Bài thuyết trình Ô nhiễm phân bón trong đất ở Việt Nam

ĐỀ TÀI

Ô NHIỄM PHÂN BÓN

TRONG ĐẤT Ở VIỆT NAM

GVHD: TS. THÁI VĂN NAM

Nhóm thực hiện:

Nguyễn Văn Tùng – Mssv: 1191080119

Lương Thiện Tùng – 1191080120

Nguyễn Thị Thùy Duyên – 1191080023

Lê Thị Minh Hiển – 1191080035

Vũ Thị Ngọc Linh – 1191080052

Mai Mỹ Kim – 1191080047.

Lê Thanh Vương –1191080

1

CÁC NỘI DUNG CHÍNH

KHÁI NIỆM VỀ PHÂN BÓN

PHÂN LOẠI CÁC LOẠI PHÂN BÓN

KHÁI NIỆM Ô NHIỄM ĐẤT

PHÂN LOẠI ĐẤT BỊ Ô NHIỄM THEO NGUỒN GỐC VÀ TÁC NHÂN

CÁC NGUYÊN NHÂN GÂY ONMT Ở VIỆT NAM

TÌM HIỂU Ô NHIỄM PHÂN BÓN TRONG ĐẤT Ở VIỆT NAM

2

Khái Niệm Về Phân Bón

❖ Phân bón là thức ăn của cây trồng, thiếu phân

cây không thể sinh trưởng và cho năng suất,

phẩm chất cao. Phân bón có vai trò rất quan

trọng trong việc thâm canh tăng năng suất, bảo

vệ cây trồng và nâng cao độ phì nhiêu của đất.

❖ Phân bón được chia làm hai nhóm chính:

✓ Nhó m phâ n khoá ng: bao gồm phân N, P, K, Mg,

phân Bo, Mo và phân hỗn hợp.

✓ Nhóm phân hữu cơ: bao gồm phân chuồng,

phân bắc, phân than bùn, phân xanh và phân

rá c.

3

Phân loại phân bón

vd: Rác ủ hoai mục, phân xanh, bã đậu phộng,

đậu nành, hạt bông vải, bột máu động vật, bột

xương, phế phẩm từ các lò mổ, các nhà máy

chế biến đồ hộp, phân chuồng, mạt cưa

Mô hình ủ phân hữu cơ

từ bùn và phế phẩm

4

Các loại phân được sử dụng

nhiều nhất là

Phân đạm:

Các loại phân

được sử dụng

nhiều nhất là:

Phâ n lâ n

Phâ n Kali

5

Các loại phân được sử dụng

nhiều nhất là

Cây trồng hấp thụ đạm dưới dạng Cation NH4 và anion

NO3.Hàm lượng đạm của phân được tính theo tỉ lệ % N

có trong phân. Ví Dụ phân Urê (NH4)2CO có hàm lượng

đạm là 43%.

Phâ n

đạm

Cây trồng hấp thụ lân dưới dạng anion phostphat PO43-.Hàm

lượng lân được đánh giá theo tỉ lệ khối lượng P2O5 tương ứng

với lượng phostphat trong thành phẩn của phân Ví dụ Phân lân

Ca(H2PO4)2 thì có hàm lượng lân là 14→ 20 %

Phâ n

lâ n

Cây trồng hấp thụ kali dưới dạng cation K+. Hàm lượng

Kali được đánh giá theo tỉ lệ % K2O trong thành phần của

phân .Ví dụ phân K2SO4 thì có hàm lượng K+ là khoảng

54 % .

Phâ n

Kali

6

Các dạng phân thường sử dụng

1

2

3

4

❖1. Phân đạm

❖2. Phâ n lâ n

❖3. Phâ n Kali

❖4. Phân tổng hợp

7

Bón phân cho lúa tại Việt Nam

8

Khái niệm ô nhiễm đất

❖ Ô nhiễm môi trường đất được xem là tất cả

các hiện tượng làm nhiễm bẩn môi trường

đất bởi các tác nhân ô nhiễm.

