Tiểu luận Kim loại nặng trong nước sinh hoạt: Tác hại, phương pháp xác định và ngưỡng cho phép
Tiểu luận
KIM LOẠI NẶNG TRONG NƯỚC SINH
HOẠT: TÁC HẠI, PHƯƠNG PHÁP
XÁC ĐỊNH VÀ NGƯỠNG CHO PHÉP
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
A – ꢀꢉT VꢎN ꢀꢏ
Trong sinh hoꢀt hàng ngày cꢁa ꢂꢃi sꢄng con ngꢅꢃi, nꢅꢆc là yꢇu tꢄ không thꢈ
thiꢇu. Nꢅꢆc uꢄng, nꢅꢆc rꢉa ꢂꢅꢊc gꢋi dꢅꢆi mꢌt tên chung: nꢅꢆc sinh hoꢀt. Nꢅꢆc
sinh hoꢀt có thꢈ ꢂꢅꢊc khai thác tꢍ các nguꢎn: nꢅꢆc ngꢏm, nꢅꢆc bꢐ mꢑt (ao, hꢎ,
sông, suꢄi), nꢅꢆc mꢅa. Kꢇt qꢁa ꢂánh giá cꢁa chꢅơng trình KC12 ꢒ Viꢓt Nam cho
thꢔy: tꢕng lꢅꢊng nꢅꢆc cꢏn dùng cꢖ nꢗm cꢁa nꢅꢆc ta chiꢇm 8.8% tꢕng lꢅꢊng dòng
chꢖy nꢗm 1999, tꢗng lên 12.5% trong nꢗm 2000, và ꢂꢅꢊc dꢘ báo sꢙ tꢗng 16,5%
vào nꢗm 2010. [7]
Tꢄc ꢂꢌ ꢂô thꢚ hóa, quá trình công nghiꢓp hóa ngày càng diꢛn ra nhanh và
mꢀnh mꢙ. Bên cꢀnh ꢂó, sꢘ gia tꢗng dân sꢄ, sꢘ phát triꢈn mꢀnh mꢙ cꢁa ngành giao
thông vꢜn tꢖi… gây mꢌt áp lꢘc rꢔt lꢆn ꢂꢇn môi trꢅꢃng nói chung và nꢅꢆc sinh hoꢀt
nói riêng. Nꢅꢆc thꢖi công nghiꢓp chꢅa qua xꢉ lý; Ô nhiꢛm không khí (trong ꢂó có
sꢘ ô nhiꢛm chì – Pb, asen – As…); Nꢅꢆc thꢖi tꢍ khu khai thác quꢑng; Lꢀm dꢝng
phân bón hóa hꢋc, thuꢄc bꢖo vꢓ thꢘc vꢜt… là nhꢞng nguyên nhân làm cho nguꢎn
nꢅꢆc sinh hoꢀt bꢚ ô nhiꢛm kim loꢀi nꢑng. (2,4tr m3/nꢗm là lꢅꢊng nꢅꢆc thꢖi không
qua xꢉ lý có hàm lꢅꢊng khá lꢆn kim loꢀi nꢑng tꢘ do cꢁa 10 cơ sꢒ khai thác quꢑng
ꢒ Thái Nguyên [1])
Hàng nꢗm có 2,2 triꢓu ngꢅꢃi chꢇt do các cꢗn bꢓnh liên quan ꢂꢇn nguꢎn nꢅꢆc
ô nhiꢛm và ꢂiꢐu kiꢓn vꢓ sinh kém, vꢆi 12.000 km3 nꢅꢆc sꢀch hiꢓn bꢚ ô nhiꢛm
nghiêm trꢋng[2.Tr9]. Viꢓc con ngꢅꢃi phꢖi hít thꢒ bꢏu không khí ô nhiꢛm; Sꢉ dꢝng
nꢅꢆc uꢄng, nꢅꢆc rꢉa, lꢅơng thꢘc, thꢘc phꢟm nhiꢛm kim loꢀi nꢑng; Tiꢇp xúc trꢘc
tiꢇp vꢆi các vꢜt liꢓu có chꢠa kim loꢀi nꢑng (sơn tꢅꢃng có hàm lꢅꢊng chì cao)…
dꢡn tꢆi sꢘ tích tꢝ kim loꢀi nꢑng trong cơ thꢈ. Nꢇu vꢅꢊt quá ngꢅꢢng quy ꢂꢚnh, bꢔt
cꢠ kim loꢀi nào cꢣng có thꢈ sꢙ gây ngꢌ ꢂꢌc kim loꢀi cho cơ thꢈ dꢡn tꢆi nhiꢐu ca tꢉ
vong hoꢑc khiꢇn con ngꢅꢃi mang di hꢋa suꢄt ꢂꢃi [3]. Mꢌt sꢄ kim loꢀi nꢑng trong
ꢂó cadimi (Cd) khi thâm nhꢜp ꢂꢅꢊc vào cơ thꢈ ngꢅꢃi, ꢂꢅꢊc tích lꢣy trong thꢜn và
xꢅơng gây phá hꢁy chꢠc nꢗng thꢜn và làm biꢇn dꢀng xꢅơng. Còn nhiꢛm ꢂꢌc asen
(As) có thꢈ bꢚ tꢕn thꢅơng thꢜn, rꢄi loꢀn chꢠc nꢗng tim mꢀch, suy hô hꢔp, gan to...
Vì vꢜy, viꢓc xác ꢂꢚnh yꢇu tꢄ kim loꢀi nꢑng trong nꢅꢆc và hàm lꢅꢊng cꢁa chúng có
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 1
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
nhiꢐu ý nghꢤa trong khoa hꢋc và thꢘc tiꢛn.
Có rꢔt nhiꢐu ꢂꢄi tꢅꢊng kim loꢀi nꢑng tꢎn dꢅ trong nꢅꢆc sinh hoꢀt làm ꢖnh
hꢅꢒng tꢆi sꢠc khꢥe và ꢂꢃi sꢄng con ngꢅꢃi. Do ꢂiꢐu kiꢓn và khꢖ nꢗng có hꢀn vì vꢜy
trong chuyên ꢂꢐ này, chúng em xin ꢂi sâu tìm hiꢈu ba ꢂꢄi tꢅꢊng chính có ꢖnh
hꢅꢒng nghiêm trꢋng nhꢔt ꢂꢇn môi trꢅꢃng và sꢠc khꢥe con ngꢅꢃi ꢂó là: Asen (As),
Chì (Pb) và Thꢁy ngân (Hg).
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 2
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
B – NꢆI DUNG
1
Khái niꢐm chung vꢑ kim loꢒi nꢓng
Theo tꢍ ꢂiꢈn KHKT do NXBKH&KT Hà Nꢌi nꢗm 2000, kim loꢀi nꢑng là
nhꢞng kim loꢀi có khꢄi lꢅꢊng riêng lꢆn hơn 5g/cm3. Mꢌt sꢄ kim loꢀi nꢑng có thꢈ
cꢏn thiꢇt cho sinh vꢜt, chúng ꢂꢅꢊc xem là nguyên tꢄ vi lꢅꢊng. Mꢌt sꢄ không cꢏn
thiꢇt cho sꢘ sꢄng, khi ꢂi vào cơ thꢈ sinh vꢜt có thꢈ không gây ꢂꢌc hꢀi gì. Kim loꢀi
nꢑng gây ꢂꢌc hꢀi vꢆi môi trꢅꢃng và cơ thꢈ sinh vꢜt khi hàm lꢅꢊng cꢁa chúng vꢅꢊt
quá tiêu chuꢟn cho phép.
2
Xác ꢔꢕnh hàm lꢖꢗng kim loꢒi nꢓng trong nꢖꢘc sinh hoꢒt
2.2 Các phương pháp phân tích công cụ xác định lượng vết ion kim loại nặng.
2.2.1 Các phương pháp điện hoá.
Phương pháp cực phổ
Phꢅơng pháp cꢘc phꢕ cꢕ ꢂiꢈn dùng ꢂiꢓn cꢘc giꢋt Hg rơi là cꢘc làm viꢓc
trong ꢂó thꢈ ꢂꢅꢊc quét tuyꢇn tính rꢔt chꢜm theo thꢃi gian (thꢅꢃng 1-5mV/s), ꢂꢎng
thꢃi ghi dòng là hàm cꢁa thꢇ ꢂiꢓn cꢘc giꢋt Hg rơi. Sóng cꢘc phꢕ có dꢀng hình bꢜc
thang, dꢘa vào chiꢐu cao cꢁa sóng có thꢈ ꢂꢚnh lꢅꢊng ꢂꢅꢊc chꢔt phân tích. Tuy
nhiên, phꢅơng pháp cꢘc phꢕ bꢚ ꢖnh hꢅꢒng rꢔt lꢆn cꢁa dòng tꢝ ꢂiꢓn nên giꢆi hꢀn
phát hiꢓn kém, cꢢ 10-5 - 10-6M.
Nhꢦm loꢀi trꢍ ꢖnh hꢅꢒng trên ꢂꢎng thꢃi tꢗng ꢂꢌ nhꢀy và ꢂꢌ chꢋn lꢋc, hiꢓn
nay ꢂã có các phꢅơng pháp cꢘc phꢕ hiꢓn ꢂꢀi: cꢘc phꢕ xung vi phân (DPP), cꢘc phꢕ
sóng vuông (SQWP)... cho phép phân tích lꢅꢊng vꢇt cꢁa nhiꢐu nguyên tꢄ.
2.2.2 Các phương pháp quang phổ.
• Phương pháp phổ hấp thụ phân tử (UV-VIS). [6]
ꢀ
Nguyên tꢧc: phꢅơng pháp xác ꢂꢚnh dꢘa trên viꢓc ꢂo ꢂꢌ hꢔp thꢝ ánh
sáng cꢁa mꢌt dung dꢚch phꢠc tꢀo thành giꢞa ion cꢏn xác ꢂꢚnh vꢆi mꢌt thuꢄc thꢉ vô
cơ hay hꢞu cơ trong môi trꢅꢃng thích hꢊp khi ꢂꢅꢊc chiꢇu bꢒi chùm sáng. Phꢅơng
trình ꢂꢚnh lꢅꢊng cꢁa phép ꢂo là:
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 3
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
A= KxC
A: ꢨꢌ hꢔp thꢝ quang.
K: Hꢦng sꢄ thꢘc nghiꢓm.
C: Nꢎng ꢂꢌ nguyên tꢄ phân tích.
Phꢅơng pháp này cho phép xác ꢂꢚnh nꢎng ꢂꢌ chꢔt ꢒ khoꢖng 10-5 - 10-7M và
là mꢌt trong nhꢞng phꢅơng pháp ꢂꢅꢊc sꢉ dꢝng khá phꢕ biꢇn ꢂꢈ xác ꢂꢚnh hàm
lꢅꢊng các kim loꢀi vì nó ꢂơn giꢖn và rꢔt tiꢓn lꢊi.
ꢀ
Phương pháp phổ phát xạ nguyên tử (AES).
