Luận văn Chiến lược quốc gia về tài nguyên nước đến năm 2010

Luận văn tốt nghiệp

Đề án: Chiến lược quốc gia

về tài nguyên nước đến năm

2010

Môc lôc

Më ®Çu.....................................................................................................................................3

PhÇn 1: tµi nguyªn n−íc, thùc tr¹ng qu¶n lý..............................................5

1. Tµi nguyªn n−íc................................................................................................................5

1.1. S«ng ngßi, hå, ao, ®Çm, ph¸, tÇng chøa n−íc ................................................................5

1.2. Sè l−îng n−íc ................................................................................................................6

1.3. ChÊt l−îng n−íc.............................................................................................................7

1.4. Lò, lôt, h¹n h¸n, « nhiÔm nguån n−íc ...........................................................................7

1.5. C¸c hÖ sinh th¸i thuû sinh..............................................................................................9

1.6. Tµi nguyªn n−íc ViÖt Nam Èn chøa nhiÒu yÕu tè kh«ng bÒn v÷ng.............................10

2. T×nh h×nh qu¶n lý tµi nguyªn n−íc................................................................................11

3. Nh÷ng th¸ch thøc chñ yÕu..............................................................................................13

3.1. VÒ nhËn thøc vÞ trÝ cña tµi nguyªn n−íc trong ph¸t triÓn bÒn v÷ng.............................13

3.2. VÒ c©n b»ng gi÷a b¶o vÖ, ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc víi b¶o ®¶m nhu cÇu n−íc,

b¶o ®¶m an ninh vÒ n−íc cho ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi...............................................13

a. ThiÕu n−íc trong mïa kh« diÔn ra phæ biÕn víi quy m« vµ møc ®é ngµy cµng

t¨ng, ®Æc biÖt lµ ë khu vùc miÒn Trung, T©y Nguyªn..............................................13

b. KÕt cÊu h¹ tÇng khai th¸c, sö dông n−íc xuèng cÊp vµ t×nh tr¹ng sö dông n−íc

l·ng phÝ, thiÕu hiÖu qu¶ ch−a ®−îc c¶i thiÖn............................................................14

c. T×nh tr¹ng suy tho¸i, c¹n kiÖt nguån n−íc d−íi ®Êt ®· x¶y ra ë mét sè n¬i mµ

viÖc ng¨n chÆn ch−a kÞp thêi, ch−a cã hiÖu qu¶ ......................................................14

d. Ch−a b¶o ®¶m khai th¸c, sö dông n−íc tæng hîp, ®a môc tiªu................................14

®. Gia t¨ng d©n sè, t¨ng tr−ëng kinh tÕ víi tèc ®é cao vµ ®ãi nghÌo...........................14

e. ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)..........................................15

3.3. VÒ gi¶m thiÓu t¸c h¹i do n−íc g©y ra ..........................................................................15

a. HiÖu qu¶ phßng, chèng t¸c h¹i do n−íc g©y ra cßn ch−a cao..................................15

b. Nguån n−íc tiÕp tôc bÞ suy tho¸i, « nhiÔm..............................................................15

3.4. VÒ b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i thñy sinh ...........................................................................16

3.5. VÒ qu¶n lý tµi nguyªn n−íc.........................................................................................16

a. HÖ thèng ph¸p luËt vÒ tµi nguyªn n−íc ch−a hoµn chØnh vµ tæ chøc, n¨ng lùc

qu¶n lý tµi nguyªn n−íc ch−a ®¸p øng yªu cÇu.......................................................16

b. Ch−a kÕt hîp viÖc ph¸t triÓn nguån n−íc víi viÖc ph©n phèi, sö dông hîp lý, ®a

môc tiªu tµi nguyªn n−íc.........................................................................................17

c. ThiÕu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh trong lÜnh

vùc tµi nguyªn n−íc.................................................................................................17

d. Th«ng tin, d÷ liÖu vÒ tµi nguyªn n−íc ch−a ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, ®ång bé vµ viÖc

chia sÎ th«ng tin, d÷ liÖu cßn nhiÒu h¹n chÕ............................................................17

®. Ch−a x¸c lËp ®−îc m« h×nh tæ chøc vµ néi dung thÝch hîp vÒ qu¶n lý tæng hîp

l−u vùc s«ng.............................................................................................................18

PhÇn 2: quan ®iÓm, nguyªn t¾c chØ ®¹o vµ môc tiªu cña chiÕn

l−îc .......................................................................................................................19

1. Quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c chØ ®¹o..................................................................................19

1.1. Quan ®iÓm ...................................................................................................................19

1.2. Nguyªn t¾c chØ ®¹o ......................................................................................................19

2. Môc tiªu ...........................................................................................................................20

2.1. Môc tiªu tæng qu¸t.......................................................................................................20

2.2. C¸c môc tiªu cô thÓ .....................................................................................................21

a. VÒ b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc.......................................................................................21

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

b. VÒ khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc....................................................................21

c. VÒ ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc..................................................................................22

d. VÒ gi¶m thiÓu t¸c h¹i do n−íc g©y ra ......................................................................22

®. VÒ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý tµi nguyªn n−íc.......................................................23

PhÇn 3: nhiÖm vô chñ yÕu vµ c¸c gi¶i ph¸p chÝnh .....................................24

1. NhiÖm vô chñ yÕu............................................................................................................24

1.1. T¨ng c−êng b¶o vÖ nguån n−íc vµ b¶o vÖ hÖ sinh th¸i thñy sinh................................24

1.2. B¶o ®¶m tÝnh bÒn v÷ng, hiÖu qu¶ trong khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc ..............24

1.3. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn n−íc............................................................................25

1.4. Gi¶m thiÓu t¸c h¹i do n−íc g©y ra ...............................................................................26

1.5. Hoµn thiÖn thÓ chÕ, tæ chøc .........................................................................................26

1.6. T¨ng c−êng n¨ng lùc ®iÒu tra, nghiªn cøu, ph¸t triÓn c«ng nghÖ ................................27

2. C¸c gi¶i ph¸p chÝnh ........................................................................................................27

2.1. Tuyªn truyÒn, gi¸o dôc, n©ng cao nhËn thøc vµ khuyÕn khÝch sù tham gia cña

céng ®ång ....................................................................................................................27

2.2. T¨ng c−êng ph¸p chÕ...................................................................................................28

2.3. T¨ng møc ®Çu t− vµ ®Èy m¹nh x· héi hãa c¸c dÞch vô vÒ n−íc...................................28

2.4. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, khoa häc, c«ng nghÖ.........................................................29

2.5. Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ ...........................................................29

2.6. §æi míi c¬ chÕ tµi chÝnh..............................................................................................30

PhÇn 4: Tæ chøc thùc hiÖn ChiÕn l−îc .............................................................31

2

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ Tµi nguyªn N−íc

§Õn n¨m 2020

Më ®Çu

N−íc lµ tµi nguyªn, lµ t− liÖu thiÕt yÕu cho cuéc sèng con ng−êi. Kh«ng

cã n−íc kh«ng cã sù sèng. Chóng ta cÇn n−íc s¹ch cho sinh ho¹t, b¶o vÖ søc

khoÎ vµ vÖ sinh. N−íc cÇn cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, thuû s¶n, c«ng nghiÖp vµ

c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. N−íc cßn cÇn cho ph¸t triÓn thuû ®iÖn vµ giao th«ng

thuû. N−íc còng ®ãng vai trß quan träng trong viÖc duy tr× sù trong lµnh vµ bÒn

v÷ng cña m«i tr−êng, duy tr× mèi quan hÖ l¸ng giÒng h÷u nghÞ víi c¸c n−íc cã

chung nguån n−íc liªn quèc gia. N−íc lµ tµi nguyªn quý gi¸, cã h¹n vµ dÔ bÞ tæn

th−¬ng. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt lîi, n−íc còng cã thÓ g©y tai häa cho con ng−êi vµ

m«i tr−êng.

Trong nh÷ng thËp niªn qua, viÖc khai th¸c tµi nguyªn n−íc vµ c«ng t¸c

phßng, chèng t¸c h¹i do n−íc g©y ra ®· cã nh÷ng thµnh tùu quan träng, gãp phÇn

to lín cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc. Tuy nhiªn, trong mét

thêi gian dµi viÖc nhËn thøc ch−a ®Çy ®ñ vÒ ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña n−íc

®èi víi ®êi sèng, søc khoÎ vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n−íc; ch−a chó

träng qu¶n lý vµ b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc dÉn ®Õn tµi nguyªn n−íc ë n−íc ta ®· cã

nh÷ng biÓu hiÖn suy tho¸i c¶ vÒ sè l−îng lÉn chÊt l−îng; t×nh tr¹ng « nhiÔm

nguån n−íc, thiÕu n−íc, khan hiÕm n−íc ®· xuÊt hiÖn ë nhiÒu n¬i vµ ®ang cã xu

h−íng gia t¨ng; t×nh tr¹ng sö dông n−íc l·ng phÝ, kÐm hiÖu qu¶, thiÕu quy

ho¹ch, thiÕu tÝnh liªn ngµnh cßn kh¸ phæ biÕn. Trong khi ®ã, nhu cÇu dïng n−íc

cña c¸c ngµnh kinh tÕ kh«ng ngõng gia t¨ng vÒ sè l−îng vµ ®ßi hái cao h¬n vÒ

chÊt l−îng, c¸c n−íc l¸ng giÒng cã chung nguån n−íc víi ViÖt Nam ®ang t¨ng

c−êng khai th¸c nguån n−íc ë th−îng nguån, c©n b»ng n−íc gi÷a cung vµ cÇu

nhiÒu lóc, nhiÒu n¬i kh«ng b¶o ®¶m vµ ®· trë thµnh ¸p lùc lín ®èi víi qu¸ tr×nh

c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc trong ®iÒu kiÖn d©n sè gia t¨ng, khÝ hËu

toµn cÇu diÔn biÕn ngµy mét phøc t¹p.... T×nh h×nh ®ã ®ßi hái ph¶i t¨ng c−êng

c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn n−íc vµ phßng, chèng

cã hiÖu qu¶ c¸c t¸c h¹i do n−íc g©y ra.

B¶o vÖ, khai th¸c, sö dông, ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc, phßng, chèng t¸c

h¹i do n−íc g©y ra ®ßi hái ph¶i cã chiÕn l−îc, cã sù tham gia cña c¸c cÊp, c¸c

ngµnh, cña ®«ng ®¶o nh©n d©n. ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Þnh

h−íng cho ho¹t ®éng cña Nhµ n−íc vµ nh©n d©n, c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa

ph−¬ng. ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc nªu lªn nh÷ng th¸ch thøc, x¸c

®Þnh quan ®iÓm, môc tiªu ®Õn n¨m 2020 trong lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc vµ ®Ò ra

c¸c gi¶i ph¸p cÇn thùc hiÖn ®Ó ®¹t ®−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ qu¶n lý tæng hîp

3

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

tµi nguyªn n−íc. Qu¶n lý tµi nguyªn n−íc theo ph−¬ng thøc tæng hîp vµ thèng

nhÊt trªn c¬ së l−u vùc s«ng sÏ ®ãng gãp vµo sù thµnh c«ng cña viÖc thùc hiÖn

c¸c môc tiªu quèc gia vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, quèc

phßng, an ninh vµ b¶o vÖ m«i tr−êng cã hiÖu qu¶. Mét sè t¸c h¹i do n−íc g©y ra

nh− sãng thÇn, n−íc biÓn d©ng, xãi lë bê s«ng, bê biÓn... ®−îc ®Ò cËp trong

chiÕn l−îc phßng, chèng thiªn tai.

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc lµ chiÕn l−îc khung, ®Þnh h−íng

cho c¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc nh»m ®¸p øng nhu cÇu khai

th¸c, sö dông n−íc cho tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ b¶o vÖ m«i

tr−êng cña ®Êt n−íc.

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc sÏ

th−êng xuyªn ®−îc xem xÐt ®Ó bæ sung vµ ®iÒu chØnh cho phï hîp víi tiÕn tr×nh

ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc.

4

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

PhÇn 1: tµi nguyªn n−íc, thùc tr¹ng qu¶n lý

1. Tµi nguyªn n−íc

1.1. S«ng ngßi, hå, ao, ®Çm, ph¸, tÇng chøa n−íc

a. S«ng ngßi

ViÖt Nam cã 2372 s«ng víi chiÒu dµi tõ 10km trë lªn, trong ®ã cã 109

s«ng chÝnh. Tæng diÖn tÝch c¸c l−u vùc s«ng lµ 1.167.000km², trong ®ã, phÇn l−u

vùc n»m ngoµi l·nh thæ lµ 835.422km², chiÕm 72%.

