ cp cu và  
chng nhn GolbalGAP do SGS Vit nam tp hun và chng nhn. Tt  
cgm nhân viên ca SOFRI và khi tư nhân đều được tp hun. Danh  
sách hc viên tham gia các lp tp hun khác nhau được trình bày trong  
báo cáo Ct mc 5 ca dán thanh long (Xem Phlc 1 ca báo cáo này  
thuc mc Tp hun nông dân và mi liên quan ca nhóm thc hin dự  
án thanh long)  
o Hai cán bộ được SGS Vit nam tp hun và cp chng nhn Khóa Đánh  
Giá Viên Trưởng (LAC): đòi hi phi Hòan thành thc tế áp dng tiêu  
chun ca United Kingdom Accreditation Service (UKAS) trước khi  
Hòan toàn được chng nhn  
o BNông Nghip & PTNT phê chun cho SOFRI trthành TChc  
Chng Nhn cho Tiêu Chun VietGAP: sdng hai đánh giá viên đạt  
Page 4  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
chng nhn LAC phtrách đánh giá và phê chun chng nhn (Tham  
kho PhLc 2 trong báo cáo này được phía Vit nam ký vào văn bn)  
o Cán bộ đã hi đủ điu kin ca dán tiến hành các lp tp hun có cht  
lượng cao vGAP cho nông dân, nhà đóng gói và nhà xut khu:  
VietGAP và GlobalGAP cho nông dân và GlobalGAP đóng gói trên  
trang tri, BRC và các tiêu chun vthtrường đặc bit cho nhà đóng gói  
và xut khu  
o Mc dù tp trung cho trái thanh long, mt scác loi cây trng khác  
cũng đã được đề cp theo sáng kiến cht lượng có stham gia hay liên  
quan ca các cán bthc hành cht lượng đã thông qua tp hun.  
Phát trin cơ shtng bi cán bdán và khi xướng dán (SOFRI):  
o Cán bdán có liên quan đến vic quyết định/hoch định chính sách ở  
cp Chính phủ  
o Cán bdán đóng vai trò hàng đầu trong vic phát trin Tiêu chun  
VietGAP (xem PhLc 3, hình nh trang bìa cun tiêu chun, bn in và  
bn đin t)  
o Cán bdán được mi để xây dng Tiêu chun VietGAP và tài liu tp  
hun cho các loi cây ăn trái ca Vit nam, gm cvic xây dng danh  
mc kim tra VietGAP (Phlc 4 danh mc kim tra)  
o Dch vhtrGAP đã được phát trin: đăng ký thiết bphc vphân  
tích và theo dõi cht lượng đất, cây trng, nước v.v... Chn đoán, nghiên  
cu ng dng, gii quyết vn đề v.v...  
o Các mi liên kết gia thtrường vi nông dân, nhà đóng gói và nhà xut  
khu  
o Trung tâm xut sc ca SOFRI cung cp các dch vcht lượng cao về  
tp hun kthut và htrcho ngành sn xut cũng như có mi quan hệ  
công tác rt tt vi SGS Vit nam.  
Liên kết nhà đóng gói vi nhà xut khu  
Ghi chú: SGS là mt công ty hot động trong lĩnh vc cht lượng khp toàn cu, và  
được vn hành bi tiêu chun tương đương nhau trên tng th. SGS Vit nam được hỗ  
tr, giám sát bi SGS New Zealand, là nơi phê duyt tt ccác kết quthanh tra chng  
nhn và có quyn bo đảm cho các Chng Nhn Tuân Thbi SGS Vit nam.  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
Page 5  
Các li ích tkết quả đạt được gm  
Cht lượng cao trong tp hun và htrcho stiến trin sáng kiến GAP Vit  
nam mi cp độ. Chăm sóc chu đáo để đảm bo nhng đối tượng được tp  
hun đều có sự đồng nht để tiến hành áp dng các tiêu chun cht lượng được  
la chn, mt cách đầy đủ và trung thc  
Năng lc GAP đối vi thanh long và các loi cây trng khác ca khi tư nhân có  
đủ cơ hi để duy trì sbn vng trong tương lai  
GAP cho ngành nông sn ca khi tư nhân là khi có mi lưu tâm vcác tiêu  
chun thtrường giá trcao và tht scó nhu cu để Hòan toàn tuân ththeo tiêu  
chun như là mt đòi hi hàng đầu để thâm nhp và duy trì các thtrường giá trị  
cao  
Danh tiếng cho Vin Cây Ăn QuMin Nam vvai trò đầu tàu trong sáng kiến  
cht lượng trái thanh long:  
o Thc hành áp dng và phát trin Tiêu Chun Cht Lượng cp tnh và  
cp quc gia  
o Trong Khu vc Đông Nam Á thông qua các bài báo cáo ca các cán bộ  
thc hành cht lượng ti các cuc hp và hi nghị  
o Tng thcho các hthng và quy trình nhm đảm bo sn phm tuân thủ  
để thâm nhp các thtrường quc tế, đang có nhu cu và đang mrng,  
để đáp ng nhng tuân thca WTO  
o Phát trin GAP cho ngành sn xut nông sn Vit nam mt cách có hệ  
thng và có kim soát vi ưu tiên hàng đầu là tính bn vng.  
4 Mrng mô hình thí đim  
4.1 Xác định và tiến độ tuân thGAP ca nhà vườn và nhà đóng gói Bình  
Thun, Tin Giang và Long An  
Trin khai dán cthcho các tnh mc tiêu ca dán:  
Bình Thun  
1. Nhà đóng gói ca dán thí đim thanh long Bình Thun nhn được chng nhn  
tuân thTiêu Chun GlobalGAP (để biết tòan bthông tin thay đổi tiêu chun  
ca nhà đóng gói thí đim vui lòng tham kho báo cáo Ct mc s5 ca dán)  
a. Nhà đóng gói ca dán thí đim tiếp tc hướng đến tiêu chun BRC theo  
quá trình tp hun ca nhóm thc hin dán, định hướng và Thanh tra ni  
b. Đây là schun bị để đưa vào áp dng cho nhà đóng gói mi, ln hơn  
đang được xây dng  
b. Nhà đóng gói thí đim gn như tuân ththeo BRC và đã có được sphê  
chun là nhà cung ng được đăng ký cho thtrường USA  
c. Có rt nhiu mi quan tâm đến cam kết ca qun lý nhà đóng gói thí đim về  
vic to thun li, tp hun và duy trì đủ con người có cht lượng/hi đủ  
điu kin trong các lĩnh vc chcht ca các hot động nhà đóng gói để đạt  
được và sau đó là duy trì stuân thBRC. Có quá nhiu stin cy đang  
được đặt lên mt nhân viên lãnh đạo cht lượng duy nht ca nhà đóng gói.  
Định hướng để gim thiu khó khăn này đã được thc hin và đang tiếp tc;  
vic trì hoãn thc hành áp dng tiêu chun BRC cho nhà đóng gói mi có  
th/nên htrợ để gim thiu các khó khăn vngun nhân lc như đã ghi  
nhn.  