Khi ꢒ ꢂiꢐu kiꢓn thꢅꢃng, nguyên tꢉ không phát và không thu nꢗng lꢅꢊng
nhꢅng nꢇu bꢚ kích thích thì các ꢂiꢓn tꢉ hoá trꢚ sꢙ nhꢜn nꢗng lꢅꢊng chuyꢈn lên trꢀng
thái có nꢗng lꢅꢊng cao hơn (trꢀng thái kích thích). Trꢀng thái này không bꢐn,
chúng có xu hꢅꢆng giꢖi phóng nꢗng lꢅꢊng ꢂꢈ trꢒ vꢐ trꢀng thái ban ꢂꢏu bꢐn vꢞng
dꢅꢆi dꢀng các bꢠc xꢀ. Chính các bꢠc xꢀ này gꢋi là phꢕ phát xꢀ cꢁa nguyên tꢉ.
Phꢅơng pháp phꢕ AES dꢘa trên sꢘ xuꢔt hiꢓn phꢕ phát xꢀ nguyên tꢉ tꢘ do
cꢁa nguyên tꢄ phân tích ꢒ trꢀng thái khí khi có sꢘ tꢅơng tác vꢆi mꢌt nguꢎn nꢗng
lꢅꢊng phù hꢊp. Hiꢓn nay, ngꢅꢃi ta dùng mꢌt sꢄ nguꢎn nꢗng lꢅꢊng ꢂꢈ kích thích
phꢕ AES: ngꢋn lꢉa ꢂèn khí, hꢎ quang, tia lꢉa ꢂiꢓn, tia laze, plasma cao tꢏn cꢖm
ꢠng (ICP), tia X... trong ꢂó, ngꢋn lꢉa ꢂèn khí, hꢎ quang, tia lꢉa ꢂiꢓn ꢂã ꢂꢅꢊc dùng
tꢍ lâu nhꢅng ꢂꢌ nhꢀy không cao. Còn ICP, tia laze là nhꢞng nguꢎn mꢆi ꢂꢅꢊc ꢂꢅa
vào sꢉ dꢝng khoꢖng hơn chꢝc nꢗm trꢒ lꢀi ꢂây nhꢅng cho ꢂꢌ nhꢀy rꢔt cao.
• Phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử (AAS)
Sự xuất hiện của phổ AAS:
ꢩ ꢂiꢐu kiꢓn thꢅꢃng, nguyên tꢉ không thu hay phát nꢗng lꢅꢊng và gꢋi là
trꢀng thái cơ bꢖn (nghèo nꢗng lꢅꢊng, bꢐn vꢞng). Nhꢅng khi ꢒ trꢀng thái hơi tꢘ do,
nꢇu ta kích thích chúng bꢦng mꢌt nꢗng lꢅꢊng dꢅꢆi dꢀng chùm tia sáng có bꢅꢆc
sóng xác ꢂꢚnh thì các nguyên tꢉ ꢂó sꢙ hꢔp thꢝ bꢠc xꢀ có bꢅꢆc sóng nhꢔt ꢂꢚnh ꢠng
ꢂúng vꢆi tia bꢠc xꢀ mà chúng có thꢈ phát ra ꢂꢅꢊc trong quá trình phát xꢀ cꢁa nó.
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 4
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
Khi ꢂó, nguyên tꢉ chuyꢈn lên trꢀng thái có nꢗng lꢅꢊng cao hơn trꢀng thái cơ bꢖn.
Quá trình ꢂó ꢂꢅꢊc gꢋi là quá trình hꢔp thꢝ nꢗng lꢅꢊng cꢁa nguyên tꢉ tꢘ do ꢒ trꢀng
thái hơi và tꢀo ra phꢕ nguyên tꢉ cꢁa nguyên tꢄ ꢂó. Phꢕ sinh ra trong quá trình này
ꢂꢅꢊc gꢋi là phꢕ hꢔp thꢝ nguyên tꢉ AAS.
2.3 Một số phương pháp tách và làm giàu lượng vết ion kim loại nặng.
Trong thꢘc tꢇ phân tích, hàm lꢅꢊng các chꢔt trong mꢡu, ꢂꢑc biꢓt là hàm
lꢅꢊng các ion kim loꢀi nꢑng, thꢅꢃng rꢔt nhꢥ, nꢦm dꢅꢆi giꢆi hꢀn phát hiꢓn cꢁa các
công cꢝ phân tích. Vì vꢜy, trꢅꢆc khi xác ꢂꢚnh chúng cꢏn phꢖi tách và làm giàu.
ꢨꢈ tách và làm giàu các kim loꢀi nꢑng trong nꢅꢆc thꢅꢃng dùng mꢌt sꢄ
phꢅơng pháp thông dꢝng nhꢅ: phꢅơng pháp hoá hꢋc, phꢅơng pháp hoá lí hay
phꢅơng pháp sinh hoá. Dꢅꢆi ꢂây là mꢌt vài biꢓn pháp chính ꢂꢈ xꢉ lí, thu hꢎi các ion
kim loꢀi nꢑng ꢂã ꢂꢅꢊc nghiên cꢠu, ꢠng dꢝng trên cơ sꢒ các phꢅơng pháp hoá hꢋc.
2.3.1 Phương pháp cộng kết.
Cꢌng kꢇt là phꢅơng pháp sꢉ dꢝng các chꢔt hꢞu cơ hay vô cơ ꢂꢅa vào ꢂꢄi
tꢅꢊng phân tích ꢂꢈ cꢌng kꢇt các nguyên tꢄ khi hàm lꢅꢊng cꢁa chúng rꢔt nhꢥ. ꢨây là
mꢌt trong nhꢞng phꢅơng pháp hiꢓu quꢖ ꢂꢈ tách và làm giàu ion kim loꢀi trong nꢅꢆc.
Bꢖn chꢔt cꢁa quá trình cꢌng kꢇt cho ꢂꢇn nay mꢑc dù chꢅa ꢂꢅꢊc thꢄng nhꢔt
song có thꢈ xem là sꢘ hꢔp lꢅu và hꢔp phꢝ các ion cꢌng kꢇt trên bꢐ mꢑt các chꢔt
cꢌng kꢇt, tꢀo thành các dung dꢚch rꢧn giꢞa các cꢔu tꢉ hay sꢘ tꢀo thành các trung
tâm kꢇt tinh. Ví dꢝ, có thꢈ ꢂꢅa vào nguꢎn nꢅꢆc mꢌt sꢄ chꢔt nhꢅ phèn nhôm, phèn
sꢧt ꢂꢈ tꢀo thành các kꢇt tꢁa keo cꢁa nhôm, sꢧt. Chính các kꢇt tꢁa này sꢙ hꢔp phꢝ
các ion khác, chꢔt khác có mꢑt trong nꢅꢆc.
2.3.2 Phương pháp hấp phụ.
• Nguyên lý chung của phương pháp hấp phụ.
Hꢔp thꢝ có thꢈ diꢛn ra ꢒ bꢐ mꢑt ranh giꢆi giꢞa 2 pha lꢥng và khí, lꢥng và rꢧn
hay khí và rꢧn. Bꢖn chꢔt cꢁa quá trình hꢔp phꢝ là hình thành liên kꢇt giꢞa các phân
tꢉ chꢔt bꢚ hꢔp phꢝ vꢆi bꢐ mꢑt chꢔt hꢔp phꢝ. Hiꢓn tꢅꢊng hꢔp phꢝ ꢂꢅꢊc chia thành
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 5
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
hai loꢀi: hꢔp phꢝ vꢜt lý, hꢔp phꢝ hoá hꢋc.
Hꢔp phꢝ vꢜt lí hình thành liên kꢇt bꢒi lꢘc Vanderwaals yꢇu, không có sꢘ
phân bꢄ lꢀi mꢜt ꢂꢌ electron trên phân tꢉ chꢔt hꢔp phꢝ và bꢐ mꢑt chꢔt hꢔp phꢝ.
Hꢔp phꢝ hoá hꢋc hình thành liên kꢇt hoá hꢋc, có sꢘ sꢧp xꢇp lꢀi mꢜt ꢂꢌ
electron giꢞa chꢔt bꢚ hꢔp phꢝ và chꢔt hꢔp phꢝ. Liên kꢇt này có thꢈ là hoàn toàn ion
hay cꢌng hoá trꢚ.
• Quy luật chung của quá trình hấp phụ.
Hꢔp phꢝ là mꢌt quá trình thuꢜn nghꢚch, nghꢤa là sau khi chꢔt bꢟn ꢂó bꢚ hꢔp
phꢝ rꢎi có thꢈ di chuyꢈn ngꢅꢊc lꢀi tꢍ bꢐ mꢑt chꢔt hꢔp phꢝ vào dung dꢚch. Hiꢓn
tꢅꢊng này gꢋi là khꢉ hꢔp phꢝ (giꢖi hꢔp).
Vꢆi nhꢞng ꢂiꢐu kiꢓn nhꢅ nhau, tꢄc ꢂꢌ cꢁa quá trình thuꢜn nghꢚch tꢅơng ꢠng
tꢪ lꢓ vꢆi nꢎng ꢂꢌ chꢔt hꢔp phꢝ trong dung dꢚch ꢂꢀt giá trꢚ cao nhꢔt thì tꢄc ꢂꢌ hꢔp
phꢝ cꢣng lꢆn nhꢔt. Khi nꢎng ꢂꢌ chꢔt hꢔp trên bꢐ mꢑt chꢔt hꢔp phꢝ tꢗng, sꢄ phân tꢉ
ꢂó bꢚ hꢔp phꢝ sꢙ di chuyꢈn trꢒ lꢀi dung dꢚch ngày càng nhiꢐu hơn.
Ngꢅꢃi ta phân biꢓt giꢞa 2 kiꢈu hꢔp phꢝ: hꢔp phꢝ trong ꢂiꢐu kiꢓn tꢤnh và hꢔp
phꢝ trong ꢂiꢐu kiꢓn ꢂꢌng.
ꢁ Hꢔp phꢝ trong ꢂiꢐu kiꢓn tꢤnh: không có sꢘ dꢚch chuyꢈn cꢁa phân tꢉ chꢔt
lꢥng (chꢔt chꢠa hꢔp phꢝ) so vꢆi phân tꢉ chꢔt hꢔp phꢝ.
Biꢓn pháp thꢘc hiꢓn là cho chꢔt hꢔp phꢝ vào nꢅꢆc và khuꢔy trꢌn trong
mꢌt khoꢖng thꢃi gian ꢂꢁ ꢂꢈ ꢂꢀt ꢂꢅꢊc trꢀng thái cân bꢦng. Tiꢇp theo, cho lꢧng
hoꢑc lꢋc ꢂꢈ giꢞ lꢀi chꢔt hꢔp phꢝ và tách nꢅꢆc ra.
ꢁ Hꢔp phꢝ trong ꢂiꢐu kiꢓn ꢂꢌng: là có sꢘ chuyꢈn ꢂꢌng tꢅơng ꢂꢄi cꢁa phân tꢉ
chꢔt lꢥng so vꢆi phân tꢉ chꢔt hꢔp phꢝ.
