Đồ án Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lưu trữ chất thải rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HCM

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI:

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ CẢI THIỆN MÔ HÌNH

PHÂN LOẠI, THU GOM, LƯU TRỮ CHẤT THẢI RẮN

TRONG CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TẠI ĐỒNG NAI

Ngành

: Môi Trường

Chuyên ngành : Kỹ Thuật Môi Trường

Giảng viên hướng dẫn : PGS.TS HOÀNG HƯNG

Sinh viên thực hiện : ĐẶNG DOÃN CHÍ THIỆN

MSSV : 09B1080165 Lớp : 09HMT03

TP. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2011

BM05/QT04/ĐT

Khoa: Môi trường và Công nghệ sinh học

PHIẾU GIAO ĐỀ TÀI ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

(Phiếu này được dán ở trang đầu tiên của quyển báo cáo ĐATN)

1. Họ và tên sinh viên được giao đề tài: ĐẶNG DOÃN CHÍ THIỆN

MSSV: 09B1080165

Lớp: 09HMT03

Ngành

: Môi trường

Chuyên ngành

: Kỹ thuật môi trường

Tên đề tài :

“Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lưu trữ chất thải rắn

trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai”.

2. Các dữ liệu ban đầu :

- Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Đồng Nai.

- Quy trình chuyển giao chất thải rắn và chất thải nguy hại trong các khu công nghiệp tại

Đồng Nai.

- Giáo trình quản lý chất thải rắn.

3. Các yêu cầu chủ yếu :

Cải thiện được mô hình thí điểm thực hiện quản lý phân loại, thu gom, lưu trữ và

chuyển giao chất thải thông thường và chất thải nguy hại trong phạm vi khu công nghiệp

nhằm thực hiện Chỉ thị số 04/CT-UBND ngày 11/03/2010 của Chủ tịch UBND tỉnh

Đồng Nai về chấn chỉnh công tác phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn

thông thường và chất thải nguy hại đối với các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên

địa bàn tỉnh Đồng Nai.

4. Kết quả tối thiểu phải có:

1) Tổng quan về chất thải rắn công nghiệp và các phương pháp xử lý.

2) Đánh giá hiện trạng quản lý chất thải rắn thông thường và chất thải nguy hại trên địa

bàn tỉnh Đồng Nai.

3) Đánh giá công tác thu gom, phân loại chất thải rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng

Nai.

4) Đề xuất cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lưu trữ chất thải rắn trong các khu công

nghiệp tại Đồng Nai.

Ngày giao đề tài: 31/05/2011 Ngày nộp báo cáo: 07/09/2011

TP. HCM, ngày … tháng … năm ……….

Chủ nhiệm ngành

(Ký và ghi rõ họ tên)

Giảng viên hướng dẫn chính

(Ký và ghi rõ họ tên)

Giảng viên hướng dẫn phụ

(Ký và ghi rõ họ tên)

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đồ án tốt nghiệp này, lời đầu tiên em xin chân thành cảm ơn các

Thầy giáo, Cô giáo Khoa Môi Trường & Công Nghệ Sinh Học của Trường Đại học

Kỹ Thuật Công Nghệ Tp.HCM, những người đã dạy dỗ, trang bị cho em những

kiến thức bổ ích trong những năm học vừa qua. Với vốn kiến thức được tiếp thu

trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu đồ án mà còn là

hành trang quí báu để em bước vào đời một cách vững chắc và tự tin.

Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới PGS.TS Hoàng Hưng, người đã tận

tình hướng dẫn, chỉ bảo em trong suốt quá trình hoàn thành đồ án tốt nghiệp.

Nhân dịp này em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè, những

người thân đã luôn bên em cổ vũ, động viên tiếp thêm cho em nghị lực để hoàn

thành đồ án tốt nghiệp.

Cuối cùng, em xin kính chúc quý Thầy, Cô và gia đình dồi dào sức khỏe và

thành công trong sự nghiệp cao quý.

Em xin chân thành cảm ơn !