Page 6  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
2. Cp nht vnhà đóng gói, đóng gói trên trang tri, Chng nhn GlobalGAP ca  
công ty Ticay (Ông Long) Bình Thun:  
a. Được lên kế hoch từ đầu năm 2009 để dán htrnhm nâng nhà đóng  
gói này ttuân thGlobalGAP trthành được chng nhn theo Tiêu chun  
BRC  
b. Thay vì có sliên lc trao đổi có ý nghĩa gia dán và Ticay, cho ti nay  
không có tiến trin nào được báo cáo  
c. Nhng khó khăn làm trngi tiến độ đang được xác định và gim thiu.  
Hp phn này chlà mt phn mrng hp tác vi Ông Li Hai Long ca  
Ticay – Bo Thanh Co. Ltd., cũng được đề cp vsphát trin GlobalGAP  
cho các trang tri sn xut nh; nhà xưởng tuân thủ đóng gói trên trang tri  
và các mi liên kết vi các thtrường giá trcao các tnh Tin Giang và  
Long An (Phlc 5 email cho Ông Long).  
Có mt chương trình phát trin ca SNN&PTNT Bình Thun gii thiu Thc  
Hành Nông Nghip Tt cho các hnông dân sn xut thanh long quy mô nhvi  
tiêu chun VietGAP ca BNN & PTNT, là tiêu chun có sự đóng góp rt ln từ  
nhóm thc hin dán ca SOFRI.  
Chương trình GAP ca SNN&PTNT Bình Thun gm:  
Mc tiêu công bố đạt 3000 hnông dân sn xut thanh long quy mô nhhot  
động và đạt chng nhn Tiêu chun VietGAP, để có thtiếp cn thtrường  
Trung quc  
Đạt được 125 nhóm, HTX và trang tri độc lp  
Khong 350 hộ đã đạt được Chng Nhn Tiêu Chun VietGAP  
Hu hết các lp tp hun do SNN&PTNT Bình Thun thc hin  
Thanh tra đánh giá và Cp chng nhn cũng do mt bphn tách ri ca Sở  
NN&PTNT Bình Thun thc hin (được báo cáo rng thanh tra viên tách riêng  
bit vi người tp hun)  
Trong tương lai, đánh giá viên và chng nhn sdo mt đơn vị được phê chun  
là TChc Chng Nhn như SOFRI là đơn vtng có liên quan đến vic ci  
thin tình hình như thế này  
Mt schuyn giao kthut được cán bca SOFRI thc hin.  
Tin Giang  
Cơ sở  
ChGo, mt huyn thuc tnh Tin Giang, mt HTX vi khong 20 xã viên được  
thành lp tnăm 2006 nhưng schuyn biến còn mc độ rt thp. TS Võ Mai  
(Vinafruit) tham gia đầu tiên vào sthành lp ca HTX. Để đạt được mc tiêu là có  
thêm nhng hnông dân mi được chng nhn GlobalGAP, Ông Hoàng đã tham gia và  
tchc nhiu cuc tho lun nhóm để đảm bo rng tt cnông dân ý thc được vic  
cam kết tham gia nếu hquyết định theo đui chng nhn theo nhóm. Tquy trình này,  
14 hnông dân trong vùng này (~10 ha) được xác định; 8 hlà thành viên ca HTX  
trước đây và 6 thành viên không thuc HTX. Dự đoán là nhóm scó thể đạt chng nhn  
GloblalGAP vào cui năm 2009. Tuy nhiên, nhóm đã đi đến quyết định là hmong  
mun tt ccác hnông dân ca HTX (và các hnông dân mi tham gia vào) do đó  
nhóm smrng ra thành 23 hnông dân vi khong 15 ha. Ông Hoàng đã đóng góp  
nhiu nlc cho nhóm này vi nhiu phn hi khác nhau. Yếu thn chế chính cho  
vic đạt chng nhn GlobalGAP cho toàn bnhóm có vlà do thiếu scam kết tchủ  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
Page 7  
nhim HTX. Điu này còn dn đến sphc tp cho vic thc hin dán cp tnh vào  
tháng 6/2008 vi mc tiêu đạt được chng nhn GlobalGAP cho 100 ha thanh long. Dự  
án ca tnh scho người nông dân vay không lãi sut và điu này đã ngăn cn mt sxã  
viên tự đầu tư vào các khon cn thiết như xây nhà vsinh và kho phân thuc bi họ  
trông chvào khon vay này.  
Tiến độ đạt được cp độ trang tri  
Nhóm ChGo đã được tp hun IPM, ICM, an toàn lao động & Sơ cp cu do  
chuyên gia ca SOFRI thc hin  
Hai lp thanh tra ni bộ được tiến hành bi Chuyên gia thc hành cht lượng  
ca SOFRI  
17 trong s23 xã viên đã có kho hoá cht và nhà vsinh  
Tt ccác trang tri đều được làm vsinh  
Tt ccác xã viên đều hn chế sdng thuc bo vthc vt; họ đã quen vi  
vic tuân ththi gian cách ly hóa cht và lưu trghi chép và cũng như có  
nhng tiến bộ đáng ktrong lĩnh vc này.  
Bnh thi hoa  
thanh long;  
hoa bình thường;  
c sên tn công;  
hu quả ốc  
sên để li  
thanh long  
Cp độ nhà đóng gói  
Vào thi đim mà dán giai đon mrng bt đầu, kế hoch là để cho nhóm thc  
hin dán phía SOFRI làm vic vi Ông Long công ty Ticay Ltd nhm giúp đỡ trong  
vic xây dng mi quan hvi nông dân tnh Long An và Tin Giang để đảm bo cho  
vic trái thanh long đạt chng nhn phc vxut khu. Ông Long cũng có trang tri và  
nhà đóng gói riêng ca mình Bình Thun và được cho là smrng ra. Ti cuc gp  
gỡ đầu tiên gia Ông Long và nhóm thc hin dán được tchc vào ngày 1 tháng 4,  
2009 ti Tp HCM văn phòng ca công ty Ticay. Tiếp theo có rt nhiu e-mail được  
trao đổi không lâu sau đó và ngày 7/5/2009 nhóm dán CARD được thông báo rng  
Ticay nhn được chng nhn ca Tesco’s Nature’s Choice phê chun nhà cung ng ca  
hthng. Vào ngày 3/6/2009, mt email do SOFRI gi (TS Hòa) cho Ông Long để  
cung cp cho ông ta mt sthông tin vcác dán tnh Long An và Tin Giang chng  
nhn 30 ha và 100 ha thanh long, tương ng. Nhóm thc hin dán ca SOFRI đưa ra  
nhng la chn cho ông Long vcách thc ông ta có ththam gia (Xem PhLc 6  
email tTS Hòa cho Ông Long). Tuy nhiên thay vì tiếp tc vi các cuc tho lun  
thông thường, không có bt cschc chn nào xut hin tmi quan hnày và có vẻ  
rng ông Long đang tiến hành kế hoch “chvà xem” các kế hoch hot động hơn là  
cam kết làm vic vi người sn xut và vi SOFRI ngay tban đầu. Vlý do này, trong  
Page 8  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
khi dán vn chưa loi trlàm vic vi ông Long, các la chn khác để to mi quan  
hvi nhà đóng gói/xut khu vn được trin khai.  
Nhng vn đề liên quan đến nhóm ChGo và vic thiếu scam kết tông Long, dự  
án vn chưa thxác định được mt nhà đóng gói/xut khu nào hin có phù hp để  
tham gia vào nhóm nông dân ChGo. Bên cnh đó, vai trò ca chính quyn địa  
phương vcác hot động kinh doanh nông nghip ngay ti tnh này có vcó sc mnh.  