NÕu ph©n lo¹i theo diÖn tÝch l−u vùc th× cã 13 s«ng cã diÖn tÝch l−u vùc

lín h¬n 10.000km², bao gåm: 9 s«ng chÝnh (Hång, Th¸i B×nh, B»ng Giang - Kú

Cïng, M·, C¶, Vu Gia - Thu Bån, Ba, §ång Nai vµ s«ng Cöu Long) vµ 4 s«ng

nh¸nh (§µ, L«, Sª San, Srª P«k). Trong 13 s«ng chÝnh, s«ng nh¸nh lín ®ã, cã 10

s«ng liªn quèc gia, víi phÇn diÖn tÝch l−u vùc ë ngoµi n−íc gÊp 3,3 lÇn phÇn l−u

vùc ë trong n−íc. Tæng diÖn tÝch l−u vùc 9 s«ng chÝnh nªu trªn xÊp xØ 93% tæng

diÖn tÝch l−u vùc cña toµn bé hÖ thèng s«ng, phÇn l−u vùc n»m trong l·nh thæ xÊp

xØ 77% tæng diÖn tÝch n−íc ta.

b. Hå, ao, ®Çm, ph¸ tù nhiªn, hå chøa n−íc nh©n t¹o

N−íc ta cã nhiÒu hå, ao, ®Çm, ph¸ tù nhiªn nh−ng ch−a ®−îc thèng kª ®Çy

®ñ. Trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸, nhiÒu hå, ao bÞ san lÊp, −íc tÝnh

tæng diÖn tÝch hå, ao c¶ n−íc hiÖn cßn kho¶ng 150 ngh×n ha. C¸c hå lín bao

gåm: Hå Lak (diÖn tÝch mÆt hå kho¶ng10km²), Ba BÓ (5,0km²), Hå T©y

(4,46km²), BiÓn Hå (2,2km²). Vïng cöa s«ng ven biÓn miÒn Trung cã mét sè

®Çm, ph¸, vông lín nh−: ®Çm ThÞ N¹i, ph¸ Tam Giang, ph¸ CÇu Hai, vông Xu©n

§µi... trong ®ã, lín nhÊt lµ ph¸ CÇu Hai (diÖn tÝch 216km²).

Tæng dung tÝch tr÷ n−íc cña c¸c hå chøa n−íc −íc tÝnh kho¶ng 26 tû m³,

trong ®ã tæng dung tÝch tr÷ n−íc cña c¸c hå chøa thuû ®iÖn kho¶ng 19 tû m³.

Trong sè hµng ngh×n hå chøa n−íc, cã 6 hå dung tÝch trªn 1tû m³/hå (hå Th¸c

Bµ, 2.940 triÖu m³; Hoµ B×nh, 9.450 triÖu m³; TrÞ An, 2.760 triÖu m³; Th¸c M¬,

1.310 triÖu m³; Yaly, 1.040 triÖu m³vµ DÇu TiÕng, 1.450 triÖu m³). §a sè c¸c hå

chøa thñy lîi cã dung tÝch tr÷ n−íc d−íi 10 triÖu m³.

c. TÇng chøa n−íc d−íi ®Êt

N−íc ta cã tiÒm n¨ng n−íc d−íi ®Êt t−¬ng ®èi lín, nh−ng møc ®é chøa

n−íc d−íi ®Êt ë c¸c tÇng ph©n bè rÊt kh¸c nhau. C¸c tÇng cã møc ®é chøa n−íc

5

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

phong phó bao gåm: c¸c tÇng chøa n−íc lç hæng trong trÇm tÝch bë rêi ë ®ång

b»ng B¾c Bé vµ Nam Bé; c¸c tÇng chøa n−íc khe nøt trong thµnh t¹o phun trµo

Bazan ë T©y Nguyªn. C¸c tÇng cã møc ®é chøa n−íc trung b×nh gåm: c¸c tÇng

chøa n−íc lç hæng trong trÇm tÝch bë rêi ë ven biÓn miÒn Trung vµ c¸c tÇng chøa

n−íc khe nøt, hang ®éng trong c¸c thµnh t¹o ®¸ v«i ë vïng §«ng B¾c vµ vïng

miÒn nói phÝa B¾c. C¸c lo¹i ®Êt ®¸ kh¸c cã møc ®é chøa n−íc kÐm h¬n, ph©n bè

r¶i r¸c ë khu vùc miÒn nói vµ trung du.

1.2. Sè l−îng n−íc

a. Tµi nguyªn n−íc m−a

ViÖt Nam cã l−îng m−a trung b×nh nhiÒu n¨m lµ 1940mm, víi tæng l−îng

640 tû m³/n¨m, thuéc sè quèc gia cã l−îng n−íc m−a vµo lo¹i lín trªn thÕ giíi.

L−îng m−a ph©n bè rÊt kh«ng ®Òu theo kh«ng gian vµ thêi gian. L−îng m−a tËp

trung trong 4-5 th¸ng mïa m−a, chiÕm 75-85% tæng l−îng m−a n¨m, trong khi

l−îng m−a 7-8 th¸ng mïa kh« chØ chiÕm 15-25%.

b. Tµi nguyªn n−íc mÆt

Tæng l−îng n−íc mÆt trªn l·nh thæ n−íc ta kho¶ng 830-840 tû m³/n¨m,

trong ®ã, l−îng n−íc sinh ra ë phÇn l·nh thæ ViÖt Nam kho¶ng 310-315 tû

m³/n¨m, chiÕm kho¶ng 37%; l−îng n−íc tõ n−íc ngoµi ch¶y vµo kho¶ng 520-

525 tû m³/n¨m, chiÕm 63%. T−¬ng tù nh− l−îng m−a, tµi nguyªn n−íc mÆt ph©n

bè kh«ng ®Òu theo thêi gian. Sù ph©n bè kh«ng ®Òu cña m−a vµ dßng ch¶y lµ

nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra h¹n h¸n, thiÕu n−íc trong mïa kh« vµ lò, lôt, óng

ngËp trong mïa m−a. M−a lín, dßng ch¶y mÆt lín cßn g©y ra xãi mßn bÒ mÆt

l−u vùc vµ lò quÐt, lò bïn ®¸ ë nhiÒu n¬i.

Tµi nguyªn n−íc ph©n bè gi÷a c¸c vïng còng rÊt kh¸c nhau. Nh÷ng khu

vùc cÇn nhiÒu n−íc, nh− c¸c tØnh phÝa B¾c, B¾c Trung Bé, Nam Trung Bé, §«ng

Nam Bé, tµi nguyªn n−íc kh«ng nhiÒu (kho¶ng 39% tæng l−îng cña c¶ n−íc),

trong khi ®ã, tµi nguyªn n−íc ë khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long rÊt lín

(kho¶ng 61%), nh−ng nhu cÇu khai th¸c, sö dông n−íc chØ chiÕm tû lÖ nhá so víi

tµi nguyªn n−íc cña vïng.

c. Tµi nguyªn n−íc d−íi ®Êt

ViÖc ®iÒu tra, t×m kiÕm, th¨m dß n−íc d−íi ®Êt tiÕn hµnh ch−a ®−îc nhiÒu,

míi ®¹t kho¶ng 15% diÖn tÝch l·nh thæ n−íc ta, chñ yÕu ë mét sè vïng kinh tÕ

quan träng. Tæng tr÷ l−îng n−íc d−íi ®Êt c¸c cÊp t¹i c¸c khu vùc ®· ®−îc nghiªn

cøu, ®¸nh gi¸: cÊp A kho¶ng 735 ngh×n m³/ngµy; cÊp B kho¶ng 813 ngh×n

m³/ngµy; cÊp C₁vµ C₂kho¶ng 18.452 ngh×n m³/ngµy. Tæng tr÷ l−îng tiÒm n¨ng

cña c¸c tÇng chøa n−íc trªn toµn l·nh thæ, ch−a kÓ phÇn h¶i ®¶o, −íc tÝnh

kho¶ng 2000m³/s, t−¬ng øng kho¶ng 63 tû m³/n¨m.

6

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

Tr÷ l−îng n−íc d−íi ®Êt lín nhÊt lµ ë ®ång b»ng s«ng Hång, ®ång b»ng

s«ng Cöu Long vµ §«ng Nam Bé; kh¸ nhiÒu lµ ë T©y Nguyªn vµ Ýt h¬n ë vïng

nói T©y B¾c, §«ng B¾c, ven biÓn Nam Trung Bé.

C«ng t¸c quan tr¾c ®éng th¸i n−íc d−íi ®Êt cã vai trß hÕt søc quan träng

trong viÖc x¸c ®Þnh nguån h×nh thµnh còng nh− x¸c ®Þnh tr÷ l−îng ®éng tù

nhiªn. Tuy nhiªn, hiÖn míi chØ ®−îc tiÕn hµnh ë ®ång b»ng B¾c Bé, ®ång b»ng

Nam Bé vµ T©y Nguyªn, víi mËt ®é m¹ng l−íi quan tr¾c cßn th−a.

1.3. ChÊt l−îng n−íc

Nh×n chung, n−íc m−a cã chÊt l−îng tèt, song ë mét sè ®« thÞ, khu c«ng

nghiÖp lín vµ l©n cËn n−íc m−a cã ®é pH ®«i khi thÊp (®é pH d−íi 5,5).

ChÊt l−îng n−íc mÆt ë phÇn th−îng l−u cña hÇu hÕt c¸c s«ng, nãi chung,

vÉn tèt, trõ mét sè khu vùc bÞ « nhiÔm côc bé. Tuy nhiªn, ë vïng h¹ l−u c¸c s«ng

lín, nhÊt lµ khi dßng s«ng ch¶y qua c¸c khu c«ng nghiÖp, ®« thÞ lín, chÊt l−îng

n−íc ®· bÞ suy gi¶m. HiÖn nay, c¸c hå vµ kªnh m−¬ng ë c¸c khu vùc ®« thÞ ®ang

trë thµnh c¸c n¬i chøa vµ dÉn n−íc th¶i. Møc ®é « nhiÔm nguån n−íc trong c¸c

kªnh, s«ng, hå ë c¸c thµnh phè lín, c¸c khu d©n c− tËp trung lµ rÊt nÆng. N−íc ë

mét sè s«ng bÞ « nhiÔm víi møc ®é cao, kÐo dµi vµ cã xu h−íng ngµy cµng t¨ng

®· lµm ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng sö dông nguån n−íc s«ng ®Ó cÊp n−íc sinh ho¹t

ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng. NhiÒu khu c«ng nghiÖp cña Thµnh phè Hå ChÝ Minh, §ång

Nai, B×nh D−¬ng ®ang hµng ngµy x¶ hµng triÖu m³n−íc th¶i kh«ng qua xö lý

hoÆc xö lý ch−a ®¹t tiªu chuÈn ra s«ng, g©y « nhiÔm nguån n−íc. N−íc s«ng

NhuÖ, s«ng §¸y bÞ « nhiÔm nÆng lµm nhµ m¸y n−íc Phñ Lý ®· nhiÒu lÇn ph¶i

ngõng ho¹t ®éng. Trªn s«ng CÇu, ë khu vùc thµnh phè Th¸i Nguyªn, l−îng n−íc

th¶i cã lóc chiÕm tíi 15% l−îng n−íc s«ng trong mïa kiÖt lµm cho nguån n−íc

s«ng bÞ « nhiÔm nghiªm träng, kh«ng thÓ khai th¸c ®Ó cÊp n−íc cho sinh ho¹t.

VÒ c¬ b¶n, chÊt l−îng n−íc d−íi ®Êt ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu sö dông,

bao gåm c¶ cÊp n−íc sinh ho¹t. Tuy nhiªn, ë mét sè vïng do khai th¸c sö dông

n−íc d−íi ®Êt thiÕu quy ho¹ch, qu¸ møc cho phÐp nªn ®· g©y ra nhiÔm bÈn,

nhiÔm mÆn vµ mùc n−íc bÞ h¹ thÊp lín, thËm chÝ khã håi phôc, ®iÓn h×nh lµ ë

c¸c thµnh phè, ®« thÞ lín nh−: Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, khu vùc T©y

Nguyªn vµ mét sè khu vùc ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long.

1.4. Lò, lôt, h¹n h¸n, « nhiÔm nguån n−íc

a. Lò, lôt

Lò, lôt vµ h¹n h¸n lµ c¸c thiªn tai chñ yÕu do n−íc g©y ra ®èi víi sù ph¸t

triÓn kinh tÕ- x· héi vµ ¶nh h−ëng lín ®Õn ®êi sèng con ng−êi.