Sinh Viên Thực Hiện

Đặng Doãn Chí Thiện

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Đồ án “Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu

gom, lưu trữ chất thải rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai” là công trình

nghiên cứu của bản thân với sự giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn. Nội dung, kết quả

trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ đồ

án nào trước đây./.

Sinh viên

Đặng Doãn Chí Thiện

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1 : Sơ đồ quy trình kiểm soát CTNH....................................................... 11

Hình 1.2 : Sơ đồ quy trình quản lý CTNH............................................................ 13

Hình 1.3 : Nguyên tắc chung công nghệ xử lý CTNH........................................... 16

Hình 1.4 : Kỹ thuật giảm thiểu chất thải nguy hại ................................................. 17

Hình 2.1 : Bản đồ địa phận tỉnh Đồng Nai .......................................................... 26

Hình 4.1 : Sơ đồ quy trình xử lý và tiêu hủy phế liệu tại các doanh nghiệp trong

KCN.................................................................................................................... 99

Hình 4.2 : Sơ đồ quy trình chuyển giao CTRCN thông thường từ các chủ nguồn

thải cho các đơn vị dịch vụ môi trường.............................................................. 101

Hình 4.3 : Quy trình chuyển giao chất thải nguy hại cho chủ cơ sở hạ tầng KCN105

Hình 4.4 : Sơ đồ quy trình chuyển giao CTNH từ chủ nguồn thải, Chủ kinh

doanh hạ tầng KCN cho đơn vị có giấy phép xử lý CTNH ................................ 106

Hình 4.5 : Hiện trạng quản lý CTRCN thông thường và CTNH tại các KCN tỉnh

Đồng Nai........................................................................................................... 118

Hình 4.6 : Sơ đồ mối liên hệ giữa các cơ quan chức năng về quản lý CTR thông

thường và CTNH tại các KCN tỉnh Đồng Nai theo Chỉ thị số 04/CT-UBND..... 119

Hình 4.7 : Sơ đồ mối liên hệ giữa các cơ quan chức năng về quản lý CTRCN

thông thường và CTNH tại các KCN tỉnh Đồng Nai được đề xuất điều chỉnh so

với Chỉ thị số 04/CT-UBND.............................................................................. 121

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1 : Dự báo khối lượng chất thải rắn từ các KCN tỉnh Đồng Nai đến năm

2020.................................................................................................................... 48

Bảng 3.1 : Tổng hợp kết quả phân loại thành phần chất thải thông thường.......... 58

Bảng 3.2 : Tổng hợp các thành phần CTNH phát sinh từ các doanh nghiệp trong

KCN Biên Hòa 2................................................................................................. 59

Bảng 3.3 : Khối lượng, tỷ trọng và thể tích các chủng loại CTNH phát sinh từ các

doanh nghiệp trong KCN Biên Hòa 2.................................................................. 73

Bảng 3.4 : Tổng hợp diện tích cần thiết tối thiểu cho kho lưu chứa CTNH tại KCN

Biên Hòa 2 .......................................................................................................... 74

Bảng 3.5 : Các hạng mục cần xây dựng tại trạm trung chuyển CTNH tại KCN

Biên Hòa 2 .......................................................................................................... 76

Bảng 3.6 : Dự kiến phân chia các ô trong kho chứa CTNH dạng rắn .................. 76

Bảng 3.7 : Đề xuất nhân sự phục vụ cho hoạt động của trạm trung chuyển tại

KCN Biên Hòa 2................................................................................................. 78

Bảng 4.1 : Danh sách quy hoạch các KCN trên địa bàn tỉnh Đồng Nai ............... 88

Bảng 4.2 : Tình hình cho thuê đất tại các KCN của tỉnh Đồng Nai...................... 90

Bảng 4.3 : Khối lượng CTNH phát sinh tại các KCN của tỉnh Đồng Nai ............ 94

Bảng 4.4 : Tổng hợp diện tích cần thiết tối thiểu cho kho chứa CTNH tại các KCN

của tỉnh Đồng Nai (tính tại thời điểm hiện tại)..................................................... 95