Thay vì khuyến khích đầu tư ca tư nhân, chính quyn địa phương đã khng định vi  
nông dân rng hcó kế hoch rót kinh phí để xây dng mt nhà đóng gói xut khu.  
Nhà đóng gói sẽ được tnh vn hành và hcó ý định cnh tranh li vi các thương lái  
thu mua/nhà đóng gói hin có để đảm bo ngun cung ng t100 ha thanh long đạt  
chng nhn thuc dán ca tình có shtrca SOFRI. Trong khi chi tiết ca dán  
nhà đóng gói giai đon này vn chưa có gì rõ ràng, không khi nghi ngrng nhà  
đóng gói xut khu do tnh shu và vn hành này sgp nhng thách thc khi đối đầu  
vi cnh tranh tcác nhà đóng gói xut khu hin hu đang có nhng mi quan hkhn  
khít vi các khách hàng như ông Hip và ông Long Bình Thun. Điu này cũng có vẻ  
như hscó thể đạt được chng nhn vcác tiêu chun cht lượng mà quc tế tha  
nhn mà không cn có sgiúp đỡ tbên ngoài.  
Thông tin bsung vHTX ChGo và quan đim ca các xã viên có thxem Phlc  
7 (ghi nhn tchuyến thăm vườn ngày 3/11/2009 và các ghi chép tchuyến thăm làm  
vic ca trưởng dán).  
Long An  
Cơ sở  
SOFRI được yêu cu htrkthut (vi tư cách là tư vn) cho mt dán cp tnh ở  
Long An vào tháng 2/2009. TS Hòa đàm phán thi gian ca dán để bên cnh đó có  
nhng htrthêm vkthut sn xut cho các hnông dân trng thahn long, SOFRI sẽ  
tp trung vào vic htrkthut hướng đến đạt tiêu chun GlobalGAP. Các đề xut  
được trình bày vi Hi đồng dán tnh và đã được thông qua. Thi gian dán ttháng  
4/2009–6/2011. Mc tiêu là có 30 ha được chng nhn GlobalGAP (~60 hnông dân  
sn xut nh). Chính quyn địa phương cũng đã yêu cu có 1,8-ha ‘vườn du lch’ được  
xây dng làm trình din thc hành GAP và có thể được sdng vào mc đích gii trí.  
Quyết định này để mrng mô hình thanh long thí đim Bình Thun trong mi liên  
kết vi mt dán cp tnh Long An có nghĩa là nông dân tham gia vào dán ngay từ  
ban đầu có thtiếp cn được mt khon kinh phí nhcn thiết cho vic xây dng nhà vệ  
sinh và kho phân thuc mà dán CARD không thhtrợ được. Điu này cũng có nghĩa  
là có mi ràng buc cht hơn gia SOFRI và chính quyn địa phương đang được thiết  
lp bi SOFRI đại din cho đơn vcung ng dch vvqun lý cht lượng theo đúng kế  
hoch hành động được phát trin trong bi cnh Dán song phương. Bng cách làm  
vic trong liên kết vi dán tnh, dự đoán cho thy tính bn vng scao hơn sau khi dự  
án CARD kết thúc (2/2010), khi SOFRI đã cam kết làm vic vi nông dân sn xut  
thanh long và vi SNN&PTNT ca tình để đảm bo đạt đươc chng nhn  
GlobalGAP.  
Tiến độ đạt được cp độ trang tri  
Đã xác định và chn được hai nhóm tham gia vào dán/giai đon mrng mô hình thí  
đim thanh long ca tnh Long An. HTX Dương Xuân Hi có 37 hnông dân vi tng  
cng khong 38,25 ha, và An Lc Long có 9 xã viên vi tng din tích 9,55 ha. Điu tra  
cơ bn đã được tiến hành cho toàn bxã viên để nm bt mc độ hin hành so vi tuân  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
Page 9  
ththeo tiêu chun GlobalGAP. Kết quả điu tra có thxem thêm Phlc 8. Mt số  
kết quchính có được từ điu tra gm:  
Chai nhóm đều là nhng nông dân có kinh nghim trng thanh long vi hơn  
75% xã viên có kinh nghim trng thanh long trên 5 năm  
Tt cnông dân có trình độ hc vn khá tt (đọc, viết) và đều có đin thoi liên  
lc. Đáng lưu ý là có đến 16% xã viên có internet/email  
Chcó 14% nông dân HTX Dương Xuân Hi bán trái trc tiếp cho mt nhà  
xut khu, scòn li bán trc tiếp cho thương lái. Tuy nhiên, trên 75% hnông  
dân ca mi HTX tin tưởng rng sn phm ca mình cui cùng được bán cho  
mt nhà xut khu nào đó  
Trên 60% nông dân ca mi nhóm đã có nhà vsinh và có thiết bra tay cho  
công nhân làm vic trên trang tri  
Trên 45% hnông ca chai nhóm đã có kho phân và thuc tách bit  
Bo hlao động cơ bn (như: khu trang, găng tay) được đa đa scác hnông  
dân ca chai nhóm sdng khi phun xt thuc  
Lưu trsghi chép ca các hộ điu tra còn kém. Vvic ghi chép sn lượng,  
các xã viên đều có ý thc tt, vi 43% cho là có lưu so vi ch22% hnông dân  
nhóm An Lc Long. Vvic ghi chép phun thuc, chai nhóm cho kết quả  
khá kém, chcó 16% xã viên HTX và 22% thành viên ca nhóm An Lc Long  
đầy đủ sghi chép.  
Kết quả điu tra được trình bày cho chai nhóm và cuc tho lun được tchc vvic  
khnăng kết hp chai nhóm li nhm gim bt chi phí chng nhn ( 47,8 ha thanh  
long được chng nhn thành cho chmt nhóm). Phc lc 9 trình bày sliu chi phí để  
đạt tuân thGlobalGAP.  
Kho phân thuc tuân th, Tthuc y tế và nhà vsinh  
Bên cnh các ln đến làm vic nhóm thc hin dán để xác định các hnông dân thích  
hp và tiến hành điu tra, tiếp theo là phn các hot động/tho lun tp hun chính thc  
đã được cán bdán ca SOFRI thc hin:  
Page 10  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
1. Sáp nhp nhóm GAP, nhóm An Lc Long vi HTX Dương Xuân Hi  
(tháng 10/2009)  
Kết qutừ điu tra cơ bn được báo cáo trli cho nông dân và nông  
dân nhóm An Lc Long đặt vn đề nếu hmun gia nhp thành  
viên ca HTX Dương Xuân Hi để đạt chng nhn GlobalGAP cho  
toàn bnhóm. Các xã viên ca An Lc Long đã đồng ý  
Chia HTX thành 5 nhóm GAP (4 nhóm Dương Xuân Hi và 1  
nhóm An Lc Long). Mi mt nhóm có t9–10 thành viên. Mi  
mt nhóm có 2 người đứng đầu, 1 trưởng nhóm và 1 trlý. Mô hình  
qun lý cht thượng theo tng nhóm nhchng minh dthành công  
mt dán khác trong cùng lĩnh vc này (ví d: dán da GAP ở  
Tin Giang) bi nó khuyến khích quyn shu ca người nông dân  
trong quá trình thc hành áp dng GAP thông qua trao đổi hc hi  
ln nhau và nhóm có điu lệ để đảm bo chc chn thc hin đúng  
theo các yêu cu ca GAP.  