7

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

Lò, lôt th−êng x¶y ra trªn diÖn réng, lò lín vµ ®Æc biÖt lín xuÊt hiÖn ngµy

mét dµy h¬n vµ víi c−êng ®é lín h¬n. Lò c¸c s«ng miÒn Trung th−êng ¸c liÖt,

lªn nhanh, xuèng nhanh, x¶y ra trong thêi gian ng¾n. Lò quÐt, lò bïn ®¸, xuÊt

hiÖn ngµy cµng nhiÒu h¬n, quy m« vµ møc ®é tµn ph¸ ngµy cµng lín h¬n. Thêi

kú xuÊt hiÖn lò ë c¸c vïng th−êng kh¸c nhau: ë B¾c Bé vµ B¾c Thanh Ho¸ tõ

th¸ng VI ®Õn th¸ng X; Nam Thanh Ho¸ ®Õn Ninh ThuËn tõ th¸ng IX ®Õn th¸ng

XI; ë Nam Bé vµ T©y Nguyªn tõ th¸ng VII ®Õn th¸ng XI. §Ó phßng, chèng lò,

lôt, hiÖn c¶ n−íc ®· x©y dùng ®−îc 5.700km ®ª s«ng, 3000km ®ª biÓn,

23.000km bê bao, hµng ngµn cèng d−íi ®ª, hµng tr¨m km kÌ b¶o vÖ bê. HÖ

thèng ®ª s«ng Hång-Th¸i B×nh cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ thµnh phè Hµ Néi víi mùc

n−íc lò thiÕt kÕ lµ 13,4m vµ chèng lò cho c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Hång víi

mùc n−íc lò 13,1m ë Hµ Néi, 7,21m ë Ph¶ L¹i. HÖ thèng bê bao vµ c¸c c«ng

tr×nh liªn quan ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long cã kh¶ n¨ng phßng, chèng ®−îc lò

sím vµ lò tiÓu m·n. HÖ thèng ®ª s«ng M·, s«ng C¶ cã thÓ chèng ®−îc lò víi tÇn

suÊt 2-2,5%. HÖ thèng ®ª biÓn cã thÓ chÞu ®−îc b·o cÊp 9 vµ triÒu c−êng trung

b×nh øng víi tÇn suÊt 10%.

b. H¹n h¸n

H¹n h¸n th−êng x¶y ra trong c¸c th¸ng mïa kh«, thêi kú nhiÖt ®é kh«ng

khÝ t¨ng cao dÉn ®Õn nhu cÇu dïng n−íc t¨ng. Mïa kh« kÐo dµi 6 - 9 th¸ng tuú

theo tõng vïng, tæng l−îng dßng ch¶y chØ chiÕm 15 -25% tæng l−îng dßng ch¶y

c¶ n¨m. Trong mïa kh«, ba th¸ng liªn tôc cã l−îng dßng ch¶y nhá nhÊt xuÊt

hiÖn kh«ng ®ång thêi gi÷a c¸c vïng trong c¶ n−íc, l−îng dßng ch¶y chØ b»ng 2-

10%, trong ®ã l−îng dßng ch¶y th¸ng nhá nhÊt chØ chiÕm 1 - 3% l−îng dßng

ch¶y n¨m. Trong mïa kh«, nguån cung cÊp n−íc chñ yÕu cho c¸c s«ng lµ n−íc

d−íi ®Êt vµ trong thêi kú nµy nhiÒu s«ng ë vïng duyªn h¶i, ®Æc biÖt lµ vïng Nam

Trung Bé kh«ng cã dßng ch¶y. Trong 44 n¨m tõ 1960 - 2004 cã 32 n¨m h¹n

chiÕm 73%, trong ®ã 9 n¨m bÞ h¹n tõ th¸ng X ®Õn th¸ng II n¨m sau, 12 n¨m bÞ

h¹n tõ th¸ng III ®Õn th¸ng VII vµ 11 n¨m bÞ h¹n tõ th¸ng VII ®Õn th¸ng VIII.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, t×nh tr¹ng h¹n h¸n, thiÕu n−íc trong mïa kh« diÔn ra

phæ biÕn ë hÇu hÕt c¸c khu vùc trong c¶ n−íc, víi møc ®é, quy m« ngµy cµng

lín h¬n.

H¹n h¸n th−êng g©y hËu qu¶ kÐo dµi rÊt nghiªm träng, sù trï phó nh−êng

chç cho ®Êt thõa - n−íc thiÕu - d©n th−a thít. H¹n h¸n do con ng−êi g©y ra

kh«ng ph¶i hiÕm. N¹n chÆt ph¸ rõng trµn lan víi hËu qu¶ lµ lò, lôt, xãi lë ®Êt gia

t¨ng, l−îng n−íc trong mïa kh« gi¶m sót vµ kÕt qu¶ lµ gia t¨ng nguy c¬ h¹n h¸n,

thiÕu n−íc. T×nh tr¹ng h¹n h¸n, thiÕu n−íc vµ møc ®é trÇm träng cña h¹n h¸n

cßn do nhu cÇu sö dông n−íc t¨ng, viÖc khai th¸c, sö dông n−íc thiÕu quy ho¹ch,

thiÕu tÝnh phèi hîp, liªn kÕt gi÷a c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph−¬ng vµ gi÷a c¸c d¹ng

nguån n−íc hoÆc kh«ng phï hîp víi kh¶ n¨ng thùc tÕ cña nguån n−íc.

8

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

c. « nhiÔm nguån n−íc

T¸c h¹i do nguån n−íc bÞ « nhiÔm ®èi víi x· héi ngµy cµng râ vµ ngµy

cµng lín, ®Æc biÖt khi ®Êt n−íc b−íc vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i

ho¸. Nguån n−íc bÞ « nhiÔm lµm cho n−íc kh«ng cßn phï hîp víi môc ®Ých sö

dông, g©y nªn t×nh tr¹ng “khan hiÕm n−íc” mÆc dï “cã n−íc”. Sö dông n−íc

kh«ng ®¶m b¶o chÊt l−îng lµm suy gi¶m søc khoÎ vµ gia t¨ng bÖnh tËt, dÉn ®Õn

gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng vµ gia t¨ng chi phÝ cña x· héi ®Ó ch÷a bÖnh, lµm suy

gi¶m chÊt l−îng s¶n phÈm.... ë nhiÒu n¬i, nhiÒu lóc nguån n−íc bÞ « nhiÔm ®· lµ

mèi ®e do¹ chñ yÕu ®èi víi ®êi sèng vµ s¶n xuÊt.

N−íc th¶i c«ng nghiÖp, n−íc th¶i tõ c¸c khu ®« thÞ cïng víi r¸c th¶i sinh

ho¹t lµ nh÷ng t¸c nh©n chÝnh g©y « nhiÔm nguån n−íc. Víi trªn 180 khu c«ng

nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu kinh tÕ tËp trung, 12.259 c¬ së y tÕ, 72.012 doanh

nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh mçi ngµy cã ®Õn hµng triÖu m³n−íc th¶i kh«ng qua

xö lý x¶ vµo c¸c dßng s«ng. ë nhiÒu khu ®« thÞ, khu tËp trung d©n c− vµ thµnh

phè, c¸c hå, s«ng vµ kªnh ®ang dÇn trë thµnh n¬i chøa c¸c chÊt th¶i sinh ho¹t,

chÊt th¶i ®« thÞ, chÊt th¶i c«ng nghiÖp.

ë khu vùc n«ng th«n, bªn c¹nh t×nh tr¹ng « nhiÔm c¸c dßng ch¶y vµ hå

chøa n−íc do ph¶i tiÕp nhËn n−íc th¶i sinh ho¹t, ch¨n nu«i, s¶n xuÊt th× n−íc

tiªu tõ c¸c c¸nh ®ång cã chøa thuèc trõ s©u vµ ph©n bãn ®ang trë thµnh vÊn ®Ò

cÇn quan t©m ngµy cµng lín. ¤ nhiÔm nguån n−íc do c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt víi

quy m« tuy nhá nh−ng dµy ®Æc ë c¸c lµng nghÒ hiÖn nay còng rÊt nghiªm träng.

N−íc th¶i tõ nu«i trång thñy s¶n, còng ®ang g©y « nhiÔm n−íc mÆt vµ n−íc d−íi

®Êt. N−íc d−íi ®Êt t¹i nhiÒu n¬i ë ®ång b»ng s«ng Hång ®· cã dÊu hiÖu bÞ nhiÔm

arsenic.

1.5. C¸c hÖ sinh th¸i thuû sinh

HÖ sinh th¸i n−íc ngät ë ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng, phong phó vÒ hÖ thùc vËt

vµ hÖ ®éng vËt, bao gåm: thùc vËt næi, rong, c¸c loµi c©y, cá ngËp n−íc, ®éng vËt

kh«ng x−¬ng sèng vµ c¸. ¦íc tÝnh tæng céng cã: 20 loµi rong n−íc ngät; 1402

loµi t¶o; 782 loµi ®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng; 547 loµi c¸ vµ 52 loµi cua vµ mét

sè loµi ®Æc h÷u (riªng c¸ n−íc ngät cã 60 loµi ®Æc h÷u). Tuy nhiªn, trong nh÷ng

n¨m gÇn ®©y, do viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh trªn s«ng kh«ng cã c¸c h¹ng môc

t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc di c− cña c¸, víi chÕ ®é vËn hµnh kh«ng chó ý

®Çy ®ñ ®Õn nhu cÇu n−íc ®Ó b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña c¸c hÖ sinh

th¸i thñy sinh, khai th¸c n−íc trªn quy m« lín ®· lµm thay ®æi chÕ ®é vËn

chuyÓn phï sa, chÊt dinh d−ìng (chuçi thøc ¨n), chÕ ®é thñy v¨n cña c¸c hÖ

thèng s«ng... ®· lµm cho m«i tr−êng sèng trong s«ng, tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña

c¸c loµi thuû sinh cïng víi tÝnh tÝch cùc cña c¸c ®Çm lÇy vµ c¸c ®ång b»ng cöa

9

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

s«ng... bÞ biÕn ®éng vµ suy tho¸i. V× vËy, ®· lµm mÊt ®i nhiÒu loµi thuû sinh, kÓ

c¶ mét sè loµi cã hiÖu Ých kinh tÕ lín vµ lµm lan truyÒn dÞch bÖnh; s¶n l−îng

®¸nh b¾t c¸ tù nhiªn bÞ suy gi¶m nghiªm träng ë tÊt c¶ c¸c khu vùc ®ång b»ng,

®Æc biÖt lµ ®ång b»ng s«ng Hång vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long; nhiÒu loµi ®éng

vËt vµ thùc vËt ®ang cã nguy c¬ bÞ tuyÖt chñng hay trë nªn hiÕm, trong ®ã cã c¸c

loµi ®−îc liÖt kª trong S¸ch ®á.

HÖ sinh th¸i n−íc lî, n−íc mÆn ë n−íc ta còng rÊt phong phó, ®a d¹ng, thÓ

hiÖn râ c¸c ®Æc tÝnh nhiÖt ®íi, hçn hîp, Ýt ®Æc h÷u vµ ®Æc tÝnh kh¸c biÖt theo

vïng. Cho ®Õn nay, ®· ph¸t hiÖn ®−îc kho¶ng 11.000 loµi sinh vËt biÓn, bao

gåm: 537 loµi thùc vËt næi; 667 loµi rong biÓn; 657 loµi ®éng vËt næi; kho¶ng

6.000 loµi ®éng vËt ®¸y; 225 loµi t«m; 2.038 loµi c¸, gÇn 300 loµi san h«....

Ngoµi ra, cßn cã kho¶ng 50 loµi r¾n biÓn vµ mét sè loµi t¶o ®éc h¹i.

ViÖt Nam cã nhiÒu khu vùc ®Çm lÇy n−íc ngät vµ n−íc lî, mÆn. Nh÷ng

®Çm lÇy chñ yÕu n»m ë c¸c ®ång b»ng s«ng Hång, s«ng Cöu Long vµ däc theo

3260km bê biÓn. MÆc dï cã nhiÒu vïng ®Çm lÇy ®¹t tiªu chuÈn “§Çm lÇy cã tÇm

quan träng quèc tÕ’, nh−ng míi chØ cã Khu b¶o tån Xu©n Thñy ®−îc ®−a vµo

trong C«ng −íc Ramsar.