Bảng 4.5 : Tổng hợp diện tích cần thiết cho kho lưu chứa CTNH tại các KCN của

tỉnh Đồng Nai (khi các KCN cho thuê đất đạt tỷ lệ 100%)................................... 96

Bảng 4.6 : Tổng hợp các thành phần CTNH phát sinh từ các doanh nghiệp trong

các KCN trên địa bàn tỉnh Đồng Nai ................................................................. 103

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

KCN : Khu công nghiệp

CCN : Cụm công nghiệp

KCX : Khu chế xuất

BVMT : Bảo vệ môi trường

CTR : Chất thải rắn

CTRCN : Chất thải rắn công nghiệp

CTRSH : Chất thải rắn sinh hoạt

CTRNH : Chất thải rắn nguy hại

CTNH : Chất thải nguy hại

CTRCN-SH : CTRCN do sinh hoạt của công nhân

CTRCN-SX : CTRCN thông thường từ dây chuyền sản xuất

UBND : Ủy ban Nhân dân

CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa

TN&MT : Tài nguyên và Môi trường

VSMT : Vệ sinh môi trường

TNHH MTV : Trách nhiệm hữu hạn một thành viên

DNTN : Doanh nghiệp tư nhân

QLCTRCN : Quản lý chất thải rắn công nghiệp

GTVT : Giao thông vận tải

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................... 1

1. Sự cần thiết của việc nghiên cứu đồ án.............................................................. 1

2. Mục tiêu của đồ án.............................................................................................. 2

3. Nội dung nghiên cứu........................................................................................... 2

4. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................... 2

5. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn............................................................................... 3

CHƢƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ CHẤT THẢI RẮN CÔNG NGHIỆP

VÀ CÁC PHƢƠNG PHÁP XỬ LÍ.................................................................... 4

1.1. Chất thải rắn công nghiệp............................................................................... 4

1.1.1. Khái niệm....................................................................................................... 4

1.1.2. Các nguồn phát sinh chất thải công nghiệp .................................................. 4

1.1.3. Phân loại chất thải công nghiệp.................................................................... 4

1.1.3.1. Chất thải rắn thông thường.......................................................................... 4

1.1.3.2. Chất thải nguy hại ....................................................................................... 4

1.1.4. Tính chất chất thải rắn.................................................................................. 5

1.1.4.1. Tính chất vật lý của chất thải rắn................................................................. 5

a) Khối lượng riêng .................................................................................................. 5

b) Độ ẩm .................................................................................................................. 6

c) Kích thước và cấp phối hạt ................................................................................... 6

d) Khả năng giữ nước tại thực địa (hiện trường) ....................................................... 7

1.1.4.2. Tính chất hóa học của chất thải rắn............................................................. 7

a) Phân tích sơ bộ ..................................................................................................... 7

b) Điểm nóng chảy của tro........................................................................................ 8

c) Phân tích cuối cùng các thành phần tạo thành chất thải rắn................................... 8

d) Hàm lượng năng lượng của các thành phần chất thải rắn ...................................... 8