Biꢓn pháp thꢘc hiꢓn là cho chꢔt lꢥng (chꢠa chꢔt bꢚ hꢔp phꢝ) chꢖy qua
lꢆp vꢜt liꢓu hꢔp phꢝ.
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 6
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
• Các phương trình hấp phụ
ꢁ Dung lꢅꢊng hꢔp phꢝ q: sꢄ mg kim loꢀi bꢚ hꢔp phꢝ trên 1 gam vꢜt liꢓu hꢔp
phꢝ ꢒ thꢃi ꢂiꢈm t
C0 − Ct
qt =
× V
(1)
mads
C0 và Ct là n
iꢈm t (mg/l).
ꢎng ꢂꢌ kim lo
ꢀ
i trong pha l
ꢥng
ꢒ
th
ꢃi
ꢂi
ꢈ
m ban ꢂꢏu và
ꢒ
thꢃi
ꢂ
mads : là lꢅꢊng v
V : th tích dung d
ꢁ ꢨꢅꢃng ꢂꢫng nhi
Phꢅơng trình cân b
ꢜ
t li
ch (lít).
t h p ph
ng h
ꢓ
u h
ꢔ
p ph
ꢝ
(g).
ꢈ
ꢚ
ꢓ
ꢔ
ꢝ:
ꢦ
ꢔp ph
ꢝ
thꢅꢃng ꢂꢅꢊc s
ꢉ
d
ꢝng là phꢅơng trình
Langmuir nh
ꢜn
ꢂꢅꢊc b
ꢦng cách k
ꢇ
t h p phꢅơng trình t
ꢊ
ꢄ
c
ꢂꢌ
h
ꢔ
p ph và gi i h p.
ꢝ
ꢖ
ꢔ
dθ
= kads . Ce . N . (1 – θt) – kd . N . θt
(2)
dt
N : ph
ꢏ
n v
ꢜ
t liꢓ
u
ꢂ
ã hꢔ
p ph kim loꢀi.
ꢝ
qt
θt =
qm
Khi quá trình h
ꢔ
p phꢝ ꢂꢀt cân bꢦng:
kL .qm .ce
qe =
(3)
1+ kL .ce
kasd
kL =
Vꢆ
i
kL là h
ꢦng s
ꢄ
Langmuir; qm là dung lꢅꢊng
kd
h
ꢔp ph
ꢝ
c
ꢘc
ꢂꢀi (mg/g); qe là dung lꢅꢊng h
ꢔ
p ph
ꢝ
kim lo tr ng thái cân b ng
ꢀ
i
ꢒ
ꢀ
ꢦ
(mg/g).
Bi
ꢇn
ꢂꢕi phꢅơng trình (3) ta thu ꢂꢅꢊc phꢅơng trình:
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 7
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
Ce
Ce
1
=
+
(4)
qe kL .qm qm
Phꢅơng trình (4) ꢂꢅꢊc áp d ng ꢂꢈ xác ꢂꢚnh các h
Một số vật liệu hấp phụ
Than ho t tính:
ꢝ
ꢦng s
ꢄ
Langmuir: qm, kL.
•
ꢁ
ꢀ
Than ho
rãi trong công nghi
(m2/g), l
p bé có ꢂꢅꢃng kính l
ꢀ
t tính ꢂꢅꢊc coi là m
p do có di n tích ti
30 – 90A0.
ꢌ
t trong nh
ꢞ
ng ch
ꢔ
t h
ꢔ
p phꢝ ꢂꢅꢊc s
ꢉ
dꢝng rꢌng
ꢓ
ꢓ
ꢇp xúc b
ꢐ
m
ꢑ
t riêng khoꢖ
ng 300 – 1000
ꢬ
x
ꢄ
ꢬ
tꢍ
Than ho
n nꢅꢆc u
ꢅꢆc th i, h p ph
ꢀ
t tính ꢂꢅꢊ
ng, thu h
các ch
c
ꢠ
ng d
i dung môi, x
t màu, các ch
ꢝ
ng nhi
ꢐ
u trong quá trình x
lí tách lo i các ion kim lo
t h u cơ ꢂꢌc h i.
ꢉ
lí dòng ch
ꢖ
y, x
ꢉ
lí
ngu
ꢎ
ꢄ
ꢎ
ꢉ
ꢀ
ꢀ
i nꢑng trong
n
ꢖ
ꢔ
ꢝ
ꢔ
ꢔ
ꢞ
ꢀ
Hꢏ
u h
ꢇ
t, các v
ꢜt liꢓ
u cacbon ꢂꢐu x
ꢄp d
ꢛ
th
ꢔ
m nꢅꢆc. ꢨꢈ
mꢒ
r
ꢌ
ng thêm c
ꢔu
trúc b
ꢐ
mꢑ
t, ngꢅꢃi ta th
ꢘc hi
ꢓ
n quá trình ho
ꢀ
t hoá than v
ꢆ
i hai giai
ꢂo
ꢀ
n:
Giai n 1: Cung c
ꢂ
o
ꢀ
ꢔp lꢅꢊng nhiꢓt lên tꢆ ꢘ thiꢇu không khí
i 6000C trong s
g
ꢋi là giai ꢂoꢀn than hoá.
Giai
ꢂ
o
ꢀ
n 2: Than ho
ꢀ
t tính này ꢂꢅꢊc ho
i axit.
ꢀ
t hoá v
ꢆ
i h
ơi nꢅꢆ
c
ꢒ
10000C hoꢑc
ꢂꢅꢊc x lý hoá h
ꢉ
ꢋ
c
ꢂꢄi v i axit hay muꢄ
ꢆ
ꢁ
M
ꢌt sꢄ
vꢜt liꢓu hꢔp phꢝ khác
* S
nhóm cacboxyl tr
Ni(II), Zn(II), Fe(II) t
i dung tích là 4.33mg Ni/g; 7.88mg Zn/g; 7.49mg Fe/g. Dung lꢅꢊng h
m khi pH gi m. Kh ng gi i h p và tái s ng c ng ꢂꢅꢊc nghiên c
p ph là trao ꢂꢕi ion.
ꢊ
i lignin cenlulo sau khi ꢂꢅꢊc oxi hoá ꢂꢈ chuy
thành m t lo i v t li u h p ph t có kh
dung d ch nꢅꢆc. S p ph tuân theo mô hình Langmuir
p ph
u, cơ
ꢈ
n nhóm hydroxyl thành
ꢒ
ꢌ
ꢀ
ꢜ
ꢓ
ꢔ
ꢝ
t
ꢄ
ꢖ
n
ꢗ
ng tách lo i các ion
ꢀ
ꢍ
ꢚ
ꢘ
h
ꢔ
ꢝ
v
ꢆ
ꢔ
ꢝ
gi
ꢖ
ꢖ
ꢖ
n
ꢗ
ꢖ
ꢔ
ꢉ
d
ꢝ
ꢣ
ꢂ
ã
ꢠ
ch
ꢇ
h
ꢔ
ꢝ
* S
khoáng pagorskite
ꢅơng quan R2 n
ꢘ
tách lo
ꢀ
i các ion Pb (II), Ni (II), Cr (III), Cu (II) t
ꢂꢅꢊc nghiên c u. V i mô hình h p ph
m trong kho ng 0.953 – 0.994. Dung lꢅꢊng h
ꢍ
dung d
Langmuir có h
p ph
ꢚ
ch nꢅꢆc b
ꢒ
i
ꢂ
ã
ꢠ
ꢆ
ꢔ
ꢝ
ꢓ
s
ꢄ
t
ꢦ
ꢖ
ꢔ
ꢝ
là 62.1
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 8
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
mgPb/g, 33.4 mgNi/g, 58.5 mgCr/g, 30.7 mgCu/g
t có kích c 125µm. Theo m t s nghiên c u, kh
i gian h p ph , lꢅꢊng ch t h p ph và pH c a dung d
Cr > Ni > Cu.
ꢒ
pH = 7, nhi
ng tách lo
ch. Tr t t
ꢓ
t
ꢂꢌ 250C v
i t ng khi t
p ph là Pb>
ꢆ
i các
h
ꢀ
ꢢ
ꢌ
ꢄ
ꢠ
ꢖ
n
ꢗ
ꢀ
ꢗ
ꢗng
th
ꢃ
ꢔ
ꢝ
ꢔ
ꢔ
ꢝ
ꢁ
ꢚ
ꢜ
ꢘ
h
ꢔ
ꢝ
2.3.3 Phương pháp chiết lỏng – lỏng.
•
Nguyên t
u ki n ch
trong dung môi h
trong môi trꢅꢃng nꢅꢆc, trong
ph n l n là thu c th u c . Trong trꢅꢃng h
tr n l n nꢅꢆc.
ꢧ
c: phꢅơng pháp d
ꢂꢈ tách ꢂꢅꢊc ch
u c . Ch ꢂꢅꢊc chi
ó các ion c
ꢘ
a trên s
t phân tích là ꢂꢌ tan c
t thꢅꢃng ꢂꢅꢊc t o thành do ph
n xác ꢂꢚnh tꢅơng tác v i thu
p này, dung môi h u c ph
ꢘ
rút ch
ꢔ
t b
ꢦ
ng các dung môi h
a ch t c ꢂꢅꢊc chi
ng x
c th
ꢞ
u c
ơ
.
ꢨ
i
ꢐ
ꢓ
ꢁ
yꢇ
u
ꢔ
ꢁ
ꢔ
ꢏ
n
ꢇ
t rút
ꢞ
ơ
ꢔt
ꢇ
ꢀ
ꢖ
n
ꢠ
ꢖ
y ra
mà
ꢂ
ꢏ
ꢆ
ꢄ
ꢉ
ꢏ
ꢆ
ꢄ
ꢉ
h
ꢞ
ơ
ꢊ
ꢞ
ơ
ꢖ
i không
ꢌ
ꢡ
S
ꢘ
tách và làm giàu ch
n so v i m t s phꢅơng pháp làm giàu khác và s
pháp chi t v i các phꢅơng pháp xác ꢂꢚnh ti p theo (tr c quang, c
ngh a r t l n trong phân tích.
ꢔ
t b
ꢦ
ng phꢅơng pháp chi
ꢇ
t l
ꢥ
ng – l
ꢥ
ng có nhi
p gi a phꢅơng
c ph ...) có ý
ꢐ
u
ꢅu
ꢂ
i
ꢈ
m h
ơ
ꢆ
ꢌ
ꢄ
ꢘ
kꢇ
t h
ꢊ
ꢞ
ꢇ
ꢆ
ꢇ
ꢧ
ꢘ
ꢕ
ꢤ
ꢔ
ꢆ
M
ꢌt sꢄ
h
ꢓ
chiꢇt thꢅꢃng dùng trong tách làm giàu Cu, Pb, Cd:
ꢀ
ꢀ
ꢀ
H
ꢓ
chi
ꢇ
t Cu, Pb, Cd- dithizonat trong CCl4 ho
ꢑ
c CHCl3, sau ꢂó xác ꢂꢚnh
chúng b
ꢦ
ng phꢅơng pháp ph p th phân t (UV- VIS).