DiÖn tÝch rõng ngËp mÆn ®· suy gi¶m ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt trong thêi gian

gÇn ®©y khi ë hÇu hÕt c¸c tØnh ven biÓn ®Òu ph¸t triÓn m¹nh diÖn tÝch nu«i trång

thuû s¶n, nhÊt lµ nu«i t«m. DiÖn tÝch rõng ngËp mÆn gi¶m nhiÒu nhÊt ë ®ång

b»ng s«ng Cöu Long, c¸c tØnh Qu¶ng Ninh vµ H¶i Phßng. Trong gÇn n¨m thËp

kû qua, diÖn tÝch rõng ngËp mÆn ®· gi¶m 80%.

1.6. Tµi nguyªn n−íc ViÖt Nam Èn chøa nhiÒu yÕu tè kh«ng bÒn v÷ng

- PhÇn n−íc mÆt tõ ngoµi l·nh thæ ch¶y vµo n−íc ta chiÕm tû lÖ lín,

kho¶ng 63% l−îng n−íc vµ trªn 70% diÖn tÝch l−u vùc cña c¸c hÖ thèng s«ng

ngßi n»m ë n−íc ngoµi.

- Sù biÕn ®æi cña khÝ hËu toµn cÇu sÏ dÉn ®Õn sù suy gi¶m nguån n−íc.

C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu gÇn ®©y ë ViÖt Nam ®· dù b¸o: tæng l−îng n−íc mÆt

n¨m 2025 chØ b»ng kho¶ng 96%; n¨m 2070 kho¶ng 91% vµ n¨m 2100 kho¶ng

86% so víi hiÖn nay.

- L−îng n−íc mÆt tÝnh b×nh qu©n ®Çu ng−êi hiÖn nay chØ cã kho¶ng 3.840

m³/ng−êi/n¨m, nÕu tÝnh tæng l−îng tµi nguyªn n−íc s«ng ngßi ViÖt Nam (kÓ c¶

tµi nguyªn n−íc tõ ngoµi ch¶y vµo) th× b×nh qu©n ®¹t 10.240m³/ng−êi/n¨m. Víi

tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè nh− hiÖn nay, ®Õn n¨m 2025, l−îng n−íc mÆt tÝnh b×nh

qu©n ®Çu ng−êi chØ ®¹t kho¶ng 2.830m³/ng−êi/n¨m, nÕu tÝnh c¶ l−îng n−íc tõ

n−íc ngoµi ch¶y vµo th× b×nh qu©n ®¹t 7.660m³/ng−êi/n¨m. Theo chØ tiªu ®¸nh

10

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

gi¸ cña Héi Tµi nguyªn n−íc Quèc tÕ (IWRA) th× quèc gia nµo cã l−îng n−íc

b×nh qu©n ®Çu ng−êi d−íi 4000m³/ng−êi/n¨m lµ quèc gia thiÕu n−íc. Nh− vËy,

nÕu chØ tÝnh riªng l−îng tµi nguyªn n−íc mÆt s¶n sinh trªn l·nh thæ n−íc ta th× ë

thêi ®iÓm hiÖn nay, n−íc ta ®· thuéc sè c¸c quèc gia thiÕu n−íc vµ ViÖt Nam sÏ

gÆp ph¶i rÊt nhiÒu th¸ch thøc vÒ tµi nguyªn n−íc trong t−¬ng lai gÇn.

- Tµi nguyªn n−íc ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a c¸c vïng. Trªn 60% nguån

n−íc s«ng tËp trung ë khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long (l−u vùc s«ng Mª

C«ng), toµn bé phÇn l·nh thæ cßn l¹i chØ cã gÇn 40% l−îng n−íc nh−ng l¹i

chiÕm tíi gÇn 80% d©n sè c¶ n−íc vµ trªn 90% ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh,

dÞch vô. §Æc biÖt lµ c¸c ®Þa ph−¬ng ë vïng miÒn §«ng Nam Bé vµ l−u vùc s«ng

§ång Nai - Sµi Gßn, l−îng n−íc b×nh qu©n ®Çu ng−êi chØ ®¹t kho¶ng 2.900

m³/ng−êi/n¨m, b»ng 28% so víi møc trung b×nh cña c¶ n−íc.

- Tµi nguyªn n−íc ph©n bè kh«ng ®Òu theo thêi gian trong n¨m vµ kh«ng

®Òu gi÷a c¸c n¨m. L−îng n−íc trung b×nh trong 4 ®Õn 5 th¸ng mïa m−a chiÕm

kho¶ng 75 - 85%, trong khi 8 ®Õn 9 th¸ng mïa kh« chØ cã kho¶ng 15 - 25%

l−îng n−íc cña c¶ n¨m. Ph©n bè l−îng n−íc gi÷a c¸c n¨m còng biÕn ®æi rÊt lín;

l−îng n−íc øng víi møc b¶o ®¶m 95% chØ b»ng kho¶ng 70 - 75% l−îng n−íc

trung b×nh hµng n¨m.

- Tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ cao ®· cã nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc tíi tµi

nguyªn n−íc. « nhiÔm nguån n−íc mÆt ngµy cµng t¨ng c¶ vÒ møc ®é, quy m«.

Nguån n−íc d−íi ®Êt ë nhiÒu ®« thÞ, ë mét sè khu vùc thuéc c¸c ®ång b»ng còng

®· cã biÓu hiÖn « nhiÔm bëi c¸c chÊt g©y « nhiÔm h÷u c¬ khã ph©n huû, hµm

l−îng vi khuÈn cao. C¸c biÓu hiÖn suy tho¸i, c¹n kiÖt nguån n−íc d−íi ®Êt ®ang

trë lªn râ rÖt vµ phæ biÕn.

2. T×nh h×nh qu¶n lý tµi nguyªn n−íc

Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc, tæ chøc qu¶n lý

tµi nguyªn n−íc ®−îc h×nh thµnh, hoµn thiÖn vµ cã thÓ xem ho¹t ®éng qu¶n lý tµi

nguyªn n−íc ®· ph¸t triÓn qua ba giai ®o¹n:

- Giai ®o¹n ®Çu, khi nÒn kinh tÕ ch−a ph¸t triÓn, nhu cÇu sö dông n−íc

kh«ng lín, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tù do khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn n−íc, c¸c

ho¹t ®éng qu¶n lý tµi nguyªn n−íc chØ chó träng vµo phßng tr¸nh thiªn tai, lò,

lôt;

- Giai ®o¹n thø hai lµ giai ®o¹n kinh tÕ ph¸t triÓn, nh−ng ë møc ®é ch−a

cao. Nhu cÇu khai th¸c sö dông n−íc t¨ng nh−ng ch−a nhiÒu vµ th−êng chØ tËp

11

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

trung ë mét sè ngµnh, lÜnh vùc, ch−a cã c¹nh tranh lín trong sö dông n−íc, qu¶n

lý tµi nguyªn n−íc ®−îc ph¸t triÓn ë tÇm cao h¬n, quy m« réng h¬n;

- Giai ®o¹n tiÕp theo lµ khi nÒn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr−êng,

®Êt n−íc ®i vµo thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Nhu cÇu n−íc ngµy

cµng nhiÒu vµ ®a d¹ng, trong khi m«i tr−êng vµ nguån n−íc ngµy cµng bÞ «

nhiÔm, bÞ suy tho¸i vµ c¹n kiÖt. T×nh h×nh ®ã ®ßi hái ho¹t ®éng qu¶n lý tµi

nguyªn n−íc ph¶i ®−îc t¨ng c−êng theo ph−¬ng thøc tæng hîp vµ thèng nhÊt.

CÇn cã mét c¬ quan nhµ n−íc qu¶n lý tµi nguyªn n−íc víi nhiÖm vô ho¹ch ®Þnh

chiÕn l−îc, quy ho¹ch, chÝnh s¸ch vÒ khai th¸c, sö dông, ph¸t triÓn, b¶o vÖ tµi

nguyªn n−íc, ®iÒu hßa ph©n bæ nguån n−íc cho c¸c ®èi t−îng sö dông vµ kiÓm

tra, thanh tra t×nh h×nh thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ tµi nguyªn n−íc ë mäi lÜnh vùc

kinh tÕ, x· héi trªn ph¹m vi c¶ n−íc.

Trong nhiÒu n¨m qua, ®−îc sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, hÖ thèng

tæ chøc vµ thÓ chÕ qu¶n lý tµi nguyªn n−íc ngµy cµng ®−îc hoµn thiÖn, gãp phÇn

to lín vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc. Cho ®Õn n¨m 2002,

c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n−íc vÒ tµi nguyªn n−íc ®−îc g¾n víi c«ng t¸c thuû lîi. Tõ

n¨m 2002 ®Õn nay, Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý

nhµ n−íc vÒ tµi nguyªn n−íc. Thñ t−íng ChÝnh phñ còng ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp

vµ kiÖn toµn Héi ®ång Quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc. C«ng t¸c qu¶n lý nhµ n−íc

vÒ tµi nguyªn n−íc trong thêi gian qua ®· tiÕn mét b−íc quan träng vÒ chÊt.

LuËt Tµi nguyªn n−íc ®−îc ban hµnh n¨m 1998 lµ mét thµnh tùu quan

träng vÒ mÆt thÓ chÕ trong lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc. Tõ ®ã, nhËn thøc vÒ c«ng

t¸c qu¶n lý tµi nguyªn n−íc b¾t ®Çu cã sù chuyÓn biÕn c¨n b¶n, ®Æc biÖt lµ trong

viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt. ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè

179/1999/N§-CP ngµy 30/12/1999 h−íng dÉn viÖc thi hµnh LuËt Tµi nguyªn

n−íc; NghÞ ®Þnh sè 162/2003/N§-CP ngµy 19/12/2003 ban hµnh quy chÕ thu

thËp, qu¶n lý, khai th¸c, sö dông d÷ liÖu, th«ng tin vÒ tµi nguyªn n−íc; NghÞ ®Þnh

sè 149/2004/N§-CP ngµy 27/7/2004 quy ®Þnh viÖc cÊp phÐp th¨m dß, khai th¸c,

sö dông tµi nguyªn n−íc, x¶ n−íc th¶i vµo nguån n−íc vµ NghÞ ®Þnh sè

34/2005/N§-CP ngµy 17/3/2005 quy ®Þnh vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong

lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc. NhiÒu th«ng t− h−íng dÉn thi hµnh c¸c nghÞ ®Þnh cña

ChÝnh phñ cïng c¸c chØ thÞ, quyÕt ®Þnh trong lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc còng ®·

®−îc ban hµnh. C¸c ®Þa ph−¬ng, theo thÈm quyÒn, còng ®· ban hµnh mét sè quy

®Þnh, h−íng dÉn ®Ó cô thÓ ho¸ c«ng t¸c qu¶n lý tµi nguyªn n−íc ë ®Þa ph−¬ng

m×nh.

Tuy nhiªn, hÖ thèng v¨n b¶n h−íng dÉn thi hµnh LuËt Tµi nguyªn n−íc

cßn thiÕu vµ ch−a ®ång bé, kÕt qu¶ thùc thi LuËt cßn h¹n chÕ. MÆt kh¸c, LuËt

Tµi nguyªn n−íc ®· béc lé mét sè ®iÓm bÊt cËp, ch−a phï hîp víi t×nh h×nh míi.

T×nh tr¹ng vi ph¹m ph¸p luËt trong lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc ch−a ®−îc chÊn

12

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

chØnh kÞp thêi vµ tæ chøc, n¨ng lùc qu¶n lý ch−a ®−îc kiÖn toµn, ch−a ®¸p øng

®−îc yªu cÇu vµ ch−a ®−îc ®Æt ®óng tÇm víi ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng

cña ®Êt n−íc ®ang lµ mèi quan t©m lín trong t¨ng c−êng qu¶n lý tµi nguyªn

n−íc.

3. Nh÷ng th¸ch thøc chñ yÕu

3.1. VÒ nhËn thøc vÞ trÝ cña tµi nguyªn n−íc trong ph¸t triÓn bÒn v÷ng

Trong mét thêi gian dµi, vai trß cña n−íc ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng

cña ®Êt n−íc, ®èi víi søc khoÎ vµ cuéc sèng ch−a ®−îc nhËn thøc ®Çy ®ñ; gi¸ trÞ

kinh tÕ cña n−íc ch−a ®−îc chó träng, ch−a thùc sù coi n−íc lµ tµi nguyªn, lµ

hµng hãa; c«ng t¸c b¶o vÖ, qu¶n lý tµi nguyªn n−íc ch−a ®−îc ®Æt vµo mét vÞ thÕ

®óng møc.