1.2. Khái niệm thu gom, lƣu giữ chất thải rắn ...................................................... 9

i

1.2.1. Thu gom chất thải rắn ................................................................................... 9

1.2.2. Lưu giữ chất thải rắn..................................................................................... 9

1.3. Tác hại của chất thải rắn................................................................................. 9

1.3.1. Tác hại của chất thải rắn đối với sức khỏe cộng đồng .................................. 9

1.3.2. Chất thải rắn làm giảm mỹ quan đô thị....................................................... 10

1.3.3. Chất thải rắn làm ô nhiễm môi trường........................................................ 10

1.4. Các biện pháp quản lý kiểm soát ngăn ngừa ô nhiễm CTNH ..................... 10

1.4.1. Giai đoạn 1 - Quản lý nguồn phát sinh chất thải.................................................12

1.4.1.1. Chất thải nguy hại phát sinh từ sản xuất công nghiệp ........................................13

1.4.1.2. Chất thải nguy hại phát sinh từ sinh hoạt và thương mại....................................14

1.4.1.3. Chất thải nguy hại phát sinh từ các cơ sở khám, chữa bệnh...............................14

1.4.2. Giai đoạn 2: Phân loại, thu gom và vận chuyển..................................................14

1.4.3. Giai đoạn 3 - Xử lý trung gian..............................................................................18

1.4.4. Giai đoạn 4: Chuyên chở CTNH đi xử lý tiếp......................................................19

1.4.5. Giai đoạn 5: Thải bỏ chất thải..............................................................................19

1.5. Tổng quan các phƣơng pháp xử lý CTNH ................................................... 20

1.5.1. Các phương pháp hoá học và vật lý ....................................................................20

1.5.2. Các phương pháp sinh học ..................................................................................21

1.5.3. Phương pháp nhiệt (thiêu đốt chất thải).............................................................22

1.5.4. Phương pháp chôn lấp an tòan CTNH...............................................................23

CHƢƠNG 2 : ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN

THÔNG THƢỜNG VÀ CHẤT THẢI NGUY HẠI TRÊN ĐỊA BÀN

TỈNH ĐỒNG NAI .............................................................................................. 25

2.1. Điều kiện tự nhiên.......................................................................................... 27

2.1.1. Vị trí địa lý ................................................................................................... 27

2.1.2. Khí hậu ........................................................................................................ 27

2.1.3. Địa hình....................................................................................................... 28

2.1.3.1. Địa hình đồng bằng ................................................................................... 28

ii

2.1.3.2. Dạng địa đồi lượn sóng.............................................................................. 28

2.1.3.3. Dạng địa hình núi thấp .............................................................................. 28

2.1.4. Đất đai.......................................................................................................... 29

2.1.4.1. Các loại đất hình thành trên đá Bazan....................................................... 29

2.1.4.2. Các loại đất hình thành trên phù sa cổ và trên đá phiến sét ....................... 29

2.1.4.3. Các loại đất hình thành trên phù sa mới .................................................... 29

2.1.5. Tài nguyên ................................................................................................... 30

2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội............................................................................... 30

2.2.1. Điều kiện kinh tế.......................................................................................... 30

2.2.1.1. Công nghiệp............................................................................................... 30

2.2.1.2. Nông - Lâm - Ngư nghiệp........................................................................... 31

2.2.1.3. Thương mại ............................................................................................... 31

2.2.1.4. Dịch vụ ...................................................................................................... 31

2.2.1.5. Du lịch....................................................................................................... 31

2.2.1.6. Hợp tác đầu tư nước ngoài ........................................................................ 32

2.2.2. Điều kiện xã hội........................................................................................... 33

2.2.2.1. Dân số ....................................................................................................... 33

2.2.2.2. Giáo dục.................................................................................................... 33

2.2.2.3. Y tế - Gia đình – Trẻ em............................................................................. 33

2.2.2.4. Lao động.................................................................................................... 34

2.3. Định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội, tài nguyên và môi trƣờng 5 năm

2011-2015 .............................................................................................................. 34

2.3.1. Định hướng phát triển kinh tế..................................................................... 34

2.3.1.1. Phát triển công nghiệp, xây dựng............................................................... 34

2.3.1.2. Phát triển nông nghiệp............................................................................... 34

2.3.1.3. Phát triển các ngành dịch vụ...................................................................... 35

2.3.1.4. Xuất, nhập khẩu hàng hóa ......................................................................... 35

2.3.1.5. Phát triển doanh nghiệp............................................................................. 35

2.3.2. Định hướng phát triển xã hội...................................................................... 35

iii

2.3.2.1. Giáo dục-đào tạo....................................................................................... 35

2.3.2.2. Khoa học và công nghệ.............................................................................. 36

2.3.2.3. Lao động, việc làm..................................................................................... 36

2.3.2.4. Dân số và kế hoạch hóa gia đình ............................................................... 36

2.3.2.5. Công tác y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân ............................................... 36

2.3.2.6. Phát triển văn hóa ..................................................................................... 37

2.3.3. Tài nguyên, môi trường và phát triển bền vững .......................................... 37

2.4. Hiện trạng kiểm tra, thống kê về chất thải rắn, CTNH tại Đồng Nai năm

2010 ....................................................................................................................... 37