ꢕ
h
ꢔ
ꢝ
ꢉ
Có th
ꢈ
chiꢇt phꢠc halogenua hoꢑc thioxianat cadimi vào dung môi hꢞu cơ:
Xiclohexanol; Metyl isobutyl xeton-MIBK; Dietyl ete...
Tꢀ
o ph
amoni xitrat
ꢂꢈ xác ꢂꢚnh các kim lo
ꢠ
c chelat v
pH= 9,5, dung môi chi
i theo phꢅơng pháp khác nhau.
ꢆ
i Na (natri dietyl dithiocacbarmat) t
ꢍ
dung d
ꢚ
ch ꢂꢓ
m
ꢒ
ꢇt là MIBK. Cu i cùng thu ph
ꢄ
ꢏ
n chi
ꢇt
ꢀ
2.3.4 Phương pháp chiết pha rắn (SPE).
Định nghĩa về chiết pha rắn
Chiꢇ
t pha r
ꢧn (SPE) (Solid- Phase Extraction) là quá trình phân b
ꢄ
ch
ꢔt tan
gi
ꢞa hai pha l
ꢥng- r
ꢧ
n. Pha r n có th là các h t silicagel x p, các polime h
ꢧ
ꢈ
ꢀ
ꢄ
ꢞu c
ơ
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 9
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
ho
ꢒ ꢂ
tách ra b
ꢂꢈ a gi
dung d ch m
ꢑ
c các lo
u ki n t
ng cách r
i hoàn toàn ch
u ban ꢂꢏu, vì th
ꢀ
i nh
nh hay
a gi
ꢘ
a trao ꢂꢕi ion hay than ho
u ki ꢂꢌng. Các ch
i v i dung môi thích h
t phân tích luôn nh
mà m ꢂꢅꢊc làm giàu.
ꢀ
t tính. Quá trình chi
t b gi i trên pha r
p. Thông thꢅꢃng th
n r t nhi u so v
ꢇ
t có th
n có thꢈ ꢂꢅꢊ
tích c n thi
i th tích c
ꢈ
thꢘc hiꢓn
i
ꢐ
ꢓ
ꢤ
ꢂ
i
ꢐ
ꢓ
n
ꢔ
ꢚ
ꢞ
l
ꢀ
ꢧ
c
ꢦ
ꢉ
ꢖ
ꢆ
ꢊ
ꢈ
ꢏ
ꢇt
r
ꢉ
ꢖ
ꢔ
ꢥ
h
ơ
ꢔ
ꢐ
ꢆ
ꢈ
ꢁa
ꢚ
ꢡ
ꢇ
ꢡu
Các cơ chế chiết pha rắn
V
ꢐ
c
ơ
b
ꢖ
n thì SPE c
pha thꢅꢃng, c ch
i HPLC là: Trong HPLC s
y liên t c c
i ch t phân tích ra kh
ꢂꢅꢊc tách kh i dung d ch ban ꢂꢏu v
ꢣ
ng gi
ꢄ
ng v
ꢆ
i HPLC có các c
pha ꢂꢖo và c ch
tách ch t phân tích ra kh
ch t phân tích l i trên pha r
i dung môi phù h p. Các ch
i n ng ꢂꢌ ꢂꢜ ꢂꢑc h n và tinh khi
ơ
ch
ꢇ
chính,
ꢂ
ó là: C
ơ
ch
ꢇ
h
ꢔ
p th
ꢝ
ơ
ꢇ
h
ꢔp th
ꢝ
ꢘ
ơ
ꢇ
trao ꢂꢕi ion. Tuy nhiên SPE
khác v
ch
gi
ꢆ
ꢔ
ꢥ
i nhau trong h
n sau
ꢓ
dòng
ꢖ
ꢝ
ꢁ
a pha ꢂꢌng còn SPE gi
i pha r n v
ꢞ
ꢔ
ꢀ
ꢧ
ꢂ
ó r
ꢉ
a
ꢖ
ꢔ
ꢥ
ꢧ
ꢆ
ꢊ
ꢔ
t phân tích s
t h n.
ꢙ
ꢥ
ꢚ
ꢆ
ꢎ
m
ơ
ꢇ
ơ
3
Ngꢖꢙng cho phép vꢑ hàm lꢖꢗng mꢚt sꢛ kim loꢒi nꢓng trong nꢖꢘc
sinh hoꢒt [8]
STTTên chꢜ tiêu
Ðơn vꢕGiꢘi hꢒn tꢛi ꢔa
mg/l 0,2
Hàm lꢅꢊng nhôm
Hàm lꢅꢊng Antimon
Hàm lꢅꢊng Asen
mg/l 0,005
mg/l 0,01
Hàm lꢅꢊng Bari
mg/l 0,7
Hàm lꢅꢊng Bo tính chung cho c
Hàm lꢅꢊng Cadimi
Hàm lꢅꢊng Crom
ꢖ
Borat và Axit boricmg/l 0,3
mg/l 0,003
mg/l 0,05
Hàm lꢅꢊng Ð
Hàm lꢅꢊng S
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
ꢎ
ng
mg/l
2
ꢧt
mg/l 0,5
Trang 10
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
Hàm lꢅꢊng Chì
Hàm lꢅꢊng Mangan
Hàm lꢅꢊng Thu ngân
mg/l 0,01
mg/l 0,5
ꢪ
mg/l 0,001
mg/l 0,07
mg/l 0,02
mg/l 0,01
mg/l 200
Hàm lꢅꢊng Molybden
Hàm lꢅꢊng Niken
Hàm lꢅꢊng Selen
Hàm lꢅꢊng Natri
Hàm lꢅꢊng k
ꢙ
m
mg/l
3
4
Tác hꢒi cꢝa mꢚt sꢛ kim loꢒi nꢓng phꢞ biꢟn (Asen; Chì: Thꢝy ngân)
4.1 Asen – Hiꢐu ꢠng hóa sinh và tính ꢔꢚc
4.1.1 Hiệu ứng hóa sinh của Asen[4. Tr 222]
V
ꢐ
m
ꢑ
t hóa h
p cùng hàng v
m (fungicide) và thu
t ch
a As+3 là ꢂꢌc nh
ꢂꢌng c a men:
ꢋ
c Asen là m
i kim lo
c tr
t. As+3 tác ꢂꢌng vào nhóm –SH c
ꢌ
t á kim, trong danh m
i n ng. Asen thꢅꢃng n
(herbicide). Trong các h
ꢝ
c các hóa ch
m trong thu
p ch
a men do v
ꢔ
t c
c tr
t có asen
ꢏ
n ki
ꢈ
m
soát ꢂꢅꢊc x
thu c tr
thì h p ch
ho
ꢇ
ꢆ
ꢀ
ꢑ
ꢦ
ꢄ
ꢍ
sâu,
ꢄ
ꢍ
n
ꢔ
ꢄ
ꢍ
cꢥ
ꢊ
ꢔ
ꢊ
ꢔ
ꢠ
ꢔ
ꢁ
ꢜ
y
ꢠ
c ch
ꢇ
ꢀt
ꢁ
Men pyruvate dehydrogenaz trong chu trình acid citric t
n c n vi c t o ATP:
ꢀo phꢠc vꢆ
i As+3
ngꢗ
ꢖ
ꢓ
ꢀ
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 11
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
Vì As gi
ꢄng P v
ꢐ
mꢑ
t hóa hꢋc, As can thiꢓp vào các quá trình sinh hóa có sꢘ
tham gia c a nguyên t
ꢁ
ꢄ
lân.
Trong vi
3 phosphat là r
ch
phosphoglyxerat sau
ꢂꢈ i t o thành 3 phosphoglyxerat và Asenic chꢠ
ꢓ
c t
ꢀ
o ATP bꢅꢆc t
ꢕ
ng h
ꢊ
p 1,3 diphosphoglyxerate t
ꢍ
glyxeraldehyd
ꢔ
t quan tr
ꢋ
ng. Tuy nhiên khi có m
ꢑ
t (AsO3)-3 thì (PO4)-3 bij chi
ꢇm
ꢬ
nên không hình thành 1,3 diphosphoglyxerat mà l
ó ch t này l i t th y phân ch ng c
không thành ATP
ꢀ
i hình thành 1 Aseno 3
ꢂ
ꢔ
ꢀ
ꢘ
ꢁ
ꢫ
ꢏ
n s tham gia c a men
ꢘ
ꢁ
l
ꢀ
ꢀ
4.1.2
Cơ chế tính độc của Asen lên cơ thể sinh vật và màng tế bào [9]
Cơ chế gây độc của asen lê cơ thể sinh vật
As t
As(III) là ꢂꢌc nh
m: Hg, Pb, Se, Cd, As. Ngꢅꢃi b
t cao. Ngoài vi c gây nhi ꢂꢌc c
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
ꢘ
do c
ꢣ
ng nh
ꢅ
h
ꢊ
p ch
ꢔ
t c
ꢁ
a nó r
gi i (WHO)
nhi ꢂꢌc As thꢅꢃng có t
p tính As còn gây ꢂꢌc mãn tính do tích lu
Trang 12
ꢔ
t
ꢂꢌc. Trong h
ã x p As vào nhóm ꢂꢌc lo
ꢚ ꢂꢌt bi n NST
ꢊ
p ch
ꢔ
t thì h
ꢊ
p ch
ꢔ
t c
ꢁ
a
ꢔ
t. T ch
ꢕ
ꢠ
c Y t
ꢇ
th
ꢇ
ꢆ
ꢂ
ꢇ
ꢀi A
g
ꢎ
ꢚ
ꢛ
m
ꢪ
l
ꢓ
b
ꢇ
r
ꢔ
ꢓ
ꢛ
m
ꢔ
ꢭ
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
trong gan v
ꢆ
i các m
ꢠ
c
ꢂꢌ khác nhau, li
ꢐu gây t
ꢉ
vong là 0,1g ( tính theo As2
O3
)
T
ꢍ
lâu, Asen
ꢒ
d
ꢀ
ng h
n Asen lo i này có th
th ng c
nh nan y nh
ꢊ
p ch
ꢔ
t vô cơ ꢂ
gây ch
a c
ung th
ã
ꢂꢅꢊc s
t ngꢅꢃi, m
th . Asen có th
da, ph i.
ꢉ
d
ꢝ
ng làm ch
ꢂꢌ nhi m nh
gây 19 lo
ꢔ
t
ꢂꢌc (th
n có
i b nh
ꢀ
ch
tín), m
th
khác nhau, trong
ꢌ
t lꢅꢊng l
ꢆ
ꢀ
ꢈ
ꢇ
ꢠ
c
ꢛ
ꢮ
h
ơ
ꢈ
thꢅơng t
ꢕ
n các mô hay các h
ó có các b
ꢓ
ꢄ
ꢁ
ơ
ꢈ
ꢈ
ꢀ
ꢓ
ꢂ
ꢓ
ꢅ
ꢅ
ꢕ
S
ꢘ
nhi
c kh
m da (melanosis), dày bi
viêm r ng, kh p... Hiên t i trên th
nhi ꢂꢌc Asen.