ViÖc n©ng cao nhËn thøc vµ ý thøc b¶o vÖ, g×n gi÷ tµi nguyªn cña céng

®ång trong x· héi còng cßn h¹n chÕ, ch−a ®¹t kÕt qu¶ mong muèn dÉn ®Õn ch−a

huy ®éng hiÖu qu¶ nguån lùc x· héi trong c«ng t¸c b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc.

3.2. VÒ c©n b»ng gi÷a b¶o vÖ, ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc víi b¶o ®¶m nhu

cÇu n−íc, b¶o ®¶m an ninh vÒ n−íc cho ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi

a. ThiÕu n−íc trong mïa kh« diÔn ra phæ biÕn víi quy m« vµ møc ®é

ngµy cµng t¨ng, ®Æc biÖt lµ ë khu vùc miÒn Trung, T©y Nguyªn

C¸c sè liÖu thèng kª vµ c¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n c©n b»ng n−íc cho thÊy víi

tiÒm n¨ng tµi nguyªn n−íc vµ kÕt cÊu h¹ tÇng hiÖn nay th× ë nhiÒu l−u vùc s«ng,

nhu cÇu n−íc ®· v−ît qu¸ kh¶ n¨ng nguån n−íc trong mét sè th¸ng mïa kh«.

VÊn ®Ò thiÕu n−íc trong mïa kh« sÏ ngµy cµng trÇm träng h¬n khi nhu cÇu t¨ng

lªn cïng víi sù gia t¨ng d©n sè vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi.

ViÖc x©y dùng thªm kÕt cÊu h¹ tÇng cã kh¶ n¨ng sÏ lµm cho t×nh h×nh

thiÕu n−íc bít c¨ng th¼ng nh−ng sÏ kh«ng hoµn toµn gi¶i quyÕt ®−îc t×nh tr¹ng

thiÕu n−íc. SÏ kh«ng kh¶ thi vµ kh«ng kinh tÕ còng nh− kh«ng cã lîi vÒ mÆt m«i

tr−êng nÕu chØ cè g¾ng tËp trung x©y thªm nhiÒu c«ng tr×nh víi môc ®Ých “kh«ng

cã h¹n h¸n”. ë ®©y, vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i kÕt hîp t¹o nguån víi viÖc ®iÒu

hoµ, ph©n phèi, sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm, hiÖu qu¶ tµi nguyªn n−íc hiÖn cã.

13

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

b. KÕt cÊu h¹ tÇng khai th¸c, sö dông n−íc xuèng cÊp vµ t×nh tr¹ng sö

dông n−íc l∙ng phÝ, thiÕu hiÖu qu¶ ch−a ®−îc c¶i thiÖn

KÕt cÊu h¹ tÇng ®· vµ ®ang bÞ xuèng cÊp nghiªm träng cïng víi nh÷ng

yÕu kÐm trong qu¶n lý dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khai th¸c, sö dông n−íc kh«ng hiÖu

qu¶, l·ng phÝ. ë nhiÒu hÖ thèng cÊp n−íc ®« thÞ, l−îng n−íc thÊt tho¸t lªn tíi 40-

50%, kh¶ n¨ng cÊp n−íc theo thiÕt kÕ cña c¸c hÖ thèng thñy lîi ®ang suy gi¶m.

NhiÒu c«ng tr×nh trªn s«ng (hå chøa vµ ®Ëp trµn), do khi thiÕt kÕ kh«ng chó ý

®Çy ®ñ ®Õn nhu cÇu b¶o ®¶m dßng ch¶y cho h¹ du ®· dÉn tíi t×nh tr¹ng suy tho¸i

dßng ch¶y nghiªm träng ë h¹ l−u s«ng, t¨ng x©m nhËp mÆn vµ ¶nh h−ëng ®Õn

kh¶ n¨ng tiÕp cËn nguån n−íc cña ng−êi d©n sèng ë vïng h¹ l−u s«ng. ThiÕu

n−íc trong mïa kh«, dßng ch¶y ë h¹ l−u bÞ suy gi¶m cïng víi t×nh tr¹ng « nhiÔm

ngµy cµng gia t¨ng dÉn ®Õn sù c¹nh tranh vÒ n−íc trong mïa kh« gi÷a c¸c hé sö

dông n−íc.

c. T×nh tr¹ng suy tho¸i, c¹n kiÖt nguån n−íc d−íi ®Êt ®∙ x¶y ra ë mét sè

n¬i mµ viÖc ng¨n chÆn ch−a kÞp thêi, ch−a cã hiÖu qu¶

Khai th¸c n−íc d−íi ®Êt kh«ng hîp lý hoÆc khai th¸c qu¸ møc cho phÐp

®ang g©y ra nh÷ng vÊn ®Ò nghiªm träng ë nhiÒu vïng. T¹i khu vùc ë Hµ Néi,

Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ T©y Nguyªn, mùc n−íc d−íi ®Êt ®· bÞ h¹ thÊp liªn

tôc vµ cßn ®ang tiÕp diÔn. Mùc n−íc d−íi ®Êt h¹ thÊp qu¸ møc ®ang lµm gia t¨ng

nguy c¬ lón sôt ®Êt, ®e däa tíi sù æn ®Þnh cña c¸c c«ng tr×nh x©y dùng vµ kÕt cÊu

h¹ tÇng. ViÖc suy gi¶m mùc n−íc do khai th¸c n−íc d−íi ®Êt qu¸ møc cïng víi

t×nh tr¹ng x¶ n−íc th¶i ch−a ®−îc kiÓm so¸t, nguån n−íc mÆt bÞ « nhiÔm lµ mét

trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµm nhiÔm bÈn, nhiÔm mÆn nguån n−íc d−íi ®Êt

ë nhiÒu khu vùc.

d. Ch−a b¶o ®¶m khai th¸c, sö dông n−íc tæng hîp, ®a môc tiªu

NhiÒu hå chøa thñy ®iÖn míi chØ chó träng t¨ng s¶n l−îng ®iÖn mµ thiÕu

chó ý ®óng møc ®iÒu tiÕt dßng ch¶y ®Ó cÊp n−íc cho h¹ l−u vµ b¶o vÖ m«i

tr−êng; nhiÒu hå chøa thñy lîi míi chó träng cÊp n−íc t−íi, ch−a quan t©m ®Çy

®ñ ®Õn c¸c môc tiªu kh¸c. PhÇn lín c¸c c«ng tr×nh khai th¸c, sö dông tµi nguyªn

n−íc chØ phôc vô chñ yÕu cho tõng lÜnh vùc cô thÓ, c¸c môc tiªu kh¸c chØ lµ kÕt

hîp "®−îc ®Õn ®©u hay ®Õn ®ã".

®. Gia t¨ng d©n sè, t¨ng tr−ëng kinh tÕ víi tèc ®é cao vµ ®ãi nghÌo

Gia t¨ng d©n sè víi tèc ®é xÊp xØ 1,12%/n¨m, t¨ng tr−ëng GDP ë møc 7,5-

8%/n¨m, trong ®ã gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh n«ng, l©m, ng− nghiÖp t¨ng

3,2%/n¨m, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 10-10,2%/n¨m, dÞch vô 7,7-8,2%/n¨m dÉn

®Õn nhu cÇu khai th¸c, sö dông n−íc t¨ng c¶ vÒ mÆt sè l−îng vµ chÊt l−îng,

trong khi nguån n−íc lµ h÷u h¹n, kh¶ n¨ng ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc cßn h¹n

14

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

chÕ, c¸c yÕu tè kh«ng bÒn v÷ng vÒ tµi nguyªn n−íc kh«ng suy gi¶m mµ cã nguy

c¬ gia t¨ng. Xãa ®ãi, gi¶m nghÌo lµ mét trong nh÷ng ®Þnh h−íng quan träng cña

§¶ng vµ Nhµ n−íc trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc. §Ó ph¸t triÓn x·

héi bÒn v÷ng, ng−êi nghÌo cÇn ph¶i cã nhiÒu c¬ héi h¬n trong viÖc tiÕp cËn víi

nguån n−íc, trong khi tû lÖ hé nghÌo theo chuÈn míi vÉn cßn cao ë møc 25-

26%. §©y lµ nh÷ng th¸ch thøc lín, ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi trong ph−¬ng thøc

qu¶n lý vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc.

e. ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)

ViÖc gia nhËp WTO ngoµi viÖc ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp trong n−íc ph¶i

nç lùc ph¸t triÓn, n©ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt mµ cßn ®ßi hái c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ

n−íc ph¶i ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh ®Ó hµng hãa cña ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng

c¹nh tranh ®−îc víi hµng hãa cïng chñng lo¹i cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi. Trong

lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc, khung ph¸p lý cÇn ph¶i ®−îc ®iÒu chØnh, bæ sung nh»m

t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp cung øng c¸c dÞch vô n−íc cã thÓ chñ ®éng

s¶n xuÊt, kinh doanh, cung cÊp n−íc æn ®Þnh, cã chÊt l−îng cho c¸c ho¹t ®éng

s¶n xuÊt, kinh doanh trong toµn x· héi.

3.3. VÒ gi¶m thiÓu t¸c h¹i do n−íc g©y ra

a. HiÖu qu¶ phßng, chèng t¸c h¹i do n−íc g©y ra cßn ch−a cao

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, h¹n h¸n, lò, lôt x¶y ra víi tÇn suÊt ngµy cµng

t¨ng, quy m« ngµy cµng lín g©y t¸c h¹i nghiªm träng cho nÒn kinh tÕ quèc d©n,

®êi sèng cña nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ ng−êi nghÌo. C«ng t¸c phßng, chèng thiªn tai

mÆc dï ®· ®¹t ®−îc nhiÒu kÕt qu¶, nh−ng ë nhiÒu vïng, nhiÒu l−u vùc s«ng cßn

thiÕu tiªu chuÈn phßng, chèng lò, lôt; ch−a cã c¸c gi¶i ph¸p phßng tr¸nh, gi¶m

nhÑ thiÖt h¹i do lò quÐt, lò bïn ®¸ g©y ra; ch−a thÓ chñ ®éng hoµn toµn kiÓm so¸t

lò, h¹n ë Trung Bé vµ Nam Bé; kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt, c«ng nghÖ, ®iÒu tra c¬

b¶n phôc vô c«ng t¸c dù b¸o, c¶nh b¸o nh÷ng t¸c h¹i do n−íc g©y ra cßn nhiÒu

h¹n chÕ.

b. Nguån n−íc tiÕp tôc bÞ suy tho¸i, « nhiÔm

C¶i thiÖn chÊt l−îng m«i tr−êng nãi chung, chÊt l−îng n−íc nãi riªng

®ang lµ mèi quan t©m ®Æc biÖt cña toµn x· héi. Trong thêi gian qua, do chó träng

vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, nhÊt lµ t¨ng tr−ëng GDP, Ýt chó ý tíi b¶o vÖ tµi nguyªn

n−íc, dÉn tíi suy tho¸i, « nhiÔm nguån n−íc diÔn ra phæ biÕn, ®Æc biÖt lµ trong

mïa kh«, ë nh÷ng ®o¹n s«ng ch¶y qua c¸c khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp, khu vùc

tËp trung d©n c− vµ trªn nh÷ng s«ng nhá ë khu vùc ®ång b»ng. HËu qu¶ lµ cã

n−íc nh−ng vÉn bÞ thiÕu n−íc do chÊt l−îng n−íc kh«ng ®¸p øng yªu cÇu sö

dông. MÆc dï, Nhµ n−íc ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch, ph¸p luËt còng nh− thùc

15

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

hiÖn nhiÒu ch−¬ng tr×nh, dù ¸n ®Ó b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc, tuy nhiªn t×nh h×nh «

nhiÔm nguån n−íc vÉn cã xu thÕ t¨ng lªn. HÖ thèng gi¸m s¸t, c¶nh b¸o, th«ng

b¸o chÊt l−îng n−íc vµ c¸c sù cè « nhiÔm nguån n−íc ch−a ®−îc quan t©m ®Çu

t− ®óng møc.

3.4. VÒ b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i thñy sinh

TËp trung ph¸t triÓn kinh tÕ, chËm trÔ trong nhËn thøc vÒ møc ®é quan

träng cña c¸c hÖ sinh th¸i thuû sinh trong c©n b»ng tù nhiªn dÉn ®Õn hÖ sinh th¸i

thuû sinh ®· bÞ suy gi¶m, ®Æc biÖt lµ c¸c hÖ sinh th¸i n−íc ngät bÞ suy gi¶m

nghiªm träng, nhiÒu loµi trë lªn khan hiÕm, cã loµi ®ang ®øng tr−íc nguy c¬ bÞ

tuyÖt chñng.

Nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trªn lµ do: ch−a chó ý ®Çy ®ñ

®Õn viÖc b¶o ®¶m dßng ch¶y m«i tr−êng, b¶o tån hÖ sinh th¸i khi x©y dùng c¸c

c«ng tr×nh trªn s«ng, trong khai th¸c, sö dông n−íc c¸c dßng s«ng; nguån n−íc

bÞ « nhiÔm g©y ®éc h¹i vµ lµm suy gi¶m hÖ ®éng, thùc vËt d−íi n−íc; chÆt ph¸

rõng ngËp mÆn, kÌ, l¸t bê hå, bê s«ng kh«ng cã quy ho¹ch, suy gi¶m líp phñ

thùc vËt trªn l−u vùc lµm gi¶m kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch cña dßng ch¶y mÆt; khai

th¸c kho¸ng s¶n trªn s«ng vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c ë ven s«ng kh«ng hîp lý, thiÕu

quy ho¹ch lµm biÕn ®æi nghiªm träng m«i tr−êng sèng cña nhiÒu hÖ ®éng, thùc

vËt.

3.5. VÒ qu¶n lý tµi nguyªn n−íc

a. HÖ thèng ph¸p luËt vÒ tµi nguyªn n−íc ch−a hoµn chØnh vµ tæ chøc,

n¨ng lùc qu¶n lý tµi nguyªn n−íc ch−a ®¸p øng yªu cÇu

HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ tµi nguyªn n−íc ch−a hoµn chØnh. LuËt Tµi

nguyªn n−íc ch−a thùc sù ®i vµo cuéc sèng vµ ch−a ph¸t huy t¸c dông ®iÒu

chØnh, ch−a phï hîp víi t×nh h×nh míi.

C«ng t¸c qu¶n lý tµi nguyªn n−íc cßn ph©n t¸n, chång chÐo, ®an xen gi÷a

qu¶n lý vµ khai th¸c, sö dông. Bé m¸y tæ chøc ch−a hoµn thiÖn, n¨ng lùc qu¶n lý

tµi nguyªn n−íc ch−a ®¸p øng yªu cÇu, thiÕu c¸c c¬ quan chuyªn m«n hç trî kü

thuËt. ViÖc ph©n c«ng, ph©n cÊp trong qu¶n lý nhµ n−íc vÒ tµi nguyªn n−íc vÉn

cßn chång chÐo, trïng lÆp, trong khi cã chç l¹i bá trèng. Sù phèi hîp gi÷a c¸c

ngµnh, gi÷a Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng, gi÷a c¸c tØnh trong khai th¸c, sö dông tµi

nguyªn n−íc tæng hîp, ®a môc tiªu cßn ch−a hiÖu qu¶. C¸c ngµnh khai th¸c, sö

dông tµi nguyªn n−íc chØ chó träng ®Õn lîi Ých cña ngµnh m×nh lµ chñ yÕu, thiÕu

sù quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn lîi Ých cña ngµnh kh¸c.

16

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

b. Ch−a kÕt hîp viÖc ph¸t triÓn nguån n−íc víi viÖc ph©n phèi, sö dông

hîp lý, ®a môc tiªu tµi nguyªn n−íc

Ch−a cã sù ®iÒu phèi chung ®Ó ph©n phèi, sö dông tµi nguyªn n−íc mét

c¸ch cã hiÖu qu¶, kÓ c¶ mét sè c«ng tr×nh ®a môc tiªu. NhiÒu c«ng tr×nh khai

th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc ®· ®−îc x©y dùng trong nhiÒu n¨m qua, song cã

rÊt Ýt c«ng tr×nh thùc sù ho¹t ®éng ®a môc tiªu. Trªn thùc tÕ, ®· x¶y ra t×nh tr¹ng

ngay trªn mét c«ng tr×nh, viÖc qu¶n lý còng bÞ ph©n t¸n, chia c¾t hoÆc viÖc phèi

kÕt hîp trong khai th¸c, sö dông n−íc cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau còng cßn

nhiÒu bÊt cËp dÉn ®Õn hiÖu qu¶ cña c«ng tr×nh thÊp.

§iÒu ®ã dÉn ®Õn tµi nguyªn n−íc tiÕp tôc bÞ suy gi¶m, m©u thuÉn vÒ n−íc

ngµy cµng t¨ng g©y nguy c¬ khñng ho¶ng nguån n−íc, gia t¨ng ®ãi nghÌo trong

khi tiÒm n¨ng vÒ n−íc ch−a ®−îc ph¸t huy ®Çy ®ñ, khai th¸c hiÖu qu¶.

c. ThiÕu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh

trong lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc

Quan ®iÓm n−íc lµ tµi nguyªn, n−íc lµ hµng hãa ch−a ®−îc thÓ chÕ hãa

thµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, nhÊt lµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh mét c¸ch ®Çy

®ñ ®Ó t¹o néi lùc vµ ®éng lùc ph¸t triÓn bÒn v÷ng, b¶o ®¶m khai th¸c n−íc hîp

lý, cung øng n−íc tháa m·n c¸c nhu cÇu cña x· héi, t¹o c¬ së ®Ó sö dông n−íc

tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶ vµ b¶o vÖ tèt tµi nguyªn n−íc.

C¸c v¨n b¶n d−íi luËt h−íng dÉn thi hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa

vô tµi chÝnh trong khai th¸c tµi nguyªn n−íc, cung øng vµ sö dông dÞch vô n−íc

theo LuËt Tµi nguyªn n−íc ch−a ®Çy ®ñ vµ thiÕu ®ång bé. Ng©n s¸ch Nhµ n−íc

vÉn ph¶i g¸nh chÞu hÇu hÕt c¸c kho¶n vèn ®Çu t− ph¸t triÓn vµ chi phÝ vËn hµnh

c¸c c«ng tr×nh cÊp, tho¸t n−íc.

d. Th«ng tin, d÷ liÖu vÒ tµi nguyªn n−íc ch−a ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, ®ång

bé vµ viÖc chia sÎ th«ng tin, d÷ liÖu cßn nhiÒu h¹n chÕ

Ch−a n¾m v÷ng ®−îc thùc tr¹ng tµi nguyªn n−íc quèc gia, ch−a cã ®ñ sè

liÖu tin cËy vÒ tµi nguyªn n−íc trªn ph¹m vi toµn quèc. C«ng t¸c thu thËp, qu¶n

lý, l−u tr÷ d÷ liÖu, th«ng tin vÒ tµi nguyªn n−íc cßn ph©n t¸n, ch−a tËp trung. Do

®ã, nh÷ng th«ng tin vÒ tµi nguyªn n−íc ch−a thèng nhÊt vµ ch−a ®−îc chia sÎ

ngay trong c¸c c¬ quan Nhµ n−íc. C¸c sè liÖu, th«ng tin cÇn thiÕt vÒ tµi nguyªn

n−íc, diÔn biÕn tµi nguyªn n−íc lµm c¬ së ®Ó lËp quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t

triÓn kinh tÕ-x· héi cho c¸c ®Þa ph−¬ng, c¸c vïng l·nh thæ ch−a ®ñ vµ kh«ng

th−êng xuyªn ®−îc cËp nhËt. ViÖc qu¶n lý th«ng tin vÉn ch−a cã hiÖu qu¶, ®Æc

biÖt lµ ch−a cã ng©n hµng d÷ liÖu tµi nguyªn n−íc quèc gia. ChÕ ®é b¸o c¸o,

cung cÊp d÷ liÖu, th«ng tin vÒ tµi nguyªn n−íc, vÒ khai th¸c, sö dông n−íc cña

c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph−¬ng vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ch−a ®−îc coi träng.

17

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

®. Ch−a x¸c lËp ®−îc m« h×nh tæ chøc vµ néi dung thÝch hîp vÒ qu¶n lý

tæng hîp l−u vùc s«ng

Qu¶n lý tæng hîp l−u vùc s«ng lµ néi dung chñ yÕu trong c«ng t¸c qu¶n lý

tµi nguyªn n−íc, nh−ng hiÖn vÉn ch−a hoµn thiÖn c¶ vÒ thÓ chÕ, tæ chøc bé m¸y

lÉn biÖn ph¸p thùc hiÖn dÉn tíi t×nh tr¹ng sö dông tµi nguyªn n−íc cßn tuú tiÖn,

hiÖu qu¶ thÊp vµ g©y « nhiÔm nguån n−íc.

C¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph−¬ng ®Òu khai th¸c tµi nguyªn n−íc phôc vô ph¸t

triÓn ngµnh, ®Þa ph−¬ng vµ ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu, nh−ng do thiÕu quy ho¹ch

tæng hîp l−u vùc s«ng lµm c¬ së g¾n kÕt b¶o vÖ, ph¸t triÓn, khai th¸c, sö dông tµi

nguyªn n−íc thµnh mét thÓ thèng nhÊt nªn ®· ph¸t sinh nh÷ng vÊn ®Ò liªn

ngµnh, liªn ®Þa ph−¬ng cÇn phèi hîp gi¶i quyÕt.

Qu¶n lý tæng hîp l−u vùc s«ng kh«ng chØ qu¶n lý vÒ mÆt sè l−îng, chÊt

l−îng mµ cßn bao gåm c¶ vÊn ®Ò m«i tr−êng, sinh th¸i, kh«ng thÓ t¸ch rêi qu¶n

lý tµi nguyªn n−íc víi b¶o vÖ m«i tr−êng vµ c¸c tµi nguyªn liªn quan kh¸c. ViÖc

qu¶n lý tæng hîp l−u vùc s«ng ph¶i b¶o ®¶m quyÒn tù chñ, tù quyÕt ®Þnh còng

nh− tr¸ch nhiÖm cña c¸c ®Þa ph−¬ng trong l−u vùc s«ng trong viÖc gi¶i quyÕt lîi

Ých cã liªn quan ®Õn tµi nguyªn n−íc gi÷a th−îng l−u vµ h¹ l−u, gi÷a c¸c tæ chøc,

c¸ nh©n trong l−u vùc s«ng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt do c¸c c¬ quan nhµ n−íc

cã thÈm quyÒn ban hµnh.

18

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

PhÇn 2: quan ®iÓm, nguyªn t¾c chØ ®¹o

vµ môc tiªu cña chiÕn l−îc

1. Quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c chØ ®¹o

1.1. Quan ®iÓm

a. Tµi nguyªn n−íc lµ thµnh phÇn chñ yÕu cña m«i tr−êng sèng, lµ yÕu tè

®Æc biÖt quan träng b¶o ®¶m thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c chiÕn l−îc, quy ho¹ch, kÕ

ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, b¶o ®¶m quèc phßng, an ninh quèc gia.

b. Tµi nguyªn n−íc thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ n−íc thèng nhÊt qu¶n

lý. Mäi tæ chøc, c¸ nh©n cã quyÒn khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc cho nhu

cÇu ®êi sèng vµ s¶n xuÊt, ®ång thêi cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ, ph¸t triÓn bÒn v÷ng

tµi nguyªn n−íc vµ phßng, chèng t¸c h¹i do n−íc g©y ra theo quy ®Þnh cña ph¸p

luËt.

c. Qu¶n lý tµi nguyªn n−íc ph¶i ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng thøc tæng hîp

vµ thèng nhÊt trªn c¬ së l−u vùc s«ng. C¬ cÊu sö dông n−íc ph¶i phï hîp víi sù

chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i

ho¸ ®Êt n−íc.

d. Tµi nguyªn n−íc ph¶i ®−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng; khai th¸c, sö dông tiÕt

kiÖm, hiÖu qu¶, tæng hîp vµ ®a môc tiªu. Ph¶i coi s¶n phÈm n−íc lµ hµng ho¸;

sím xãa bá c¬ chÕ bao cÊp, thùc hiÖn x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ, ph¸t triÓn

nguån n−íc vµ cung øng dÞch vô n−íc.

®. Hîp t¸c, chia sÎ lîi Ých, b¶o ®¶m c«ng b»ng, hîp lý trong khai th¸c, sö

dông, b¶o vÖ, ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc vµ phßng, chèng t¸c h¹i do n−íc g©y ra

ë c¸c s«ng, l−u vùc s«ng quèc tÕ trªn nguyªn t¾c b¶o ®¶m chñ quyÒn, toµn vÑn

l·nh thæ vµ lîi Ých quèc gia.