9

Phân loại đất bị ô nhiễm theo nguồn

gốc và tác nhân

❖ Người ta có thể phân loại đất bị ô nhiễm theo

các nguồn gốc phát sinh hoặc theo các tác

nhân gây ô nhiễm

❖ Nếu theo nguồn gốc phát sinh có:

➢ Nguồn gốc tự nhiên: Do lắng đọng của các

chất, do hoạt động của núi lửa….

➢ Nguồn gốc nhân tạo:

✓ Ô nhiễm đất do các chất thải sinh hoạt.

✓ Ô nhiễm đất do chất thải công nghiệp.

✓ Ô nhiễm đất do hoạt động nông nghiệp.

10

Phân loại đất bị ô nhiễm theo nguồn gốc và

tác nhân

❖ Theo các tác nhân gây ô nhiễm:

➢ Ô nhiễm đất do tác nhân hoá học : Bao gồm

phân bón N, P (dư lượng phân bón trong đất),

thuốc trừ sâu (clo hữu cơ, DDT, lindan, aldrin,

photpho hữu cơ v.v.), chất thải công nghiệp và

sinh hoạt (kim loại nặng, độ kiềm, độ axit v.v...)

➢ Ô nhiễm đất do tác nhân sinh học: Trực khuẩn

lỵ, thương hàn, các loại ký sinh trùng (giun, sán

v.v...).

➢ Ô nhiễm đất do tác nhân vật lý: Nhiệt độ (ảnh

hưởng đến tốc độ phân huỷ chất thải của sinh

vật), chất phóng xạ (U ran, Thori, Sr90, I131,

Cs137).

11

Phân loại đất bị ô nhiễm theo nguồn

gốc và tác nhân

❖Chất ô nhiễm đến với đất đầu vào thì nhiều,

nhưng đầu ra thì rất ít , vì sau khi thấm vào

trong đất, chất ô nhiễm sẽ ở lại và lưu tồn trong

đất.

12

Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi

trường đất ở Việt Nam

❖Áp lực tăng dân số đòi hỏi nhu cầu tăng lương

thực, thực phẩm ngày càng tăng

❖Việc đẩy mạnh đô thị hóa, công nghiệp hóa và

mạng lưới giao thông làm chai đất bị ô nhiễm.

❖Nông dược và phân hoá học, chúng tích luỹ dần

trong đất qua các mùa vụ

❖Các loại chất thải trong hoạt động của con

người (rắn, lỏng, khí)

13

Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi

trường đất ở Việt Nam

❖Sử dụng các loại nước thải để tưới cho cây

trồng nếu như nước ô nhiễm chưa qua xử lý cần

thiết, tưới bừa bãi, thì có thể đưa các chất có hại

trong nguồn nước vào đất gây ô nhiễm.

❖Ô nhiễm đất vì chất phế thải :Nguồn chất thải

rắn có rất nhiều, chất thải rắn công nghiệp, chất

thải rắn của ngành khai thác mỏ, rác ở đô thị,

chất thải nông nghiệp và chất thải rắn phóng xạ.

14

Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi

trường đất ở Việt Nam

Ô nhiễm đất do sử dụng phân hóa học,

phân tươi

15

Một số hình ảnh ô nhiễm đất

Đất trống sau khi bị cháy rừng

Ô nhiễm đất ở làng nghề phú xuyên

Vùng bị nhiễm nặng dioxin ở Đà Nẵng

Đất ruộng của xã An Bá đang bị “sa

mạc” hóa

Trẻ em sống ở vùng bị ô nhiễm

Rác thải CN xã Ninh An Khánh Hòa

16

TÌM HIỂU VỀ Ô NHIỄM PHÂN

BÓN TRONG ĐẤT Ở VIỆT NAM

17

Sự tồn lưu của phân bón trong đất:

Khi bón phân vào đất có 5 quá trình sau xảy ra:

1. Thực vật và động vật hấp thụ

2. Đất giữ lại

3. Rửa trôi và mất chất dinh dưỡng do tiêu nước

4. Mất dinh dưỡng do bốc hơi vào khi quyển

5. Mất ở dạng rắn theo bề mặt xói mòn và rửa trôi

18

Sự tồn lưu của phân bón trong đất khác

nhau tuỳ thuộc loại phân sử dụng.