ꢛ
m
ꢂꢌc Asen ꢂꢅꢊc g
e con ngꢅꢃi. Nh ng bi
u bì (kerarosis), tꢍ ꢂó d
gi i ch
ꢋ
i là Asenicosis.
ꢨ
ó là m
ꢌ
t tai h
ꢂꢌc Asen là ch
i th hay ung th
u hi u ch a b
ꢋ
a môi trꢅꢃng
ng
da,
nh
ꢂꢄi v
ꢆi s
ꢠ
ꢥ
ꢞ
ꢈ
u hi n c a b
ꢓ
ꢁ
ꢓ
nh nhi
ꢛ
m
ꢠ
s
ꢀ
ꢈ
ꢡ
n
ꢂꢇn ho
ꢀ
ꢅ
ꢅ
ꢗ
ꢆ
ꢀ
ꢇ
ꢆ
ꢅa có phꢅơng pháp h
ꢞ
ꢓ
ꢞ
ꢓ
ꢛ
m
Asen
t, làm gi
n cho phép c
ng ꢂꢎng châu Âu c
ng tr c ti p là 2-20
ꢖ
nh hꢅꢒng ꢂꢄi v
m n ng su t cây tr
a Asen trong nꢅꢆc c
ng ꢂꢐ xu t hꢅꢆng t
g/l.
ꢆ
i th
ꢘ
c v
ꢜ
t nh
ꢅ
m
ꢌ
t ch
th
c ti
ꢂꢀt tiêu chu
ꢔ
t ng
gi
p xu
ꢗ
n c
ã h
ng 10
n Asen trong nꢅꢆc c
ꢖ
n quá trình trao ꢂꢕ
i
i
ch
ꢔ
ꢖ
ꢗ
ꢔ
ꢎng. T
ꢕ
chꢠ
c Y t
ꢇ
ꢇ
ꢆ
i
ꢂ
ꢀ
th p n ng ꢂꢌ giꢆ
ꢔ
ꢎ
h
ꢀ
ꢁ
ꢔ
p u
ꢄ
ng tr
ꢘ
ꢇ
ꢄ
ꢯg/l. USEPA và
c
ꢌ
ꢣ
ꢂ
ã
ꢔ
ꢆ
i
ꢟ
ꢔp
u
ꢄ
ꢘ
ꢇ
ꢯ
Con ꢂꢅꢃng xâm nh
ꢜp chꢁ
yꢇ
u c
ꢁa Asen vào c
ơ
thꢈ là qua con ꢂꢅꢃng thꢠc
ꢗ
n, ngoài ra còn m t lꢅꢊng nh
ꢌ
ꢥ
qua nꢅꢆc uꢄ
ng và không khí.
Hàm lꢅꢊng As trong c
trong ngꢅꢃi bình thꢅꢃng kho
homoglobin và ꢂꢑc bi t t p trung trong não, xꢅơng, da, ph
ta có th a vào hàm lꢅꢊng As trong c th con ngꢅꢃ ꢂꢈ tìm hi
môi trꢅꢃng s ng, nh hàm lꢅꢊng As trong tóc nhóm dân c
trung bình là 0,4-1,7 ppm, khu v c thành ph công nghi
ơ
th
ꢈ
ngꢅꢃi kho
ꢖ
ng 0.08-0.2 ppm, t
p trung trong gan, th
i, tóc. Hi
ꢕ
ng lꢅꢊng As có
n, h ng c u,
n nay ngꢅꢃ
u hoàn c nh và
c nông thôn
ꢖ
ng 1,4 mg. As t
ꢜ
ꢜ
ꢎ
ꢏ
ꢓ
ꢜ
ꢕ
ꢓ
i
ꢈ
d
ꢘ
ơ
ꢈ
i
ꢈ
ꢖ
ꢄ
ꢅ
ꢅ
khu vꢘ
ꢘ
ꢄ
ꢓp 0,4-2,1 ppm, còn khu
v
ꢘc ô nhiꢛm nꢑng 0,6-4,9 ppm.
ꢨꢌc tính c
ng d n theo dãy Asen h
p ch t As hóa tr (III) có ꢂꢌc tính cao h
u ki n thu n l ꢂꢈ cho nhi u h p ch t As hóa tr
ꢁ
a các h
ꢊ
p ch
ꢔ
t As
ꢰ
Asenat
t As h u c
n d
ꢰ
Asenit ꢰ ꢂꢄi v
. Trong môi trꢅꢃng sinh thái, các
ng hóa tr (V). Môi trꢅꢃng kh
V chuy n sang As hóa tr III.
ꢆi sinh vꢜt dꢅꢆi
n
ꢅꢆc t
ꢗ
ꢏ
ꢊ
p ch
ꢔ
ꢞ
ơ
dꢀ
ng h
ꢊ
ꢔ
ꢚ
ơ
ꢀ
ꢚ
ꢉ
là
ꢂiꢐ
ꢓ
ꢜ
ꢊi
ꢐ
ꢊ
ꢔ
ꢚ
ꢈ
ꢚ
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 13
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
Trong nh
ꢞ
ng h
ꢊ
p ch
ꢔ
t As thì H3AsO3ꢂꢌc h
ơ
n H3AsO4. Dꢅꢆi tác d
ꢝ
ng c
oxy hóa kh
quan tr
ng y u t
t As trong môi trꢅꢃng s
ꢁ
a các y
ꢇ
u t
ꢄ
oxi hóa trong ꢂꢔt thì H3AsO3 có th
pH c
ꢂꢇn quá trình oxy hóa - kh
ngh a làm t ng hay gi m sꢘ ꢂꢌc h
ꢈ
chuyꢈn thành d
ꢀ
ng H3AsO4. Th
ng y u t
nhiên. Nh
ꢇ
ꢉ
,
ꢂꢌ
3+
ꢁ
a môi trꢅꢃng và lꢅꢊng kaloit giàu Fe …, là nh
các h p ch t As trong t
i c a các h p ch
ꢞ
ꢇ
ꢄ
ꢋ
ng tác ꢂꢌng
này có ý
ng.
ꢉ
ꢊ
ꢔ
ꢘ
ꢞ
ꢇ
ꢄ
ꢤ
ꢗ
ꢖ
ꢀ
ꢁ
ꢊ
ꢔ
ꢄ
Hình 2.1. Sꢀ methyl hóa Asenic bꢁi tꢂ bào ꢃꢄng vꢅt có vú trong cơ chꢂ giꢆm ꢃꢄc Asenic cꢇa tꢂbào.
Trong quá trình này có sꢀ tham gia tích cꢀc cꢇa các chꢈt nhưꢉng gꢊc methyl.
As+3: Trong môi trꢅꢃng sinh thái, các d
ꢀ
ng h
5. Môi trꢅꢃng kh
n sang As(III). Trong nh
ng c a các y u t oxi hoá trong ꢂꢔt thì H3AsO3 có th
oxi hoá kh ꢂꢌ pH c a môi trꢅꢃng và lꢅꢊng kaolit
quan tr ng tác ꢂꢌng ꢂꢇn quá trình oxi hoá – kh các
nhiên. Nh ng y m s
t Asen trong môi trꢅꢃng s
As+5: As+5 có thꢈ ꢂꢅꢊc chuy n thành As+3 và gây ꢂꢌc gi
ng phosphate h u c và có th thay th
hô h p c a t bào.
ꢊ
p ch
là môi trꢅꢃng thu
ng h p ch t As thì H3AsO3
ꢔ
t As hoá tr
ꢚ
3 có ꢂꢌc tính
cao h
nhi u h
ꢂꢌc h
chuy
giàu Fe ... là nh
p ch t Asen trong t
i c a các h
ơ
n h
ꢊ
p ch
ꢔ
t As có hoá tr
ꢚ
ꢉ
ꢜ
n l ꢂꢈ cho
ꢊi
ꢐ
ꢊp ch
ꢔt As(V) chuy
ꢈ
ꢞ
ꢊ
ꢔ
ơ
n H3AsO4. Dꢅꢆi tác d
n thành H3AsO4. Th
ꢝ
ꢁ
ꢇ
ꢄ
ꢈ
ꢈ
ꢇ
ꢉ
,
ꢁ
3+
ꢞ
ng y
ꢇ
u t
ꢄ
ꢋ
ꢉ
h
ꢊ
ꢔ
ꢘ
ꢞ
ꢇ
u t
ꢄ
này có ý ngh
ng.
ꢤ
a làm t
ꢗ
ng hay gi
ꢖ
ꢘ
ꢂꢌc h
ꢀ
ꢁ
ꢊp ch
ꢔ
ꢄ
ꢈ
ꢄng nh
ꢅ
As+3, có c
thu phân
ꢔu
trúc gi
ꢄ
ꢞ
ơ
ꢈ
ꢇ
cho phosphate trong s
ꢘ
ꢪ
glucose và s
ꢘ
ꢔ
ꢁ
ꢇ
S
ꢘ
nhi
n nay ꢂꢄi v
ng nhi ꢂꢌc Asen là ch
ꢛ
m
ꢂꢌc Asen hay còn g
ꢋ
i là Asenicosis xu
ꢔ
t hi
ꢓ
n nh
ꢅ
m
ꢌ
t tai ho
ꢀ
môi
trꢅꢃng hi
a ch
ꢓ
ꢆi s
ꢠc kho
ꢱ
con ngꢅꢃi trên th
ng s
ꢇ
gi
ꢆi. Các bi
ꢈu hi ꢂꢏu tiên
ꢓn
c
ꢁ
ꢠ
ꢛ
m
ꢠ
ꢀ
m da (melanosis), d
ꢏ
y bi
ꢈ
u bì (keratosis) tꢍ
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 14
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
ꢂ
ó d
ꢡ
n
ꢂꢇn hoꢀi da hay ung thꢅ da. Hiꢓn chꢅa có phꢅơng pháp hꢞu hiꢓu chꢞa bꢓnh
nhi
ꢛ
m
ꢂꢌc Asen.