2. Tp hun cho nhóm được sáp nhp Dương Xuân Hi vsâu bnh hi trên  
thanh long và bin pháp qun lý và kthut canh tác thanh long  
(6/11/2009)  
Kthut canh tác thanh long do ông Nguyn Hu Hoàng thc hin  
Côn trùng hi thanh long và bin pháp phòng trdo TS. Nguyn Văn  
Hòa thc hin  
Bnh hi thanh long và bin pháp phòng trdo ông Nguyn Thành  
Hiếu thc hin  
Tho lun các bước tiến hành thc hin GlobalGAP Long An (TS.  
Hòa chtrì). Kết quca cuc tho lun là ký văn bn ghi nhgia  
SOFRI, SNN&PTNT Châu Thành, Nhà đóng gói và Ban chủ  
nhim HTX vi các ni dung vtrách nhim và cam kết ca các  
thành viên trong nhóm. Bn ghi nhcũng được ký kết gia Ban chủ  
nhim HTX và các xã viên  
Tng snông dân tham gia lp tp hun: 40 người.  
3. Tp hun cho nhóm được sáp nhp Dương Xuân Hi vGlobalGAP, Sử  
dng thuc BVTV an toàn, Thu hoch và bo qun trái thanh long  
(20/11/2009)  
Tp hun vtiêu chun GlobalGAP: Các điu khon quy định chung,  
Trang tri, Mùa v, Rau và qu, nhn mnh vcây thanh long do TS.  
Nguyn Văn Hòa thc hin  
Sdng thuc BVTV an toàn do ông Nguyn Thành Hiếu thc hin  
Hướng dn ghi chép nht ký do ông Hiếu thc hin (nht ký sn xut,  
sdng thuc BVTV, mua/tn trthuc BVTV, mua/tn trphân  
bón, sdng phân bón, nht ký bán trái và nht ký sdng công  
nhân)  
Thu hoch và bo qun trái thanh long, do ông Nguyn Thanh Tùng  
thc hin (Phòng bo qun sau thu hoch ca SOFRI)  
Tng snông dân tham gia lp tp hun: 40 người.  
Mc dù lp tp hun chính thc cho nhóm nông dân GlobalGAP ca Long An chmi  
bt đầu tchc gn đây, nhưng đã có scam kết cao độ ca nhng người nông dân này  
và cũng như ý thc tt vcác nguyên tc cơ bn vGAP đã được nhóm dán ghi nhn.  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
Page 11  
Tnhng yếu tnày, dự đoán rng tgitrở đi, tiến độ snhanh hơn. Thông tin thêm  
vHTX Dương Xuân Hi và quan đim ca ca xã viên xem Phlc 10 tiêu đề  
“Thông tin vnhóm cng đồng Tin Giang”. Mi quan hrt khquan vi nhà đóng  
gói Long An cũng đã được xác định và có vbn vng sau khi dán kết thúc.  
Cp độ nhà đóng gói  
Vào thi đim mà dán Long An bt đầu, kế hoch là nhóm dán ca SOFRI slàm  
vic vi ông Long (Ticay) để htrông ta làm vic vi nhóm nông dân để đảm bo đầu  
ra cho 30 ha thanh long được chng nhn phc vxut khu. Mc dù ông Long hin ti  
không có nhà đóng gói Long An, tnhng cuc tiếp xúc ttrước đây năm 2009 và  
qua trao đổi bng email, điu này có vnhư ông ta cn phi chun bị để đầu tư vlĩnh  
vc này để giúp ông ta có thể đảm bo có đủ lượng trái. Tuy nhiên, như đã tho lun ở  
trên, vào giai đon này ông ta thiếu thin chí trong cam kết vi dán. Nhóm dán ca  
SOFRI chc chn rng mt khi nhóm Long An được chng nhn, ông Long smua trái  
ca h; tuy nhiên, ông ta không thhin thin chí và có bt khtrthc tế nào cho  
người nông dân vào giai đon này. Vì lý do này, nhóm dán đã tìm kiếm nhà đóng gói  
khác nhit tình hơn để làm vic vi nhóm nông dân ngay cvào giai đon đầu ca dán  
nếu có th.  
Bà Nguyn ThThanh Mai va mi được xác định là mt đối tác tim năng cho nhóm  
nông dân Long An. Bà ta là mt nhà đóng gói có cơ sở đóng gói ti thiu 20 tn/ngày  
(ti đa 60 tn) để bán cho nhà bán sỉ ở Trung quc và nhà bán svà xut khu Bình  
Thun. Trung bình giá mua trái loi I (>460 g) là 8.000 đồng/kg và trái loi 2 (<460–  
300 g) là 6.000đồng/kg. Giá thu mua cao nht t15–16.000đồng/kg vào vngch hoc  
vào nhng dp đặc bit (Tết). Giá này bao gm chi phí vn chuyn tLong An đi Tp  
HCM, đóng gói và công lao động. vào giai đon này bà ta chưa có nhng hthng  
cht lượng chính thc nào trong sn xut và vic đóng gói chỉ đáp ng nhng yêu cu  
ca nhà bán s, hchxem đó là mc ti thiu (ví d: đóng gói theo tiêu chun phân  
loi). Bà ta trước đây phtrách mng thtrường ca HTX Dương Xuân Hi và hin vn  
là mt xã viên. Bà có mi quan hrt tt vi HTX và có thin chí cung cp các htrợ  
cho người nông dân như phân bón và vn vay nhtheo mùa vnếu hcam kết sau này  
bán trái cho bà. Bà Mai va mi mua miếng đất kế cnh nhà đóng gói (6.000 m2) và có  
ý mun đầu tư xây dng nhà đóng gói theo tiêu chun GlobalGAP/BRC standards.  
Khu đất ca bà Mai sxây dng nhà đóng gói  
Nhóm thc hin dán ca SOFRI đã bt đầu htrợ để điu này trthành hin thc. TS.  
Phong đã thiết kế sơ đồ nhà đóng gói, và đã gii thiu cho bà Mai. Con rca bà Mai  
Quách Tĩnh (ông Tĩnh) schu trách nhim qun lý nhà đóng gói mi này. Hin ti, họ  
Page 12  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
không có bt ckhách hàng nào đòi hi trái thanh long phi có chng nhn GlobalGAP  
nhưng bà ta tin tưởng rng nhu cu vn có, đặc bit là thtrường châu Âu. Mc dù bà ta  
lo lng vnhng nguy cơ khi trthành mt nhà xut khu trc tiếp (như trường hp  
không trtin khi đã nhn được hàng), bà ta chun bị đầu tư để phát trin hơn na vic  
kinh doanh ca mình. Có lúc, đã có nhng gi ý hp tác cùng vi ông Long nhưng bà ta  
đã không có nhng mi liên lc nào na vi ông Long vvn đề trên. Hchưa có kế  
hoch tài chính nào cho nhà đóng gói mi và cũng không ước tính được chi phí bao  
nhiêu cho nhà đóng gói mi hay dkiến sau bao lâu thì có ththu hi được vn đầu tư.  