❖Ðối với phân đạm: phần lớn phân đạm dễ tan,

ngoài phần cây trồng sử dụng, phần còn lại

trong đất tham gia vào các quá trình chuyển hoá

khác nhau trong đất và được giữ lại chủ yếu ở

dạng NO3- và NH4+. NH4+ được keo đất giữ,

trong điều kiện oxi hoá NH4+ dễ dàng bị nitrat

hoá để hình thành NO3-. Tuy nhiên do

❖NO3- ít được keo đất giữ và sự hấp phụ hoá

học xảy ra với ion này rất yếu nên quá trình rửa

trôi theo nước mặt và thấm sâu, cộng với quá

trình phản nitrat hoá làm hàm lượng NO3- trong

đất giảm nhiều sau một năm canh tác.

19

Sự tồn lưu của phân bón trong đất khác

nhau tuỳ thuộc loại phân sử dụng.

❖Ðối với phân lân: khác với phân đạm, phân lân ít

bị mất đi trong quá trình sử dụng. Ngoài phần P

cây hút và một phần nhỏ dễ hoà tan bị mất đi

theo dòng chảy, phần lớn lân tồn tại ở trong đất

ở dạng các hợp chất khó tan với Ca, Al và Fe.

Ngoài ra, trong điều kiện đất vùng nhiệt đới chua

nhiều, một phần P bị giữ chặt do hấp phụ lý hoá

học bởi các keo dương. Ðây chính là lý do tại

sao hàm lượng lân tổng số trong một số loại đất

tăng lên nhiều trong những năm gần đây do bón

phân lân liên tục. Tồn dư của P trong đất tuy

không ảnh hưởng xấu đến môi trường, nhưng

sự cố định lân quá mạnh của một số loại đất làm

giảm hiệu suất sử dụng của phân lân.

20

Sự tồn lưu của phân bón trong đất khác

nhau tuỳ thuộc loại phân sử dụng.

❖Ðối với phân kali: Khác với phân lân, phân kali

dễ tan hơn. Tồn dư của kali trong đất không gây

độc cho đất và môi trường. Kali tồn lưu này có

thể tồn tại ở trong đất dưới các dạng khác nhau

tuỳ thuộc vào lượng tồn dư và loại đất. Một phần

kali tồn lưu có thể hoà tan tồn tại trong nước,

phần kali này dễ bị rửa trôi khỏi đất hoặc dễ

dàng được cây hấp thụ.

21

Sự tồn lưu của phân bón trong đất khác

nhau tuỳ thuộc loại phân sử dụng

❖Phần lớn kali tồn lưu được keo đất hấp phụ ở

dạng kali trao đổi hoặc kali nằm sâu trong khe

hở giữa các lớp tinh thể của keo sét. Ðặc biệt

các đất có chứa nhiều hydromica sự hấp phụ và

cố định kali càng mạnh.

❖Khác với lân, kali sau khi được đất hấp phụ

hoặc cố định trong các khe hở của keo sét có

thể chuyển thành kali dễ hoà tan và kali trao đổi

để cung cấp cho cây

22

Sự chuyển hóa của phân bón trong đất

❖Phân bón trong đất chịu tác động của những

chuyển hoá chính sau:

❖Quá trình điện li, ví dụ sự điện ly của

2-

amonisunphat : (NH4)₂SO₄

2NH₄+ + SO₄

❖Quá trình hoà tan, ví dụ sự hoà tan của supe

photphat

❖Ca(H₂PO₄)₂+ H₂O → Ca₂+ 2H₂PO^4-+ H₂O

❖Quá trình thuỷ phân, ví dụ sự thuỷ phân ure để

hì nh thành NH₃

❖CO(NH₂)₂+ 2H₂O → (NH4)₂CO₃

2-

❖(NH₄)₂CO₃→ 2NH₄+ + CO₃

23

Sự chuyển hóa của phân bón trong đất

❖Quá trì nh nitrat hoá

Nitrosomonas

❖2NH4+ 3O2 → 2NO2- + 4H+ + 2H2O + Q

Nitrosomonas

❖2NO2- + O2 → 2NO3- + Q

❖Quá trình phản nitrat hoá

❖NO3- → NO2- → NO → N2O → N2

24

Sự chuyển hóa của phân bón trong đất

❖Quá trình hấp phụ trao đổi, ví dụ sự hấp phụ

trao đổi

❖Quá trình kết tủa

Ca(H₂PO₄)₂+ Ca(HCO₃)₂→ 2CaHPO₄+ 2H₂CO₃

25

Tình hình sản xuất và sử dụng phân bón

ở Việt Nam

❖Hiện nay, ở các nước phát triển lượng phân bón

hóa học sử dụng có xu hướng giảm thay vào đó

là các loại phân vi sinh để bảo vệ môi trường.

❖Ở Việt Nam, phân vô cơ vẫn được sử dụng khá

nhiều nhờ vào ưu thế về chi phí và những hiệu

quả nhanh chóng tác động lên cây trồng.

Năm1997 đã bón 126,1 kg/ha, xấp xỉ mức trung

bình của thế giới, thấp hơn nhiều so với Hàn

Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc.

❖Tuy nhiên ở một số vùng thâm canh tăng vụ cao

thì lượng phân bón có thể được sử dụng nhiều

hơn.

26

Tình hình sản xuất và sử dụng phân bón

ở Việt Nam

❖So với các nước sử dụng nhiều phân bón trên

thế giới, Việt Nam mới sử dụng phân bón ở mức

2% trong chi phí đầu vào của sản xuất nông

nghiệp, tuy nhiên đây cũng là một khoản chi phí

tương đối lớn. Nhu cầu phân bón hằng năm của

Việt Nam khoảng 7,5 – 8 triệu tấn phân bón các

loại trong đó loại phân NPK có nhu cầu cao nhất

khoảng 2,5 triệu tấn/năm, kế đến là phân urê 2

triệu tấn năm, phân lân 1,3 triệu tấn/năm.

27

Tình hình sản xuất và sử dụng phân bón

ở Việt Nam

❖Nhập khẩu vẫn đóng vai trò lớn trong việc đảm

bảo nguồn cung trong nước. Nhìn qua số liệu về

nhập khẩu phân bón từ năm 2001 đến nay có

thể thấy xu hướng chung là tăng. Từ năm 2005,

lượng phân bón có giảm so với trước là nhờ khả

năng sản xuất phân bón trong nước đã thay thế

được một phần lượng phân bón nhập khẩu. Tuy

nhiên, giá trị nhập khẩu phân bón có tốc độ tăng

khá mạnh. Nhất là trong 9 tháng đầu năm 2008,

cả nước nhập về 2,64 triệu tấn phân bón các

loại nhưng giá trị tăng đến 102,5% so với cùng

kỳ năm 2007.

28

Tình hình sản xuất và sử dụng phân bón

ở Việt Nam

❖Tại Việt Nam, trong những năm gần đây, xu thế

sử dụng phân bón cũng có khá nhiều thay đổi.

Do yêu cầu cần bổ sung đồng bộ các chất dinh

dưỡng cho cây nên người nông dân đã chuyển

sang sử dụng phân tổng hợp thay cho phân

đơn. Vì vậy, phân NPK, SA2, DAP3 đang có xu

hướng sử dụng tăng lên còn phân urê đang có

chiều hướng giảm trong cơ cấu phân bón sử

dụng của nước ta hằng năm.

29

Tình hình sản xuất và sử dụng phân bón

ở Việt Nam

❖Phía Nam là thị trường tiêu thụ phân bón nhiều

nhất nên số lượng các doanh nghiệp tại thị

trường này cũng nhiều hơn ở phía Bắc. Yếu tố

cạnh tranh tại hai thị trường này khá khác nhau.

Ở thị trường miền Nam, nông sản sản xuất ra

chủ yếu để xuất khẩu nên năng suất và phẩm

chất nông sản đều được quan tâm do đó người

nông dân thường chọn những loại phân có chất

lượng; những sản phẩm phân bón nào đã khẳng

định được uy tín về chất lượng sẽ được tiêu thụ

nhiều ở thị trường phía Nam

30