Nhi
n da nh
bàng quang, ung th
khác nh : to chꢅꢆng gan, b
Asen, tu theo m ꢂꢌ và th
nh ng tác h i khác nhau, chia ra làm hai lo
ꢛ
m
ꢂꢌc Asen thꢅꢃng qua ꢂꢅꢃng hô h
ng hay gi m màu c a da, t ng s ng hoá, ung th
th n, ung th ru t...Ngoài ra, Asen còn có th
nh ái ꢂꢅꢃng, b nh s gan...Khi c th
i gian ti p xúc s u hi n nh ng tri
ꢔ
p và tiêu hoá d
da và ph
gây các b
nhi
ꢡ
n
ꢂꢇn các thꢅơng
t
ꢕ
ꢅ
t
ꢗ
ꢖ
ꢁ
ꢗ
ꢍ
ꢅ
ꢕi, ung th
ꢅ
ꢅ
ꢜ
ꢅ
ꢌ
ꢈ
ꢓ
nh
ꢅ
ꢓ
ꢂ
ꢓ
ơ
ơ
ꢈ
bꢚ
ꢛ
m
ꢂꢌ
c
ꢲ
ꢠ
c
ꢃ
ꢇ
ꢙ
biꢈ
ꢓ
ꢞ
ꢓu ch
ꢠng v
ꢆi
ꢞ
ꢀ
ꢀ
i sau:
Nhiꢡm ꢔꢚc cꢢp tính
ꢁ Qua đường tiêu hoá: Khi anhydrit Asenous ho
bi u hi n các tri u ch ng nhi ꢂꢌc nh i lo
ng, khô mi ng, tiêu ch y nhi u và c th
nh nh t n t i t vong t
ng, n n nhân có th viêm da tróc v
t tác ꢂꢌng ꢂꢑc tr nhi ꢂꢌc Asen d
ꢂꢅꢃng mi ng là s xu n các v t màu
ꢑ
c chì Asenate vào c
n tiêu hoá ( au b
t nꢅꢆc...). B nh c
12-18 gi . Trꢅꢃng h p n
n kinh ngo
p ch t vô c
ơ
th
ꢈ
s
ꢙ
ꢈ
ꢓ
ꢓ
ꢠ
ꢛ
m
ꢅ
r
ꢄ
ꢀ
ꢂ
ꢝ
ng, nôn,
ng tꢅơng
u còn
b
ꢥ
ꢓ
ꢖ
ꢐ
ơ
ꢈ
b
ꢚ
mꢔ
ꢓ
ꢣ
t
ꢘ
ꢅ
b
ꢓ
ꢖ
có th
ꢈ
d
ꢡ
ꢆ
ꢉ
ꢍ
ꢃ
ꢊ
ꢇ
s
ꢄ
ꢀ
ꢈ
b
ꢚ
ꢖ
y và viêm dây th
ꢏ
ꢀ
i vi.
qua
M
ꢌ
ꢅng khi b
ꢚ
ꢛ
m
ꢀng h
ꢊ
ꢔ
ơ
ꢓ
ꢘ
ꢔ
t hi
ꢓ
ꢇ
ꢂ
en và sáng trên da.
ꢁ Qua đường hô hấp (hít th
tri u ch ng nh : kích ng các ꢂꢅꢃng hô h
khó th ; r i lo n th n kinh nh nh ꢂꢏu, chóng m
xanh tím m ꢂꢅꢊc cho là tác d ng gây li t c a Asen ꢂꢄi v
Ngoài ra còn có các t n thꢅơng v t nh : viêm da mí m t, viêm k
ꢒ
không khí có b
ꢝ
i, khói ho
i bi u hi
t, au các chi; hi
i các mao m
t m c.
ꢑ
c h
ơ
i Asen): có các
au khi hít vào,
n tꢅꢊng
ch.
ꢓ
ꢠ
ꢅ
ꢠ
ꢔp v
ꢆ
ꢈ
ꢓn ho,
ꢂ
ꢒ
ꢄ
ꢀ
ꢏ
ꢅ
ꢠc
ꢑ
ꢂ
ꢓ
ꢑt
ꢝ
ꢓ
ꢁ
ꢆ
ꢀ
ꢕ
ꢐ
mꢧ
ꢅ
ꢧ
ꢇ
ꢀ
Nhiꢡm ꢔꢚc mãn tính
ꢁ
Nhi
Các tri
nh sau:
ꢛ
m
ꢂꢌc Asen mãn tính có th
ꢈ
gây ra các tác d
ꢝ
ng toàn thân và c
ꢝc bꢌ.
ꢓ
u ch ng nhi ꢂꢌc Asen mãn tính x
ꢠ
ꢛ
m
ꢖ
y ra sau 2 – 8 tu
ꢏ
n, bi u hi
ꢈ
ꢓn
ꢅ
ꢂ
T
ꢕ
n thꢅơng da, bi
loét nh t là các ph
nhi m s c ( en da do Asen), các vân tr
ꢈ
u hi
ꢓ
n: ban ꢂꢥ, s
ꢏn và mꢝn nꢅꢆc, các tꢕn thꢅơng ki
ꢈ
u
ꢔ
ꢒ
ꢏ
n da h
ꢒ
, t ng s
ꢗ
ꢍng hoá gan bàn tay và bàn chân,
ꢛ
ꢧ
ꢂ
ꢧ
ng
ꢒ
móng (g
ꢋ
i là
ꢂám vân Mees).
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 15
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
ꢂ
Tꢕ
n thꢅơng các niêm m
ꢀ
c nh
ꢅ: viêm k
ꢇ
t giác m
ꢀ
c, kích
ꢠng các ꢂꢅꢃng hô
h
ꢔ
p trên, viêm niêm m c hô h
ꢀ
ꢔ
p, có th
ꢈ
làm th ng vách ng
ꢁ
ꢗ
n m i.
ꢣ
ꢂ
ꢂ
R
ꢄ
i lo
ꢀ
n d
ꢀ
dày, ru
ꢌ
t: bu
ꢎ
n nôn, nôn, ꢂau bꢝng, tiêu chꢖy và táo bón luân
phiên nhau, loét d
ꢀ
dày.
R
ꢄ
i lo
giác v
ra, có th
khó kh n, suy nhꢅꢊc c
ꢀ
n th
ꢂꢌng, có thꢈ ꢂây là bi
có các bi u hi n khác nh
(ch các c
ꢏ
n kinh có các bi
ꢈu hi
ꢓ
n nh
ꢅ
: viêm dây th
ꢂꢌc nh t c a Asen mãn tính. Ngoài
tê ꢂꢏu các chi, au các chi, bꢅꢆ
du i ngón tay và ngón chân).
ꢏn kinh ngoꢀi vi cꢖm
ꢜ
n
ꢈu hi
ꢓn
ꢔ
ꢁ
ꢈ
ꢈ
ꢓ
ꢅ
ꢂ
c
ꢂi
ꢗ
ơ
ꢁ
yꢇ
u
ꢒ
ơ
ꢬ
ꢂ
Nu
ꢄ
t ph
ꢖ
i ho
ꢑ
c hít th
ꢒ
Asen trong không khí m
ꢌ
t cách thꢅꢃng xuyên, liên
ó d n t i x gan.
tiꢇp có th
ꢈ
d
ꢡ
n t
ꢆi các t
ꢕ
n thꢅơng, thoái hoá c gan, do
ơ
ꢂ
ꢡ
ꢆ
ơ
ꢂ
ꢂ
Asen có thꢈ tác ꢂꢌng ꢂꢇn cơ tim.
Ung th
ꢅ
da có th
ꢈ
x
ꢖy ra khi ti
ꢇp xúc v
ꢆi Asen nh
ꢅ
thꢅꢃng xuyên hít phꢖi
Asen trong th
ꢃi gian dài ho
ꢑ
c da liên t
ꢝ
c tiꢇ
p xúc v
ꢆi Asen.
ꢂ
R
ꢄ
i lo
c b
các tri
dài ho
ꢀ
n toàn thân
trên c th
u ch ng nh
c loét niêm m
ꢒ
ngꢅꢃi ti
ngꢅꢃi ti p xúc do tính ch
loét da gây au ꢂꢆ nh
c m i, có th n t i th ng vách ng
ꢇ
p xúc v
ꢆ
i Asen nh
n da c
ng v trí ti
ꢅ
g
ꢏ
y, chán
a các h
p xúc trong th
n m i.
ꢗ
n. Ngoài tác d
p ch t Asen, v
i gian
ꢝng
cꢝ
ꢌ
ơ
ꢈ
ꢇ
ꢔt
ꢗ
ꢁ
ꢊ
ꢔ
ꢆi
ꢓ
ꢠ
ꢅ
ꢂ
n
ꢒ
ꢞ
ꢚ
ꢇ
ꢃ
ꢑ
ꢀ
ꢣ
ꢈ
dꢡ
ꢆ
ꢁ
ꢗ
ꢣ
Một số hình ảnh biểu hiện các bệnh do nhiễm độc Asen gây ra
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 16
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
Cơ chế gây độc của Asen lên màng tế bào
Màng t
ꢂꢌc ch t. ꢨꢈ hi
ꢂꢅꢊc ti n hành b
ꢒ ꢂây v ꢂꢅꢊc s
hóa l ng và phá h
th y Asenic ã liên k
liên k t hóa h c c a Asenic v
khi chúng liên k t m t cách l
c khá cao ngay khi b ꢂꢏu quá trình tꢅơng tác cho th
a Asenate trong dung d ch màng. S gi i phóng sau khi liên k
xu t phát tꢍ ꢂꢌng thái chuy n Asenic t
ng b n v ng h trên màng và trong t
ây v As (III) cho th y Asenite có l
a các phân t dimyristoylphosphatidylcholine (DMPE) trong quá trình
i các phân t ꢅꢆc hydrate hóa c ng nh các nhóm amino. S gi
a các nhóm PE – PE s làm gi i phóng các nhóm phosphate và do
ꢂꢌ linh ꢂꢌng c a lipid s ng lên trên b t màng liposome. Do ó, Asenic chèn
vào nh ng ch tr ng ꢂꢈ i trên b a nꢅꢆc c a màng t vào.