Họ đã yêu cu phía SOFRI htrợ để giúp họ ước tính chi phí và do SOFRI có liên quan  
đến dán CARD htrcho Vin nghiên cu cây trng và thc phm vDán song  
phương và dán hin ti để phát trin kế hoch kinh doanh cho nhà xưởng chế biến sn  
phm ct gt, hscó năng lc để giúp bà Mai phát trin nhà đóng gói và kế hoch  
kinh doanh trong tương lai.  
Nhà đóng gói hin ti ca bà Mai và dkiến kế hoch phát trin  
Dán CARD htrcho Đối tác SOFRI vphát trin knăng Kinh tế nông nghip  
Váo tháng 6/2009, người được SOFRI chn bsung (ông Lp) tham dhi tho kết  
thúc dán thuc dán CARD Kinh tế nông nông nghip ti Đại hc Kinh tế Huế  
(HCE) và ông ta cũng tham gia vi tư cách là mt quan sát viên đánh giá hiu qukhi  
dán kết thúc. Sau đó, ông ta đã nhn toàn btài liu tp hun dành cho cán bkhuyến  
nông ca dán. Có 3 phn tp hun chính và các phn này đề cp đến Lp kế hoch  
kinh doanh nông nghip, Phân tích trang tri và Thtrường và Chui cung ng. Nhóm  
dán CARD đã htrợ để giúp ông ta phtrách phn tp hun này nếu có yêu cu và  
ông ta cũng đã được gii thiu và cung cp thông tin liên lc vi TS. Xuân (Chnhim  
Khoa Kinh tế) ti HCE trong trường hp ông ta mun tiếp tc cùng vi HCE để htrợ  
hơn na hoc có cơ hi được tp hun sau này.  
Mc dù ông Lp không được yêu cu bt khtrnào hơn na tnhóm dán CARD,  
ông ta đã bt đầu mrng knăng kinh tế nông nghip cho chính công vic ca mình.  
Ông ta có mi liên lc vi mt ging viên ca Đại hc Cn Thơ (CTU), hin đang ging  
dy vchui giá trvà ông ta đã bt đầu son bài trình bày cho nông dân để gii thiu  
vkhái nim chui giá tr. Ông ta hin đang làm vic cho mt dán ADB tp trung vào  
3 loi cây trng 3 tnh (nhãn Tin Giang, chôm chôm Bến Tre và bui Vĩnh  
Long) vi mc tiêu là ci thin các HTX trái cây và liên kết vi thtrường. Do gii hn  
vkhungthi gian ca dán CARD thanh long và chú trng chính là chng nhn  
GlobalGAP cho người nông dân, đã không có đủ thi gian dành cho tp hun cho nông  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
Page 13  
dân vlp kế hoch kinh doanh cho trang tri và các knăng phân tích. Nhưng cũng  
cn lưu ý rng nhng knăng này vn rt thiết thc và hu ích cho người nông dân có  
được shiu biết tt hơn bng cách như thế nào để duy trì và phát trin kinh tế trang  
tri ca h, cũng hy vng rng vi nhng tài liu có được tHCE và CTU, ông Lp sẽ  
phát trin nhng knăng và tư tin để giúp đỡ cho người nông dân vkhía cnh này.  
Ông ta slàm vic kết hp vi cán bchcht khác ca SOFRI như ông Hiếu là người  
hướng dn cho nông dân vtm quan trng ca vic lưu trsnht ký ghi chép dùng  
trong qun lý cht lượng.  
Bng đang ký xúc tiến GAP cho thanh long và các loi cây trng khác được trình bày  
trong Phlc 11 bng tính Hin trng tp hun cho nông dân.  
4.2 Hsơ vslượng và sn lượng thanh long, tiếp cn thtrường và li nhun  
cho người nông dân đối vi nhà đóng gói mi và các nhóm nông dân nhỏ  
Sn lượng trái và giá trị  
Khó khăn cho dán thanh long là vic thu thp các sliu mt cách rõ ràng và chính  
xác vsn lượng và giá trchào bán và giá bán các thtrường khác nhau trước và sau  
khi đạt chng nhn.  
Mt snguyên nhân gm:  
Nhà đóng gói, nông dân hay nhóm nông dân cho rng đó là nhng thông tin kinh  
tế nhy cm  
Giá bán được trích dn tngười nông dân là không my tin cy khi so sánh vi  
giá ca người mua và vi giá ca thtrường, điu này do:  
o Trái bán trc tiếp ra thtrường; bán mão trên cây; bán thông qua thương  
lái; bán cho nhà đóng gói; cước phí vn chuyn phi trv.v…  
o Giá biến động theo mùa vụ  
o Phân loi và kim tra cht lượng trước khi đóng gói theo yêu cu hoc  
được chp nhn giai đon kế tiếp trong quá trình đóng gói  
Dán yêu cu có được sliu chính thc nhưng không đầy đủ. Hy vng tiếp  
cn được các thông tin tcác ngun chính thc sau:  
o Thtrường ni địa — giá bán lti địa phương; các siêu thị ở thành  
ph; giá bán ti vườn ti mi thi đim  
o Sn lượng trước khi đạt GAP và giá bán trái thanh long xut khu  
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
Các nước châu Á ngoi trTrung quc  
Trung quc  
Vương quc Anh và châu Âu  
Hoa kỳ  
Nht bn/Hàn quc  
o Sn lượng và giá bán trái thanh long xut khu sau khi người sn  
xut có chng nhn GlobalGAP  
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
Các nước châu Á ngoi trTrung quc  
Trung quc  
Vương quc Anh và châu Âu  
Hoa kỳ  
Page 14  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
ƒ
Nht bn/Hàn quc  
Ttrin vng ca lãnh đạo dán, tiến hành so sánh vào thi đim này gia chui giá trị  
trái thanh long khi không có scan thip ca ca dán và kết quli nhun đưa li cho  
các hnông dân sn xut nhvà dán trin khai hoàn toàn tuân thchui giá trGAP  
là còn quá sm và không sát thc tế. Các hp phn có ý nghĩa ca dán CARD thanh  
long trin khai nhưng chưa đạt được gm:  
Kéo dài thi gian bo qun sau thu hoch cho trái thanh long dn đến la chn  
vn chuyn bng đường bin để gim chi phí; thi gian bo qun lâu hơn cho  
người bán l; người mua ttin vsn phm — Dán khi động các thí nghim  
bo qun sau thu hoch ti SOFRI cho thy thi gian bo qun trái thanh long  
có thkéo dài hơn nhiu  
Kim soát bnh hi sau thu hoch: gim tn tht ngay ti thtrường (hin ti mt  
lượng ln tráu btiêu hy ngay ti nơi bán. Nhng trái btiêu hy đó phi chu  
phí tn để sn xut, xlý sau thu hoch, chi phí vn chuyn, chi phí làm hsơ  
nhưng li không đem li li nhun/đồng thi phi chu thêm chi phí để tiêu hy);  
gim được bnh hai sau thu hoch cũng snâng cht lượng ca trái và ci thin  
được giá bán, đòi hi ca thtrường; người tiêu dùng trung thành; khách hàng  
ttin — Dán khi động các thí nghim bo qun sau thu hoch ti SOFRI cho  
thy bnh hi sau thu hoch có thể được kim soát  
Khnăng vn hành chng nhn GAP trái thanh long được ci thin mt cách có  
hthng bng các mi liên hvi khoa hc chva mi nhn thc và đưa vào  
thc hin. Ci thin hiu qukinh tế cho sn phm, tha mãn khách hàng và  
gim tn tht sto ra cú hích nâng cao li nhun/sng còn cho ngành sn xut.  