1.2. Nguyªn t¾c chØ ®¹o

a. ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ph¶i ®−îc thùc hiÖn ®ång bé,

tõng b−íc vµ cã träng ®iÓm. ViÖc thùc hiÖn ChiÕn l−îc võa mang tÝnh cÊp b¸ch

võa cã tÝnh l©u dµi, gãp phÇn quan träng vµo viÖc thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng

nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc tõ nay ®Õn n¨m 2020 vµ c¸c n¨m tiÕp theo.

b. ViÖc qu¶n lý, b¶o vÖ, ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc ph¶i b¶o ®¶m tÝnh hÖ

thèng cña l−u vùc s«ng, kh«ng chia c¾t theo ®Þa giíi hµnh chÝnh, ®ång thêi b¶o

19

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

®¶m diÔn thÕ tù nhiªn cña c¸c hÖ sinh thuû, c¸c thuû vùc vµ hÖ sinh th¸i, ®Æc biÖt

lµ c¸c loµi thuû s¶n quý, hiÕm, cã gi¸ trÞ khoa häc, kinh tÕ; b¶o tån vµ ph¸t triÓn

tÝnh ®a d¹ng, ®éc ®¸o cña hÖ sinh th¸i thuû sinh ViÖt Nam.

c. T¨ng c−êng hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n−íc vÒ tµi nguyªn n−íc;

n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong viÖc b¶o vÖ, khai th¸c, sö

dông tµi nguyªn n−íc, phßng, chèng vµ kh¾c phôc hËu qu¶ t¸c h¹i do n−íc g©y

ra.

d. Ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ph¶i g¾n víi kh¶ n¨ng nguån n−íc, víi viÖc

b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc. Khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc ph¶i

mang tÝnh tæng hîp, ®a môc tiªu, kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých cña tõng ngµnh, tõng

®Þa ph−¬ng vµ céng ®ång trong mèi quan hÖ tæng thÓ gi÷a th−îng l−u vµ h¹ l−u,

gi÷a c¸c vïng, khu vùc, b¶o ®¶m tÝnh c©n ®èi, cã träng ®iÓm nh»m ®¹t hiÖu qu¶

kinh tÕ - x· héi cao vµ b¶o vÖ m«i tr−êng.

®. §Çu t− cho b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn n−íc lµ ®Çu t− cho

ph¸t triÓn, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi c¶ tr−íc m¾t vµ l©u dµi. Nhµ n−íc

b¶o ®¶m c¸c nguån lùc ®Çu t− cÇn thiÕt, ®ång thêi cã chÝnh s¸ch huy ®éng sù

®ãng gãp cña doanh nghiÖp, céng ®ång vµ më réng hîp t¸c quèc tÕ ®Ó t¨ng

c−êng ®Çu t− cho c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ, ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn n−íc

vµ phßng, chèng t¸c h¹i do n−íc g©y ra.

2. Môc tiªu

2.1. Môc tiªu tæng qu¸t

B¶o vÖ, khai th¸c hiÖu qu¶, ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn n−íc quèc gia

trªn c¬ së qu¶n lý tæng hîp, thèng nhÊt tµi nguyªn n−íc nh»m ®¸p øng nhu cÇu

n−íc cho d©n sinh, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, b¶o ®¶m quèc phßng, an ninh vµ

b¶o vÖ m«i tr−êng trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt

n−íc; chñ ®éng phßng, chèng, h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt t¸c h¹i do n−íc g©y ra;

tõng b−íc h×nh thµnh ngµnh kinh tÕ n−íc nhiÒu thµnh phÇn phï hîp víi nÒn kinh

tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa; n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c, b¶o ®¶m

hµi hoµ lîi Ých gi÷a c¸c n−íc cã chung nguån n−íc víi ViÖt Nam.

20

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

2.2. C¸c môc tiªu cô thÓ

a. VÒ b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc

1) Kh«i phôc c¸c s«ng, hå chøa n−íc, tÇng chøa n−íc, vïng ®Êt ngËp n−íc

bÞ « nhiÔm, suy tho¸i, c¹n kiÖt nghiªm träng, −u tiªn ®èi víi c¸c s«ng trªn l−u

vùc s«ng NhuÖ - s«ng §¸y, s«ng CÇu, s«ng §ång Nai - Sµi Gßn, s«ng H−¬ng.

2) B¶o ®¶m dßng ch¶y tèi thiÓu duy tr× hÖ sinh th¸i thuû sinh theo quy

ho¹ch ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt, träng ®iÓm lµ c¸c s«ng cã hå chøa

3) B¶o vÖ tÝnh toµn vÑn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c vïng ®Êt ngËp n−íc vµ

cöa s«ng cho c¸c s«ng träng ®iÓm, c¸c tÇng chøa n−íc quan träng.

4) ChÊm døt t×nh tr¹ng th¨m dß, khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc vµ x¶

n−íc th¶i vµo nguån n−íc mµ kh«ng ®−îc phÐp cña c¬ quan cã thÈm quyÒn theo

quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

5) Kiểm soát ®−îc t×nh h×nh « nhiÔm nguån n−íc. ChÊm døt viÖc sö dông

« nhiÔm nguån n−íc vµ lµm suy gi¶m ®a d¹ng sinh häc.

b. VÒ khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc

1) Khai th¸c, sö dông tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶ tµi nguyªn n−íc. B¶o ®¶m

viÖc khai th¸c n−íc kh«ng v−ît qu¸ ng−ìng giíi h¹n khai th¸c ®èi víi c¸c s«ng,

kh«ng v−ît qu¸ tr÷ l−îng cã thÓ khai th¸c ®èi víi c¸c tÇng chøa n−íc, chó träng

®èi víi c¸c dßng chÝnh trªn c¸c l−u vùc s«ng lín vµ c¸c tÇng chøa n−íc quan

träng cña c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm.

®Þa ph−¬ng, −u tiªn sö dông n−íc cho sinh ho¹t, sö dông n−íc mang l¹i gi¸ trÞ

kinh tÕ cao, b¶o ®¶m dßng ch¶y m«i tr−êng; tr−íc m¾t ®Õn n¨m 2010 thùc hiÖn

39 ®Õn 40 triÖu tÊn/n¨m; b¶o ®¶m tæng c«ng suÊt c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn ®¹t

kho¶ng 13.000 – 15.000 MW; nu«i trång thñy s¶n n−íc ngät kho¶ng 0,64 triÖu

ha, n−íc lî kho¶ng 0,8 triÖu ha; t¨ng l−îng n−íc cÊp cho c«ng nghiÖp 70-80% so

víi møc n¨m 2000.

3) §¹t ®−îc hiÖu qu¶ tæng hîp vÒ kinh tÕ, x· héi, m«i tr−êng trong c¶

21

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

c¸c l−u vùc s«ng Hång - Th¸i B×nh, §ång Nai - Sµi Gßn, c¸c l−u vùc s«ng chÝnh

4) B¶o ®¶m sù thèng nhÊt gi÷a quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, quy

ho¹ch sö dông ®Êt, quy ho¹ch ph¸t triÓn rõng, yªu cÇu nhiÖm vô quèc phßng - an

ninh víi quy ho¹ch khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc vµ quy ho¹ch l−u vùc

s«ng ë cÊp quèc gia còng nh− ë cÊp vïng vµ ®Þa ph−¬ng.

5) H×nh thµnh thÞ tr−êng cung øng dÞch vô vÒ n−íc víi sù tham gia cña c¸c

thµnh phÇn kinh tÕ vµ thÞ tr−êng chuyÓn nh−îng, trao ®æi giÊy phÐp vÒ tµi

nguyªn n−íc.

c. VÒ ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc

1) B¶o ®¶m an toµn c¸c hå chøa n−íc, chó träng ®èi víi c¸c hå chøa n−íc

c«ng tr×nh quèc phßng, an ninh quan träng ë h¹ du.

vïng khan hiÕm n−íc.

3) B¶o ®¶m g¾n kÕt quy ho¹ch ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn n−íc víi c¸c

quy ho¹ch b¶o vÖ, khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc, phßng, chèng t¸c h¹i do

quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ quy ho¹ch quèc phßng - an ninh.

4) Kh¾c phôc cã hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng h¹n h¸n, thiÕu n−íc vµo mïa kh«, chó

c¸c h¶i ®¶o, c¸c vïng biªn giíi.

1) H¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt thiÖt h¹i vÒ ng−êi vµ tµi s¶n do lò lôt, lò

quÐt, lò bïn ®¸, ®Æc biÖt chó träng c¸c vïng th−êng xuyªn bÞ lò, b·o.

3) H×nh thµnh vïng an toµn lò ®èi víi vïng ngËp n«ng, b¶o ®¶m c¸c ®iÒu

Cöu Long. §Õn n¨m 2010 kiÓm so¸t ®−îc lò lín t−¬ng ®−¬ng lò n¨m 1961 ®èi

22

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

víi c¸c dßng s«ng chÝnh vµ t−¬ng ®−¬ng lò n¨m 2000 ®èi víi néi ®ång; tiÕp tôc

vïng.

1) §¹t ®−îc sù thÝch øng, ®ång bé cña hÖ thèng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt,

tiªu chuÈn, ®Þnh møc trong lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc vµ ph¸t triÓn c¸c dÞch vô vÒ

n−íc nh»m qu¶n lý chÆt chÏ tµi nguyªn n−íc, t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn bÒn v÷ng

ngµnh kinh tÕ n−íc nhiÒu thµnh phÇn phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh

h−íng x· héi chñ nghÜa.

2) H×nh thµnh ®ång bé vµ b¶o ®¶m hiÖu lùc hÖ thèng qu¶n lý nhµ n−íc vÒ

tµi nguyªn n−íc ë c¸c cÊp; ph¸t triÓn réng r·i c¸c tæ chøc dÞch vô vÒ t− vÊn, khoa

qu¶n lý nhµ n−íc vÒ tµi nguyªn n−íc víi tæ chøc qu¶n lý vËn hµnh c«ng tr×nh

khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc, cung cÊp dÞch vô vÒ n−íc.

3) Tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ trong lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc ®¹t

trªn thÕ giíi.

23

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

PhÇn 3: nhiÖm vô chñ yÕu vµ c¸c gi¶i ph¸p chÝnh

1. NhiÖm vô chñ yÕu

1.1. T¨ng c−êng b¶o vÖ nguån n−íc vµ b¶o vÖ hÖ sinh th¸i thñy sinh

trªn c¸c l−u vùc s«ng, −u tiªn c¸c l−u vùc s«ng Hång - Th¸i B×nh, §ång Nai - Sµi

Gßn, Cöu Long, Vu Gia - Thu Bån.

n−íc ®èi víi tÊt c¶ c¸c tÇng chøa n−íc, tr−íc hÕt ë c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm.

sinh th¸i thñy sinh, b¶o ®¶m chÊt l−îng nguån n−íc ®¸p øng c¸c nhu cÇu cÊp

n−íc kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ nhu cÇu cÊp n−íc cho sinh ho¹t.

d) Thùc hiÖn ®ång bé c¸c biÖn ph¸p phßng, chèng « nhiÔm nguån n−íc

mÆt vµ nguån n−íc d−íi ®Êt; b¶o ®¶m dßng ch¶y tèi thiÓu cña c¸c s«ng; ng¨n

chÆn vµ xö lý t×nh tr¹ng khai th¸c tµi nguyªn n−íc qu¸ møc lµm suy tho¸i, c¹n

kiÖt nguån n−íc, b¶o vÖ tÝnh toµn vÑn cña hÖ sinh th¸i thñy sinh, c¸c vïng ®Êt

ngËp n−íc, vïng cöa s«ng, ven biÓn.

víi c¸c con s«ng vµ c¸c tÇng chøa n−íc theo môc tiªu chÊt l−îng n−íc phôc vô

nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, b¶o ®¶m quèc phßng, an ninh cña ®Êt n−íc

trong tõng giai ®o¹n.

e) KiÓm so¸t chÆt chÏ c¸c ho¹t ®éng khoan th¨m dß n−íc d−íi ®Êt, c¸c

ho¹t ®éng x¶ th¶i vµo nguån n−íc; h¹n chÕ vµ tiÕn tíi cÊm viÖc sö dông c¸c lo¹i

n−íc.