ꢇ
bào ꢂꢅꢊc xem là m
u sâu h n v các ph
ng cách s ng liposome làm ꢂꢄi tꢅꢊng nghiên c
ng là Asenate. Các k
y b i Asenate. u này ꢂꢅꢊc xem nh
t v i liposome và tác ꢂꢌng tr c ti
i các phân t POPC liposome có thꢈ ꢂã di
ng l o v i liposome. Asenic liên k t v i màng
y s liên k t nhanh chóng
t nhanh c ng có
u tiên trên màng ꢂꢇn các
t. M t báo cáo khoa h c g
t hydrogen tr c ti p v i nhóm
ꢌ
t “b
ꢠ
c tꢅꢃng” ch
ꢄ
ng l
ꢀ
i s
ꢘ
t
ꢔ
n công c
t, các thí nghi
u và ꢂꢌc ch
y liposome b
ng ch
ꢁ
a các
ꢔ
ꢈ
ơ
ꢐ
ꢖ
n
ꢠng c
ꢁ
a màng v
ꢆ
i
ꢂꢌc ch
ꢔ
ꢓm
ꢇ
ꢦ
ꢉ
d
ꢝ
ꢠ
ꢔt
ꢡ
n
ꢉ
d
ꢝ
ꢇ
t qu
ꢖ
thí nghi
ꢓ
m cho th
ꢔ
ꢚ
ꢥ
ꢁ
ꢒ
ꢨi
ꢐ
ꢅ
là m t b
ꢌ
ꢦ
ꢠ
ng cho
ꢔ
ꢂ
ꢇ
ꢆ
ꢘ
ꢇ
p lên chúng. Tuy nhiên,
n ra sau
ꢇ
ꢋ
ꢁ
ꢆ
ꢉ
ꢛ
ꢇ
ꢌ
ꢥ
ꢱ
ꢆ
ꢇ
ꢆ
ꢒ
mꢠ
ꢧ
t
ꢔ
ꢘ
ꢇ
c
ꢁ
ꢚ
ꢘ
ꢖ
ꢇ
ꢣ
th
ꢈ
ꢔ
ꢈ
ꢍ
ꢇ
các v
ꢚ
trí
ꢅ
d
ꢀ
ꢐ
ꢞ
ơ
n
ꢒ
bào ch
ꢔ
ꢌ
ꢋ
ꢏn
ꢂ
ꢐ
ꢔ
ꢙ
t
ꢀo các liên k
ꢇ
ꢘ
ꢇ
ꢆ
phosphate c
nh tranh v
ꢅơng tác gi
ꢁ
ꢉ
c
ꢀ
ꢆ
ꢉ
n
ꢣ
ꢅ
ꢘ
ꢖm
t
ꢞ
ꢙ
ꢖ
ꢂó
ꢁ
ꢙ
t
ꢗ
ꢐ
mꢑ
ꢂ
ꢞ
ꢬ
ꢄ
lꢀ
ꢐ
mꢑ
t
ꢅ
ꢁ
ꢇ
4.2 Chì – Cơ chꢟ hóa sinh và tính ꢔꢚc
Là kim lo
ꢀ
i có m
ꢏ
u xám tro, t
ꢳ
kh
ꢄi 11,33; Nhi
ꢓt
ꢂꢌ nóng chꢖ
y 327,40C,
nhi
ꢓt
ꢂꢌ sôi 17450C, các mu
ꢄ
i tan trong nꢅꢆc clorua, nitrat, axetat.
4.2.1 Cơ chế hóa sinh [4. Tr 225]
Chì tꢅơng ꢂꢄi có s
kim lo i n ng nào khác. Ngu
ꢂꢌng cơ ꢂꢄt trong dùng x ng hay d
u chì. N ng ꢂꢌ chì
i..
ꢴ
n trong môi trꢅꢃng t
n chì quan tr
u có pha chì. Bùi thành ph
các ph buôn bán s m u
ꢘ
nhiên dꢅꢆi d
ꢀ
ng vô c
n là do khí x
ô th
t có th
ơ
h
ơ
n b
ꢔ
t
c
c
ꢠ
ꢀ
ꢑ
ꢎ
ꢋ
ng trong khí quy
ꢈ
ꢖ
ꢁ
a
ꢗ
ꢏ
ꢄ
,
ꢂ
ꢚ
,
ꢂꢅꢃng xá cao t
ꢄ
c r
ꢔ
t gi
ꢏ
ꢎ
ꢒ
ꢄ
ꢏ
ꢔ
ꢈ
lên ꢂꢇn 1 – 4 g/kg khí b
ꢝ
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 17
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
Hi
ꢓ
u
ꢠng hóa sinh quan tr
ꢋ
ng c
ꢁ
a chì là can thi
ꢓp vào vi
ꢓ
c tꢕng hꢊp
hemoglobin d
ꢡn
ꢂꢇn các b nh v máu.
ꢓ
ꢐ
Chì
hemoglobin. Do v
t pha quan tr
levulinic thành porphobilinogen.
ꢠ
c ch
ꢇ
nhi
y làm cho các s
ng c a vi c t ng h
ꢐ
u lo
ꢀ
i men then ch
n ph m trung gian
p hemoglobin là chuyꢈ
ꢄt liên quan ꢂꢇn quá trình tꢕng h
ꢊ
p
ꢜ
ꢖ
ꢟ
ꢂó là acid delta levulinic.
M
ꢌ
ꢋ
ꢁ
ꢓ
ꢕ
ꢊ
n hóa delta amino
Chì
ꢠc chꢇ men amino levulinic dehydrat nên không thꢈ chuyꢇn hóa acid
delta amino levulinic thành porphobilinogen.
Cuꢄ
i cùng chì ng
ꢗn cꢖn viꢓc dùng oxy và glucose vào viꢓc sꢖn xuꢔt nꢗng
l
ꢅꢊng ꢂꢈ duy trì cu
ꢌ
c s ng.
ꢄ
Khi chì trong máu vꢅꢊt quá 0.3ppm co th
ꢈ
s
ꢙ
thiꢇu máu do thiꢇu
hemoglobin.
Khi thi
ꢇ
u chì nhi
ꢐ
u h
ơn 0.5 – 0.8ppm ch
ꢠc n
ꢗng th
ꢜn b
ꢚ
rꢄi loꢀn và cuꢄi
cùng ꢖnh hꢅꢒng ꢂꢇn thꢏn kinh.
Do chì và canxin gi
ꢄ
ng nhau v
ꢐ
mꢑ
t hóa h
ꢋ
c nên chì có thꢱ ꢂꢕi ch
ꢬ
cho
canxi n
ꢦ
m l
ꢀ
i trong c
ơ
th
ꢈ
, v sau chì này l
ꢐ
ꢀ
i có th
ꢈ
theo ꢂꢅꢃng lân t ꢅơng ra
ꢍ
x
gây ꢂꢌc cho các mô m
ꢐ
m.
4.2.2 Tác hại [5]
•
Khi n
ꢎ
ng ꢂꢌ chì trong nꢅꢆc u
ꢄ
ng là 0,042 – 1,0 mg/l s
ꢙ
xu n tri
ꢔ
t hi
ꢓ
ꢓu chꢠng
bꢚ
ngꢌ ꢂꢌc kinh niên
ꢒ
ngꢅꢃi ; n ng ꢂꢌ 0,18 mg/l ꢂꢌng v
ꢎ
ꢜt máu nóng bꢚ ngꢌ ꢂꢌc.
Chì gây ꢂꢌc cho h
ꢓ
th
ꢏn kinh trung ꢅơng, h
ꢓ
th
ꢏn kinh ngoꢀi biên, tác ꢂꢌng
lên h
ꢓ
enzym có nhóm ho
ꢀ
t
ꢂꢌng ch
ꢠ
a hy
ꢂ
ro.
n b
Ngꢅꢃi b
theo m ꢂꢌ nhi
bi n não, nhi
vào c th , chì ít bꢚ ꢂào th
ꢚ
nhi
ꢛ
m
ꢂꢌc chì s
ꢙ
bꢚ
rꢄ
i lo
ng,
vong. ꢨꢑc tính n
theo th i gian r i m
ꢀ
ꢌ
ph
ꢜ
n t
p, viêm th
i b t là sau khi xâm nh
i gây ꢂꢌc.
ꢀ
o huy
ꢇ
t (tu
ꢪ
x
ꢅơng). Tu
ꢲ
ꢠc
ꢛ
m
ꢂꢌc có th
ꢈ
bꢚ ꢂau b
ꢝ
ꢂ
au kh
ꢆ
ꢜ
n, cao huy
ꢇ
t áp, tai
ꢇ
ꢛ
m
ꢂꢌc n ng có th
ꢑ
ꢈ
gây t
ꢉ
ꢕ
ꢜ
ꢜp
ơ
ꢈ
ꢖ
i mà tích t
ꢝ
ꢃ
ꢎ
ꢆ
Ngoài ra, mu
ꢄ
i chì gây r i lo
ꢄ
ꢀ
n t
ꢕng h
ꢊp hemoglobin, gi
ꢖ
m th
ꢃ
i gian sꢄng
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 18
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
c
ꢁ
a h
ngu ꢂꢏn, m
ch c n ng c
ti ꢂꢅꢃng, ti
và ch t s sinh.
ꢎ
ng c
ꢏ
u, thay ꢂꢕi hình d
t c m giác... Chì gây ung th
a các t bào ng th n làm gi
ꢂꢀm. Chì
ꢀ
ng t
ꢇ
bào, gây x
th n thông qua vi
m ch c n ng v n chuy
c n ng sinh s n, gây vô sinh, s
ơ
v
ꢞ
a
ꢂꢌng m
c thay ꢂꢕi hình thái và
n n ng lꢅꢊng là
y thai
ꢀch, làm con nguꢃi bꢚ
ꢔ
ꢖ
ꢅ
ꢜ
ꢓ
ꢠ
ꢗ
ꢁ
ꢇ
ꢄ
ꢜ
ꢖ
ꢠ
ꢗ
ꢜ
ꢈ
ꢗ
ꢈ
u
ꢈ
u
ꢖ
nh hꢅꢒng ꢂꢇn ch
ꢠ
ꢗ
ꢖ
ꢖ
ꢇ
ơ
V
ꢆ
i n
thꢅơng ꢂꢇn các ti
y, thoái hóa các n
ꢎ
ng ꢂꢌ chì cao h
ꢂꢌng m
ron th n kinh.
ơ
n 80mg/dl s
ꢙ
x
ꢖ
y ra các b
ꢓ
nh v
ꢐ
não do vi
ng áp su
ꢓ
c gây t
ꢕn
ꢈ
u
ꢀ
ch và mao m
ꢀ
ch não và phù não, t
ꢗ
ꢔt d ch não
ꢚ
t
ꢁ
ơ
ꢏ
4.3 Thuꢣ ngân – Hiꢐu ꢠng hóa sinh và tác hꢒi
Là kim lo
ꢀi có mꢏu sáng bꢀc, dꢀng lꢥng. Các muꢄi tan trong nꢅꢆclà clorua,
sunfat, nitrat, clorat.
4.3.1 Hiệu ứng hóa sinh [4. Tr 227]
ꢨꢌc tính c a th y ngân ph thu
hoàn toàn không ꢂꢌc, n
ꢁ
ꢁ
ꢝ
ꢌ
c vào d
ꢀ
ng hóa h
ꢋ
c c
ꢁ
a th
ꢁ
y ngân.
t phꢖi thì cơ
Th
có th
ꢁ
y ngân nguyên t
ꢄ
ꢇ
u ch
ꢫng may nu
ꢄ
th
ꢈ
ꢈ
th i ra ngoài.
ꢖ
H
ơ
i th
ng may th
y ngân sau khi ꢂꢅꢊc hít vào c
n kinh trung ꢅơng b i lo n.
Ion Hg+ t
u Clo thì Hg+ c
ng ion Hg+2 l
i các acid amin có ch
ꢂꢌc. Hg+2 c
ng liên k
p ch t h u c ch a l u hu
màng sinh h c nên không thâm nh p vào CNS t
ꢁ
y ngân thì l
ꢀ
i
ꢂꢌc nên ph
ꢖ
i b
ꢖ
o qu
i quét s
qua máu lan truyên lên não khi
ꢖ
n th
ꢁ
y ngân
ch càng nhanh càng t
n cho h
ꢒ
n
ơ
i thoáng mát, n
ꢇu
ch
ꢫ
ꢁ
y ngân bꢚ ꢂꢕ ra ngoài thì ph
ꢖ
ꢀ
ꢄt. H
ơ
i
thꢁ
ơ
th
ꢈ
s
ꢙ
ꢇ
ꢓ
th
ꢏ
ꢚ
rꢄ
ꢀ
ꢀ
o thành h
ng không ꢂꢌc.