Hin ti chcó mt slượng nhtrái thanh long tuân thGAP và bán rãi rác  
không liên tc để có thể đem li toàn btrin vng li nhun.To thương hiu  
sn phm, hp tác cùng bán, các tiêu chun tuân thvà qun bá tiếp thtt sẽ  
làm tănggiá trsn phm và li nhun cho người nông dân.  
Các dán CARD thanh long, thông qua SOFRI, đã thiết lp mt cơ scho vic phát  
trin có hthng ngành sn xut thanh long theo khuynh hướng cht lượng Vit nam.  
Nhân squc gia vi cơ shtng phát trin có đầy đủ knăng và năng lc cho ngành  
này đạt được ti đa tim năng và chuyn được li nhun sang các ngành cây trng khác.  
4.3 Thông tin cthvthtrường  
Thâm nhp thtrường  
Các yêu cu đòi hi để thâm nhp thtrường bi tng quc gia và tng cá nhân công ty  
khách hàng không ngng thay đổi và người sn xut phi thích ng và tuân thủ  
vi bt ktiêu chun thay đổi nào. Hin ti, chương trình tp hun ca dán thanh long  
chyếu theo các yêu cu chung ca cnước và phn ng vi nhng yêu cu khc khe  
ca mt scông ty khách hàng như mong mun:  
Các nước châu Á ngoi trTrung quc  
ƒ
Tiêu chun GAP hin chưa phi là mt yêu cu nhưng có schuyn biến  
hướng theo sn phm an toàn, hp pháp và cht lượng, bo qun và xut  
khu cho toàn bsn phm nông sn  
ƒ
Truy xut ngun gc sn phm và dư lượng hóa cht nông nghip  
(MRLs) là nhng quan tâm hàng đầu.  
Trung quc  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
Page 15  
ƒ
ƒ
Tiêu chun GAP, đặc bit là truy xut ngun gc, tuân thMRL, an toàn  
và có đăng ký hin là yêu cu hàng đầu cho các sn phm xut khu sang  
Trung quc, đặc bit là cho các thtrường giá trcao  
Tiêu chun VietGAP được SOFRI phtrách biên son đáp ng tt ccác  
yêu cu hin nay ca thtrường Trung quc.  
Vương quc Anh và châu Âu  
ƒ
ƒ
ƒ
Tuân ththeo Tiêu chun GlobalGAP là yêu cu ti thiu cho trái cây  
vào thtrường UK/châu Âu  
Chng nhn Tiêu chun BRC có thhtrthâm nhp trc tiếp vào các  
thtrường giá trcao hơn nếu được đóng gói và trình bày đặc bit hơn  
Thtrường đặc bit như: BioGro, Tesco’s, Marks & Spencer, v.v... cũng  
đòi hi nhng tiêu chun bsung và riêng bit ca h(thương hiu)  
trước khi sn phm được chp nhn. Tong hu hết các trường hp, tăng  
thu nhp tgiá bán đánh giá cho nlc bra để đáp ng các tiêu chun  
nâng cao này. Ví d, sn phm có chng nhn ca BioGro có thể đem li  
li nhun t30% và 100% cao hơn sn phm truyn thng các thị  
trường giá trcao.  
Hoa kỳ  
ƒ
Trái thanh long phi được sn xut đạt giá trcao; chng nhn  
GlobalGAP cũng là mt tiêu chun được chp nhn  
ƒ
ƒ
ƒ
Tt ccác nhà đóng gói phi tuân ththeo quy trình chun ca thtrường  
USA và phi được đăng ký như là mt nhà đóng gói được phê chun  
Toàn btrái phi được xlý dch hi bng chiếu xạ để loi btrng và  
u trùng ca rui đục quả  
Nhà máy chiếu xphi đáp ng Tiêu chun Hoa kvà sn phm thường  
xuyên được giám sát và kim tra.  
Nht bn/Hàn quc  
ƒ Trái thanh long phi được sn xut theo tiêu chun GlobalGAP  
ƒ Toàn btrái phi được xlý côn trùng bng hthng hơi nước nóng để  
dit trng và u trùng ca rui đục quả  
ƒ Thiết bxlý phi được Nht bn chp nhn và do Nht bn vn hành  
ƒ Vic xlý trái thanh long được kim tra nghiêm ngt và quy trình được  
thc hin bi BNông Ngư Nghip Nht bn.  
5 Trin khai thc hin & các vn đề bn vng  
5.1 Trin khai thc hin  
Trin khai thc hin tiếp cn cng đồng ca sẽ được tiếp tc. Nhng khó khăn trong  
vic trin khai tiếp cn cng đồng ca dán đã được đúc kết kinh nghim và lưu ý  
nhưng vn và sluôn có nhng trngi trong vic thc hành nhng thay đổi và gii  
thiu hthng cht lượng cho ngành sn xut thanh long là không thloi tr. Kinh  
nghim hc hi tthc tế ca nhóm thc hin dán phía SOFRI trong sut dán thanh  
long thnht và dán tiếp theo đã trang bcho hnhng knăng để khc phc nhng  
khó khăn trong tiến độ trin khai dán.  
Page 16  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
5.2 Tính bn vng  
Các nlc đã được tiến hành trong quá trình trin khai thc hin chai dán CARD  
thanh long để thc hin sáng kiến GAP cho ngành sn xut thanh long theo cách bn  
vng nht. Các khuynh hướng chyếu đóng góp cho sbn vng ca các dán CARD  
tahnh long bao gm:  
Phát trin năng lc quc gia vknăng thc hành để nm bt, duy trì, định  
hướng, ci thin các hthng cht lượng theo khuynh hướng tiêu chun ca thị  
trường  
Kết ni gia tư nhân và nhà nước vì mc tiêu chung là phát trin cht lượng  
GAP cho ngành sn xut thanh long  
Năng động theo khuynh hướng thtrường trong tt cmi xu hướng ca ngành  
sn xut nông sn, bo qun sau thu hoch và htrợ  
Định hướng phát trin cơ shtng để htrcho ngành sn xut nông sn  
Định hướng tm quan trng ca văn hóa “Cht lượng” khi trin khai sáng kiến  
GAP.  
6 Các bước chính tiếp theo  
Tiếp tc vi sáng kiến chương trình tiếp cn cng đồng ca dán thanh long theo cách  
bn vng khi dán hoàn thành.  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
Page 17  
Phlc 1Tp hun nông dân và mi liên quan ca nhóm thc hin dán thanh  
long  
Có hai phn tp hun dành cho nông dân và nhà đóng gói:  
Bng: 1 Trên trang tri điu khin tp hun bi cán bca SOFRI có liên quan trc tiếp ti dán thanh long  
Lp tp hun này rt có mc tiêu và mang tính thc hành và áp dng thc tế  
Bng: 2 SOFRI tiến hành các phn tp hun thường xuyên ngay ti Vin cho nông dân ti hi trường  
và có liên quan đến nhiu chủ đề/hp phn vGAP.  