1.2. B¶o ®¶m tÝnh bÒn v÷ng, hiÖu qu¶ trong khai th¸c, sö dông tµi nguyªn

n−íc

a) LËp quy ho¹ch l−u vùc s«ng, quy ho¹ch tµi nguyªn n−íc c¸c vïng l·nh

hîp lý gi÷a c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph−¬ng. ¦u tiªn b¶o ®¶m nguån n−íc cho cÊp

24

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

n−íc sinh ho¹t, c¸c ®« thÞ lín, khu c«ng nghiÖp, khu kinh tÕ tËp trung vµ c¸c

b) Cô thÓ hãa chÝnh s¸ch −u tiªn sö dông n−íc cho sinh ho¹t trong viÖc

nguyªn n−íc.

c) X¸c ®Þnh l−îng n−íc cÇn duy tr× ®Ó b¶o ®¶m yªu cÇu cÊp n−íc cho sinh

ho¹t ®èi víi tÊt c¶ c¸c s«ng, c¸c hå chøa n−íc, c¸c tÇng chøa n−íc trªn toµn

n−íc.

d) T¨ng c−êng kiÓm so¸t viÖc khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc. §Èy

nguyªn n−íc trªn l−u vùc s«ng theo h−íng khai th¸c, sö dông tæng hîp, ®a môc

tiªu; −u tiªn nguån n−íc cho sinh ho¹t; b¶o ®¶m yªu cÇu chèng h¹n, ph¸t ®iÖn vµ

vËn t¶i thñy theo quy ®Þnh ®èi víi c¸c hå chøa n−íc quan träng.

®) KÕt hîp khai th¸c, sö dông hîp lý nguån n−íc mÆt vµ nguån n−íc d−íi

®Êt; chó träng b¶o vÖ, dù tr÷ nguån n−íc d−íi ®Êt; h¹n chÕ khai th¸c n−íc d−íi

®Êt ë nh÷ng n¬i cã thÓ khai th¸c ®−îc n−íc mÆt.

e) Qu¶n lý nhu cÇu sö dông n−íc, khuyÕn khÝch sö dông tiÕt kiÖm vµ t¸i

sö dông n−íc. T¹o lËp c¬ së ph¸p lý cho viÖc h×nh thµnh, ph¸t triÓn thÞ tr−êng

dÞch vô vÒ n−íc vµ chuyÓn nh−îng, trao ®æi giÊy phÐp tµi nguyªn n−íc.

1.3. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn n−íc

a) T¨ng c−êng b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng, tr−íc hÕt lµ rõng phßng hé ®Çu

nguån. Duy tr× vµ ph¸t triÓn nguån sinh thñy cña c¸c dßng s«ng, c¸c hå chøa

n−íc.

cña c¸c hå chøa hiÖn cã.

c) §Èy m¹nh quy ho¹ch ph¸t triÓn tµi nguyªn n−íc ë c¸c l−u vùc s«ng trªn

c¬ së g¾n kÕt víi quy ho¹ch sö dông ®Êt, quy ho¹ch ph¸t triÓn rõng, quy ho¹ch

ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña c¶ n−íc, vïng vµ ®Þa ph−¬ng.

tiÕt dßng ch¶y, chó träng ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh khai th¸c, sö dông tæng hîp,

c¸c c«ng tr×nh ng¨n mÆn gi÷ ngät ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long.

25

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

nh÷ng vïng thiÕu n−íc. Thùc hiÖn viÖc chuyÓn n−íc tíi c¸c l−u vùc s«ng khan

hiÕm n−íc.

vïng miÒn nói B¾c Bé, Trung Bé.

vùc, vïng cã nguy c¬ thiªn tai cao.

hµi hoµ gi÷a c¸c biÖn ph¸p c«ng tr×nh vµ phi c«ng tr×nh nh»m b¶o ®¶m an toµn

cho ng−êi, gi¶m thiÖt h¹i ®Õn møc thÊp nhÊt.

d) §Èy m¹nh nghiªn cøu khoa häc, ®¸nh gi¸ tæng hîp mÆt h¹i vµ mÆt lîi

chuÈn chèng lò ®èi víi c¸c vïng ngËp lôt.

tÇng ë c¸c vïng ngËp lò phï hîp víi tiªu chuÈn chèng lò cña vïng.

Nguyªn, miÒn nói B¾c Bé.

th«ng tin chÊt l−îng n−íc vµ sù cè « nhiÔm nguån n−íc trªn tÊt c¶ c¸c l−u vùc

s«ng, chó träng c¸c l−u vùc s«ng Hång - Th¸i B×nh, Vu Gia - Thu Bån, §ång

Nai - Sµi Gßn, Cöu Long.

1.5. Hoµn thiÖn thÓ chÕ, tæ chøc

a) Söa ®æi, bæ sung LuËt Tµi nguyªn n−íc vµ c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p

luËt kh¸c cã liªn quan ®Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý tæng hîp vµ thèng nhÊt tµi

nguyªn n−íc; chuyÓn tõ ph−¬ng thøc qu¶n lý hµnh chÝnh, bao cÊp, ®¸p øng nhu

cÇu sang qu¶n lý nhu cÇu vµ coi s¶n phÈm n−íc lµ hµng ho¸; ®iÒu chØnh cô thÓ

c¸c ®èi t−îng lßng, bê s«ng, b·i båi, vïng ®Êt −ít cöa s«ng; thùc hiÖn qu¶n lý

theo l−u vùc s«ng, b¶o vÖ hÖ sinh th¸i thñy sinh vµ c¸c vïng ®Êt ngËp n−íc.

26

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

b) T¨ng c−êng sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ trong viÖc ng¨n ngõa, xö lý «

nhiÔm tµi nguyªn n−íc; trong khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc vµ x· héi hãa

viÖc cung øng vµ sö dông c¸c dÞch vô n−íc.

c) Ban hµnh chÝnh s¸ch phÝ, lÖ phÝ, thuÕ; c¸c quy ®Þnh vÒ ®¬n gi¸, ®Þnh

møc kinh tÕ - kü thuËt trong lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc. B¶o ®¶m c¸c tæ chøc cung

b¶o d−ìng c¸c c¬ së h¹ tÇng khai th¸c tµi nguyªn n−íc. KhuyÕn khÝch céng

tæng hîp, ®a môc tiªu, cã hiÖu qu¶, b¶o ®¶m an ninh n−íc vµ b¶o vÖ m«i tr−êng.

d) §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh trong lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc theo

h−íng söa ®æi, bæ sung chøc n¨ng nhiÖm vô c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vÒ tµi

n−íc.

1.6. T¨ng c−êng n¨ng lùc ®iÒu tra, nghiªn cøu, ph¸t triÓn c«ng nghÖ

a) T¨ng c−êng ®iÒu tra, ®¸nh gi¸ sè l−îng, chÊt l−îng n−íc, t×nh h×nh khai

th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc, « nhiÔm nguån n−íc, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi tµi

nguyªn n−íc.

b) §Èy m¹nh nghiªn cøu khoa häc- kü thuËt, ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ øng

dông tiÕn bé khoa häc- kü thuËt trong qu¶n lý, b¶o vÖ, khai th¸c, sö dông tµi

c) Tõng b−íc tù ®éng hãa vµ ¸p dông réng r·i c«ng nghÖ sè c¸c ho¹t ®éng

quan tr¾c, gi¸m s¸t viÖc khai th¸c, sö dông tµi nguyªn n−íc vµ x¶ th¶i vµo nguån

n−íc.

d) §Þnh kú kiÓm kª tµi nguyªn n−íc; kiÓm kª hiÖn tr¹ng khai th¸c, sö

th¸c cã hiÖu qu¶ hÖ thèng th«ng tin, d÷ liÖu tµi nguyªn n−íc quèc gia.

2. C¸c gi¶i ph¸p chÝnh

gia cña céng ®ång

thøc tuyªn truyÒn thÝch hîp cho tõng nhãm ®èi t−îng trong x· héi. Ph¸t huy vai

27

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

ng−êi vÒ c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt vÒ tµi nguyªn n−íc. Tæ chøc

c¸c cuéc thi t×m hiÓu, c¸c cuéc thi s¸ng t¸c nghÖ thuËt vÒ n−íc vµ cuéc sèng.

Ph¸t ®éng c¸c phong trµo quÇn chóng tham gia b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc,

trî ®¾c lùc cho viÖc gi¸m s¸t b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc, ®Êu tranh, ng¨n chÆn c¸c

T¨ng c−êng sù tham gia cña c¸c tæ chøc x· héi trong qu¸ tr×nh lËp, kiÓm

tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn quy ho¹ch l−u vùc s«ng vµ c¸c dù ¸n vÒ tµi nguyªn

n−íc.

§−a néi dung gi¸o dôc vÒ tµi nguyªn n−íc vµo gi¶ng d¹y trong hÖ thèng

2.2. T¨ng c−êng ph¸p chÕ

gi¸o dôc ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt, cÇn t¨ng c−êng gi¸m s¸t viÖc thi hµnh ph¸p

luËt vÒ tµi nguyªn n−íc.

vµ ®ét xuÊt kiÓm tra, thanh tra vµ xö lý kÞp thêi, triÖt ®Ó c¸c hµnh vi vi ph¹m

ph¸p luËt vÒ tµi nguyªn n−íc.

viÖc thùc thi ph¸p luËt vÒ tµi nguyªn n−íc. §−a c«ng t¸c b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc

2.3. T¨ng møc ®Çu t− vµ ®Èy m¹nh x· héi hãa c¸c dÞch vô vÒ n−íc

n−íc chi cho c«ng t¸c ®iÒu tra, ®¸nh gi¸ vµ dù b¸o diÔn biÕn vÒ sè l−îng, chÊt

l−îng tµi nguyªn n−íc; quy ho¹ch l−u vùc s«ng vµ quy ho¹ch khai th¸c, sö dông,

b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc, kh«i phôc c¸c nguån n−íc bÞ « nhiÔm, suy tho¸i, c¹n

kiÖt vµ c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong

lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc.

Tranh thñ tèi ®a vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn hç trî ph¸t triÓn

chÝnh thøc (ODA) cho lÜnh vùc tµi nguyªn n−íc. Chèng thÊt thu thuÕ tµi nguyªn

28

ChiÕn l−îc quèc gia vÒ tµi nguyªn n−íc ®Õn n¨m 2020

n−íc, phÝ x¶ n−íc th¶i vµo nguån n−íc. Huy ®éng c¸c nguån ®Çu t− tõ x· héi

cho c«ng t¸c b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc.

øng n−íc, b¶o ®¶m gi¸ cña dÞch vô cung øng n−íc ®−îc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ. Thùc

khai th¸c sö dông tµi nguyªn n−íc trªn mét sè l−u vùc s«ng lín, quan träng trªn

c¬ së hiÖu Ých tæng hîp vÒ kinh tÕ - x· héi vµ m«i tr−êng cña c¸c c«ng tr×nh khai

th¸c, sö dông n−íc tæng hîp, ®a môc tiªu.

TiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn vÒ tæ chøc vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña hÖ

thèng c¸c c¬ quan nghiªn cøu, ®µo t¹o, triÓn khai vÒ tµi nguyªn n−íc, bao gåm

§Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, kü thuËt vµ chuyÓn giao c«ng

nghÖ vÒ b¶o vÖ, khai th¸c, sö dông tiÕt kiÖm tµi nguyªn n−íc; c¸c gi¶i ph¸p

§a d¹ng ho¸ h×nh thøc hîp t¸c quèc tÕ, t¨ng c−êng héi nhËp khu vùc vµ

quèc tÕ vÒ tµi nguyªn n−íc th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n ®a ph−¬ng vµ song

ph−¬ng trªn tinh thÇn t«n träng vµ thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c c«ng −íc quèc tÕ mµ

ViÖt Nam ®· ký kÕt, tham gia.

TiÕp tôc ®Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ víi c¸c n−íc trong Uû héi s«ng Mª

C«ng quèc tÕ thuéc khu«n khæ HiÖp ®Þnh Hîp t¸c s«ng Mª C«ng (1995). T¨ng

c−êng hîp t¸c vÒ tµi nguyªn n−íc víi c¸c n−íc trong TiÓu vïng Mª C«ng.

Chñ ®éng ®Ò xuÊt viÖc hîp t¸c ®èi víi l−u vùc s«ng Hång vµ c¸c con s«ng

®Þnh, quy chÕ qu¶n lý, khai th¸c vµ b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc ®èi víi c¸c s«ng liªn

quèc gia.

T¨ng c−êng hîp t¸c víi c¸c tæ chøc quèc tÕ nh− UNDP, ADB, WB... c¸c

tæ chøc chÝnh phñ, phi chÝnh phñ nh»m tranh thñ tèi ®a sù hç trî cho lÜnh vùc tµi

29