ꢂꢌc do ion Hg+2 có ái l
a l u hu nh trong Protein làm nó không linh ꢂꢌng
t v i Hemoglobin và albumin huy t thanhh là
nh. Tuy v ng không vꢅꢊt qua ꢂꢅꢊ
y Hg+2 c
bào sinh v t.
ꢊ
p ch
ꢔt thꢁ
y ngân không tan v
ꢆi Clo dù d
ꢀ
dày có khá
nhi
ꢐ
ꢣ
Nh
t v
a nên r
ng h
ꢅ
ꢀ
i r
ꢔ
t
ꢘc cao vꢆi lꢅu huꢲnh, có thꢈ
liên k
ꢇ
ꢆ
ꢠ
ꢅ
ꢲ
n
ꢞ
ꢔ
t
ꢣ
ꢇ
ꢆ
ꢇ
nh
ꢞ
ꢊ
ꢔ
ꢞ
ơ
ꢠ
ꢅ
ꢲ
ꢜ
ꢣ
c
ꢋ
ꢜ
ꢇ
ꢜ
Dꢀ
ng ꢂꢌc nh
ꢔt cꢁ
a th
ꢁ
y ngân là th
ꢁ
y ngân h
ꢞu cơ
,
ꢂꢑc bi
ꢓ
t là metyl th
ꢁ
y
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 19
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
ngân, n
vào ph
ꢦ
m dꢅꢆi d
ꢀ
ng ion CH3Hg+. Ion metyl th
ꢁ
y ngân tan trong lipit nên có thꢈ ꢂ
i
ꢏn lipit c a màng mô não.
ꢁ
Liên k
ꢇ
t hóa tr
ꢚ
Hg – C r
ꢔ
t ch
ꢑ
t chꢙ
khó b
ꢱ
gãy và alkin th
ꢁ
y ngân n
ꢦ
m l
ꢀ
i
trong t bào r
ꢇ
ꢔ
t lâu.
Dꢀ
ng nguy hi
ꢈ
m nh
ꢔ
t là R-Hg+ có th
ꢈ
lꢋ
t qua rào ch
ꢧn thai bàn và ꢂi vào mô
thai gây h u qu cho thai nhi.
ꢜ
ꢖ
Th
và không cho phép Kali chuy
thi u n ng lꢅꢊng t bào não và r
ꢁ
y ngân n
ꢦ
m trong màng t
n qua màng. ꢨꢄi v
i lo n xung l c thꢏ
ꢇ
bào,
ꢠ
c ch
ꢇ
vi
ꢓ
c chuy
i t bào não vi
n kinh.
ꢈ
n v
ꢜ
n
ꢂꢅꢃng qua màng
ꢈ
ꢆ
ꢇ
ꢓ
c này s gây ra
ꢙ
ꢇ
ꢗ
ꢇ
ꢄ
ꢀ
ꢘ
Ngꢌ ꢂꢌc metyl th
phân chia t bào.
ꢁ
y ngân, chromosom trong c
ơ
th
ꢈ
phân ly và ꢠc chꢇ viꢓc
ꢇ
4.3.2 Tác hại của thủy ngân với cơ thể sinh vật
Thu
ngân s gây ꢂꢌc cho ngꢅꢃi khi n
là 0,008 mg/l.
ꢪ
ngân và h
ꢊ
p ch
ꢔ
t c
ꢁ
a nó thꢅꢃng r
ꢔ
t
ꢂꢌ
c
ꢂꢄi v
ꢆ
i c
ơ
th
ꢈ
s
ꢄ
ng. Thu
ꢪ
ꢙ
ꢎ
ng ꢂꢌ trong nꢅꢆc c
ꢁ
a chúng là 0,005 mg/l, v
ꢆ
i cá
Thu
ngꢌ ꢂꢌc thu
ngân là d ng ꢂꢌc nh
chia t bào.
ꢪ
ngân d
ꢛ
bay h
phân li
t, nó làm phân li
ơ
i
ꢒ
nhi
ꢓ
t
ꢂꢌ thꢅꢃng, n
ꢇ
u hít ph
ꢖ
i s
ꢙ
r
ꢔ
t
ꢂꢌc. Trꢱ em bꢚ
ꢪ
ngân s
ꢙ
b
ꢚ
ꢓ
t, co gi
ꢜt không chꢁ ꢂꢌng. Trong nꢅꢆc, metyl thꢁy
ꢀ
ꢔ
ꢓt nhi
ꢛ
m s
ꢧ
c th
ꢈ
và ng
ꢗ
n c
ꢖ
n quá trình phân
ꢇ
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 20
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
C - KꢤT LUꢥN
Nh
i cao ꢂꢄi v
ngꢅꢢng cho phép.
ꢅ
v
ꢜ
y, qua m
ꢌ
t s
ꢄ
tìm hi
ꢈ
u có th
ꢈ
ꢈ
k
s
ꢇ
t lu
ꢜ
n: Kim lo
ꢀ
i n
ꢑ
ng là y
ꢇu tꢄ gây
ꢂꢌc h
ꢀ
ꢆi môi trꢅꢃng và c
ơ
th
ꢄ
ng n
ꢇ
u d
ꢅ
l
ꢅꢊng cꢁ
a nó vꢅꢊt quá
Trong nh
Quá trình ô th
nh ó ý th
nghi p và s
ch
tình tr
ꢞ
ng n
hóa, s
o v
n lý c
ꢂꢑt môi trꢅꢃng s
a ô nhi m b i kim lo
ꢗ
m g
hình thành các khu công nghi
môi trꢅꢃng c a ngꢅꢃi dân, m
a các c quan ch c n ng v môi trꢅꢃng còn r
ng nói chung và nꢅꢆc sinh ho t nói riêng vào
i n ng.
ꢏ
n
ꢂ
ây khi s
ꢘ
gia t
ꢗ
ng dân s
ꢄ
ch
ꢅ
a có d
ꢔ
u hi
ꢓ
u d
ng. Bên
các doanh
t nhi u h
ꢍ
ng l
ꢀ
i;
ꢂ
ꢚ
ꢘ
ꢓ
p ngày càng gia t
ꢗ
c
ꢀ
ꢂ
ꢠ
c b
ꢖ
ꢓ
ꢁ
ꢌ
t b ph n ch
ꢌ
ꢜ
ꢁ
ꢓ
ꢘ
qu
ꢖ
ꢁ
ơ
ꢠ
ꢗ
ꢐ
ꢔ
ꢐ
ꢀn
ꢇ
.
ꢨi
ꢐu
ꢂ
ó
ꢂ
ã
ꢄ
ꢀ
ꢀ
ng bꢚ ꢂe d
ꢋ
ꢛ
ꢒ
ꢀ
ꢑ
Vì v
ng trong nꢅꢆc sinh ho
con ngꢅꢃi.
ꢜ
y vi
ꢓ
c xác ꢂꢚnh hàm lꢅꢊng và ngꢅꢢng cho phép c
ꢁ
a m
ꢌ
t s
ꢄ
kim lo
c kh
ꢀi
n
ꢑ
ꢀ
t là vi c làm c n thi ꢂꢈ o v môi trꢅꢃng và s
ꢓ
ꢏ
ꢇ
t
b
ꢖ
ꢓ
ꢠ
ꢥe
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 21
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
D - PHꢦ LꢦC
Figure. Các nguꢧn gây ô nhiꢡm nꢖꢘc sinh hoꢒt
Công ty Vedan Viꢐt Nam xꢨ nꢖꢘc thꢨi chꢖa qua xꢩ lý gây ô nhiꢡm 11km sông
Thꢕ Vꢨi. Nguꢧn: pda.vietbao.vn ngày 11-12-2009
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 22
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
Ô nhiꢡm con mꢖơng chꢨy qua khu dân cꢖ phia sau khu CN Quang Minh-
V.Phúc. Nguꢧn Báo HN mꢘi 30-5-2010
Công ty Tungkuang (Cꢪm Giàng – Hꢨi Dꢖơng) xꢨ trꢫc tiꢟp nꢖꢘc thꢨi không
qua xꢩ lý ra môi trꢖꢬng. Nguꢧn: bee.net.vn ngày 03-6-2010
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 23
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
Rꢛi loꢒn sꢭc tꢛ da do nhiꢡm ꢔꢚc Asen
Nꢒn nhân cꢝa nhiꢡm dꢚc thꢝy ngân ꢮ Minamata ꢔꢯu nhꢰng nꢱm 1950.
ꢲnh: W Eugnene Smith
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 24
XÁC ꢀꢁNH HÀM LꢂꢃNG VÀ NGꢂꢄNG CHO PHÉP CꢅA MꢆT Sꢇ KIM
LOꢈI NꢉNG TRONG NꢂꢊC SINH HOꢈT. TÁC HꢈI CꢅA CHÚNG ꢀꢇI VꢊI
SꢋC KHꢌE CON NGꢂꢍI
Chuyên đề
DANH MꢦC TÀI LIꢳU THAM KHꢲO
1
B
ꢌ
Tài nguyên – Môi trꢅꢃng. Báo cáo hiện trạng môi trường năm 2005;
2
Bùi Chí B
ꢉu – Nguyꢛn Thꢚ Lang. Cơ sở di truyền tính chống chịu đối với
thiệt hại do môi trường của cây lúa
;
3
4
5
6
7
CAND 14-11-2010. Ô nhiễm kim loại nặng – nguy cơ thường trực
ꢨꢑng ình B ch – Hóa học môi trường. 2005
Hội thảo Quốc gia về môi trường và phát triển bền vững. 6-2010
Lê Th Mùi. Tạp chí khoa học và Công nghệ. Số 433. 2009
;
ꢨ
ꢀ
;
ꢚ
;
Lê Sâm. Mô hình sử dụng tổng hợp nguồn nước phục vụ phát triển sản
xuất Nông – Lâm – Ngư nghiệp bền vững cho các tiểu vùng sinh thái
duyên hải Miền Trung;
8
9
Tiêu chuẩn vệ sinh nước ăn uống. Ban hành theo Qꢨ cꢁa Bꢌ trꢅꢒng Bꢌ Y tꢇ
sꢄ 1329/ 2002/BYT/QÐ ngày 18 / 4 /2002);
Trꢏn Hꢞu Hoan. Asen trong nước uống và giải pháp phòng chống.
Một số website:
1
2
3
4
Nhóm 5 - TTA. K19 Đại học Nông nghiệp Hà Nội
Trang 25
26 trang
15/11/2024
80
Bạn đang xem tài liệu "Tiểu luận Kim loại nặng trong nước sinh hoạt: Tác hại, phương pháp xác định và ngưỡng cho phép", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- tieu_luan_kim_loai_nang_trong_nuoc_sinh_hoat_tac_hai_phuong.pdf