Bng sliu xác định nhng khóa tp hun trong đó có phn được trình bày bi ging viên  
có làm vic cho dán hoc áp dng trc tiếp bi ging viên, thiết bvà hthng  
vGAP cho các tiêu chun được thtrường thế gii đòi hi cho tt ccác loi cây trng.  
Bng: 1 Tp hun trên trang tri  
Ngày  
Tnh  
Nhóm  
Slượng  
35  
Ni dung chủ đề  
Thanh tra ni bộ  
Mc độ  
Tuân thủ  
Tuân thủ  
Người trình bày  
Nhóm dán thanh long  
Nhóm dán thanh long  
16-18/03/09  
21-22/03/09  
14-15/04/09  
Nhà đóng gói/nông dân  
Nhà đóng gói/nông dân  
Nông dân  
29  
HACCP  
Nhóm dán thanh long  
Hiếu/John C.  
21  
An toàn lao động và Sơ cp cu  
25/11/2009 Long An  
HTX  
40 of 47  
GAP và thtrường  
Bt đầu GAP  
Tuân ththeo GlobalGAP và cá vn đề vqun  
25/11/2009 Tin Giang HTX ChGo  
2 of 23  
lý  
Gn đạt tuân thủ  
Mr Hieu/John C.  
BT  
BT  
LA  
LA  
Nhà đóng gói  
Nhà đóng gói  
3
4
3
1
Cp nht cm nang cht lượng  
Thanh tra ni bộ  
Áp dng  
Nhóm dán thanh long  
Hoàng  
Tin chng nhn  
Chun bị  
Nhà đóng gói  
19/08/2009  
19/08/2009  
Thiết kế nhà đóng gói/hthng cht lượng  
GlobalGAP  
TS Phong  
HTX  
Bt đầu li  
TS Phong/ Hiếu  
SOFRI tp  
Bng: 2 hun  
Trà Vinh  
Nông dân  
300  
20  
GAP: sdng thuc BVTV đúng  
Nâng cao  
Hieu  
Tháng 9  
Đồng Tháp Cán bKN  
Cht lượng & qun lý sau thu hoch  
IPM trên thanh long; An toàn lao động và Sơ cp  
cu  
TS Phong  
17-18/08/09  
BT Nông dân  
18  
Bước đầu làm quen Khuyến nông/BVTV  
Page 18  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
7 Phlc 2 MARD phê duyt trthành TChc Chng  
Nhn  
Page 20  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
8 Phlc 3 Tiêu Chun VietGAP  
Page 21  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
9 Phlc 4 Bng danh mc kim tra VietGAP  
Page 22  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
10 Phlc 5 Thư đin tngày 30 tháng 11, 2009  
Dear William  
I hope this email gets through, it may do as it is a reply to an existing channel.  
Thank you for your prompt response and I am delighted to read of your intentions. There is no doubt that both  
parties are very busy but this is in a good way especially for the SOFRI team as they have been building their  
skills and delivering to the GAP initiative in Vietnam. There is no doubt that it will take some time before  
individual roles are defined and this will come together gradually.  
Personally I wish to see a start made to have lots more small-holder dragon fruit farmers improve to market  
driven GAP standards to enable them to access high value markets. I also wish to see the responsibility for the  
farmer development, which is now with the SOFRI dragon fruit team, to shift to become completely  
commercial, and supported with research and technology by SOFRI.  
I cannot be on hand in Vietnam to mentor but as always, please let me know if I can assist to make this happen!  
Kind regards John  
From: Ticay [mailto:ticay@ticay.com.vn]  
Sent: Monday, 30 November 2009 7:02 p.m.  
To: 'Hoang Nguyen Huu'  
Cc: 'HOA NGUYEN VAN'; John Campbell; 'cindylebt'  
Subject: RE: mail chuyen tiep tu ong John 301109  
Dear Mr. John , Mr. Hoa , Mr. Hoang ,  
Thank you for your e-mail .  
I really understood this situation but SOFRI team was very busy during last period .  
At my side , we always need everything is clear with detail schedule in this cooperation . It will support us to  
arrange a right schedule to SOFRI team in working at right position under dragon fruit supply chain system .  
I always cooperate and support with all projects relating to dragon fruit in Vietnam , Japan , EU and USA . We  
will take care of export markets with GlobalGAP and VietGAP certificates from dragon fruit farmers or dragon  
fruit groups ( Cooperative ) .  
So please do not be worry to our cooperation and let me know how many hectares of dragon fruit and famers  
that we will work together from their thoughts and wishes to this project . We should start from the basic things  
that farmers ‘s wishes and try to satisfy them step by step , it will make a close relationship from farmers to us  
for long term cooperation .  
OK , please let me know the next steps that we have to join in this project and we always try our best for this .  
Looking forward to hearing your reply soon.  
Note : my cell phone in Rotterdam : + 31 619 773 591  
With regards ,  
William  
From: Hoang Nguyen Huu [mailto:hoangsofri@yahoo.com]  
Sent: Monday, 30 November, 2009 11:26  
To: Ticay  
Subject: mail chuyen tiep tu ong John  
Anh Long,  
Ong John mail cho anh khongduoc, bi tra lai, nen ong nho em chuyen mail nay cho anh, anh vui long mo file kem  
Dear Mr Long  
Thank you for taking time to talk to me by phone today Friday 27 November 2009.  
Page 23  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
I would like to reconfirm our discussion regarding the implementation of the intent of the meeting between  
yourself; the SOFRI dragon fruit team; Dr Marlo Rankin, and myself during one of my earlier project visits this  
year whereby you confirmed you and your company would work with the SOFRI dragon fruit team to:  
Assist with linking the Tien Giang and Long An dragon fruit farmers with high value markets during  
transition towards GlobalGAP certification and when Certificated  
Provide training assistance to those farmers to ensure they produce dragon fruit that is compliant with  
the GlobalGAP Standard (or other specific standards), and can manage their small businesses in a  
sustainable way  
Receive assistance to elevate your Binh Thuan packhouse from on-farm packing GlobalGAP  
compliance to the BRC Standard  
Link Binh Thuan small-holder GlobalGAP dragon fruit farmers with high value markets  
As I indicated during our discussion I am very disappointed that little or no progress has been made for your  
company to link with the SOFRI dragon fruit project team since our discussions. There is so much that could be  
gained for the small-holder dragon fruit farmer as the contracted supplier and for you as the exporter through  
the implementation of the meeting discussions. I must note that working with SOFRI for this project and to  
develop a long term association would have significant benefits for your company in the future in the area of  
technical support to any sustainable horticultural enterprise you may be involved in. It appears to me that both  
parties have been waiting for each other to make the approach and neither has!  
I would like to point out that the rapidly expanding global trend is for safe, legal and quality fruit, to standards  
such as GlobalGAP, and it is very important that Vietnam horticulture, particularly dragon fruit, rapidly comply  
with the trend to enable it to gain an early advantage and be competitive and to attain strong preferred supplier,  
exporter, and customer relationships.  
You indicated that the SOFRI team should send some information to you to initiate the way forward but I feel  
this has already been done to the level necessary and to continue this would only delay implementation. May I  
suggest both parties talk to each other and arrange to meet and plan the way forward with the emphasis on  
delivery from all sides.  
The SOFRI team is extremely busy, especially at this time of the year, as I am sure you are also, so neither party  
can afford to waste unproductive time.  
May I plead with you to be sincere with facilitating, in conjunction with the SOFRI team, the implementation  
of our earlier discussions to improve the livelihood of the small-holder dragon fruit farmers of Binh Thuan, Tien  
Giang and Long An. I am very happy to assist via email or phone where needed to make this happen and am  
planning to make my final visit for the dragon fruit project in March or April 2010.  
I am very proud of the SOFRI dragon fruit team for their qualifications and achievements in implementing  
appropriate GAP Standards at any level, for their preparing of the VietGAP Standard, for representing Vietnam  
on the global horticultural quality arena, for their practical skills in implementing GAP quality systems in the  
field, for their technical and science capability in establishing the Vietnam horticulture quality infrastructure and  
industry support.  
You are very fortunate to have such close access to this quality resource.  
I wish you a safe and successful trip to Rotterdam.  
With best regards  
John  
Page 24  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
11 Phlc 6 Thư đin tcho Ông Long tTS Hòa  
Re: Dragon fruit GAP project 080708  
HOA NGUYEN VAN [hoavn2003@gmail.com]  
Wed 3/06/2009 11:40 AM ticay@ticay.com.vn; tblongtrade@hcm.vnn.vn; jcampbell@hortresearch.co.nz;  
hoangsofri@yahoo.com; marlo@card.com.vn  
Dear Anh Long.  
Today we (Marlo, Hoa and Hoang) discuss about Dragon Fruit Project implementation, especially about how to  
run the project and the role of each stakeholder.  
Some information we would like to inform you and get your involvement if it is possible.  
For Long an Project, we have completed the project document and sent for final approval for about 30 ha of  
Dragon Fruit in Chau Thanh district, especially in An Luc Long, Dương Xuân Hi and Tam vu. I will be taking  
charge for this project (for consultancy), Mrs. Dam (Chau Thanh agri leader) will be the leader for the  
implementing agency. The project will be implemented within June, 2009. The fund for the project will be from  
Department of Science and Technology of Long An, which will be covered the cost for implementing, some  
support to farmers and consultancy. Last two weeks we went to TamVu to meet with the Packer (Năm Thôn)  
there, he commits to buy more land and build the packhouse (he also said that one day before your men have  
come and committed somethings to them?). I think it will be good if they can build up the packhouse there, we  
will help them to establish and build up the packhouse to meet the GlobalGAP standards.  
For Tien Giang project: the Tien Giang DARD has invited SOFRI for consultancy to establish and implement  
the groups of farmers of about 100 ha to meet the GlobalGAP standards in late of this year to early of next year.  
Mr. Hoang will be in charge. However, this project will be different. Mr. Hoa (Tien Giang DARD) will be the  
project leader, he also has another project to build the packhouse by themselves (everything they can invest) and  
let the cooperatives' leaders to decide where and whom the product will be sold, the competition will help the  
price of the product increasing.  
So for the Longan project, we (project team and your people) can discuss more to see what your Company will  
be involved and the chance for expand the areas is there if you could make some investment.  
For Tien Giang project, some companies would like to buy their product too, it means the competition is there.  
If you want your company involve and buy their products, we can help in making the appointment with Mr.  
Hoa (Tien Giang DARD) to discuss about how your company's involve and see any requirement from them.  
We will be appreciated if you can inform us your opinion about this. Looking forward to hearing from you.  
Best Regards.  
Nguyen Van Hoa  
Page 25  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  
12 Phlc 7 Thông tin vHTX Long An thu thp tcuc  
hp ngày 3 tháng 11, 2009  
Ngày 3/11/09 cuc hp được tchc vi chnhim HTX Dương Xuân Hi (ông Tài), trưởng nhóm An Lc  
Long (ông Trung) và mt sxã viên. Mc tiêu bui hp là để nm bt quan đim ca người nông dân vvic  
thc hin áp dng GlobalGAP và tiến độ công vic thc hin để hướng đến đã đạt được chng nhn tiêu chun  
GlobalGap.  
Nhà đóng gói Dương Xuân  
Ông Trung (trưởng nhóm An Lc Long )  
Hy vng nhóm sẽ được chng nhn trong năm 2010  
Có hai lý do mà xã viên chn áp dng GlobalGAP:  
o
o
Htin tưởng nó sgiúp htha mãn được yêu cu ca thtrường  
Hbiết rng bo đảm an toàn cho sn phm mà hsn xut ra là rt quan trng cho chính họ  
và cho trang tri  
Họ đã biết rõ hphi thc hin các kthut sn xut vsinh trên trang tri như xây nhà vsinh và kho  
phân thuc riêng bit. Hcũng biết rng ghi chép và lưu gihsơ là khâu quan trng nhưng hvn  
chưa có kinh nghim trong lĩnh vc này.  
Khi được hi vgiá bán mà hhy vng nhn được khi có chng nhn, ôngt ta trli rng giá skhông  
cao, nhưng hcó nghe trt nhiu các kênh thông tin khác nhau vnhu cu thc phm an toàn và  
nhn thc rng đó chính là con đường duy nht để đáp ng nhu cu trong thi gian ti  
Hhy vng rng sau khi có được chng nhn, giá bán trái thanh long scao hơn bi chi phí áp dng  
GlobalGAP cũng cao hơn  
Hkhông biết chc bao nhiêu % giá cao hơn mà hscn để li chi phí chng nhn nhưng hhy  
vng sẽ được nhà đóng gói đầu tư tin giúp nông dân hoàn thành quy trình chng nhn  
Họ đã được tp hun vIPM và các cuc tho lun không chính thc vcác yêu cu ca GAP nhưng  
chưa được tp hun vGlobalGAP.  
Toàn bthành viên ca nhóm An Lc Long đã đồng ý tham gia vi HTX Dương Xuân Hi (phi đóng  
cphn 1 triu đồng/người)  
Ông Tài (Chnhim HTX Dương Xuân Hi)  
HTX được thành lp tnăm 2004 vi 62 xã viên  
Cphn là 1.000.000 đồng/xã viên  
Không phi toàn bxã viên đều trng thanh long trong đó có khong 90% xã viên hy vng được chng  
nhn  
Mc tiêu chính ca HTX là bán sn phm an toàn là nhng sn phm tuân thcác tiêu chun ca  
khách hàng (GlobalGAP)  
HTX cũng có ca hàng phân thuc BVTV mua hàng trc tiếp tnhà phân phi do đó hcó thể đảm  
bo cht lượng ca hàng hóa và bán cho nông dân vi giá thp hơn.  
Hnông dân không thuc HTX cũng có thmua phân, thuc BVTV ca HTX bng giá vi xã viên  
nhưng xã viên sẽ được ưu tiên tham gia vào các lp tp hun kthut và htrthêm thông qua HTX  
tcác chương trình dán ca tnh.  
Page 26  
Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices  

Tải về để xem bản đầy đủ

pdf 42 trang yennguyen 18/07/2024 420
Bạn đang xem 30 trang mẫu của tài liệu "Báo cáo Mở rộng cơ hội xuất khẩu thanh long cho các hộ nông dân sản xuất nhỏ thông qua thực hành nông nghiệp tốt", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.

File đính kèm:

  • pdfbao_cao_mo_rong_co_hoi_xuat_khau_thanh_long_cho_cac_ho_nong.pdf