2.4.1. Hiện trạng kiểm tra, thống kê về CTR thông thường .................................. 37

2.4.2. Hiện trạng kiểm tra, thống kê về CTNH...................................................... 43

2.5. Tình hình, kế hoạch triển khai các khu xử lý chất thải trên địa bàn tỉnh... 46

2.5.1. Tình hình triển khai các khu xử lý chất thải theo quy hoạch ..................... 46

2.5.2. Kế hoạch triển khai các khu xử lý chất thải trên địa bàn tỉnh .................... 47

2.6. Dự báo khối lƣợng chất thải rắn công nghiệp 2020 ..................................... 48

2.7. Đánh giá công tác quản lý CTNH tại các KCN...................................................49

2.8. Đề xuất các giải pháp cải thiện hệ thống QLCTNH tại các doanh nghiệp

trong KCN......................................................................................................................50

2.8.1. Đánh giá rủi ro môi trường cho việc xử lý tiêu hũy hay chôn lấp an tòan

CTNH .................................................................................................................... 50

2.8.2. Kiểm toán môi trường ..........................................................................................50

2.8.3. Thiết lập hệ thống phân hạng cho các doanh nghiệp tại các KCN trên địa

bàn Tỉnh ................................................................................................................ 51

2.8.4. Quản lý CTNH theo phương cách “quản lý bằng thông tin” ...........................51

2.8.5. Giải pháp kinh tế ..................................................................................................51

2.8.6. Giải pháp kỹ thuật ................................................................................................51

2.9. Một số khó khăn, thách thức trong công tác quản lý chất thải rắn, chất

thải nguy hại tại Đồng Nai ................................................................................... 51

iv

CHƢƠNG 3 : KHU CÔNG NGHIỆP ĐIỂN HÌNH : KHU CÔNG

NGHIỆP BIÊN HÒA 2...................................................................................... 54

3.1. Giới thiệu chung về tình hình phát triển KCN Biên Hòa 2.......................... 54

3.2. Kết quả điều tra khối lƣợng, thành phần CTR thông thƣờng và CTNH tại

KCN Biên Hòa 2 ................................................................................................... 56

3.2.1. Kết quả điều tra chất thải thông thường...................................................... 56

3.2.1.1. Đối với rác thải sinh hoạt .......................................................................... 56

3.2.1.2. Đối với rác thải công nghiệp không nguy hại............................................. 56

3.2.1.3. Phân loại thành phần chất thải rắn thông thường...................................... 58

3.2.2. Chất thải nguy hại ....................................................................................... 58

3.3. Xem xét cơ sở pháp lý và đành giá tính khả thi đối với việc chuyển giao

chất thải các cơ sở trong KCN Biên Hòa 2 cho chủ đầu tƣ cơ sở hạ tầng KCN

hoặc chuyển giao trực tiếp cho chủ thu gom, vận chuyển, xử lý, tiêu hủy CTNH60

3.3.1. Cơ sở pháp lý và đánh giá tính khả thi đối với việc chuyển giao CTNH từ

các doanh nghiệp trong KCN Biên Hòa 2 cho chủ đầu tư cơ sở hạ tầng KCN .... 60

3.3.2. Điều kiện hành nghề vận chuyển và xử lý, tiêu hủy CTNH........................ 61

3.3.2.1. Điều kiện hành nghề vận chuyển CTNH..................................................... 61

3.3.2.2. Điều kiện hành nghề xử lý, tiêu hủy CTNH ................................................ 63

3.3.3. Thủ tục hồ sơ, cấp phép hành nghề QLCTNH, mã số QLCTNH................ 65

3.3.3.1. Thủ tục lập hồ sơ và cấp phép hành nghề QLCTNH cho chủ vận chuyển

CTNH..................................................................................................................... 65

3.3.3.2. Thủ tục lập hồ sơ và cấp phép hành nghề QLCTNH cho chủ xử lý, tiêu hủy

CTNH..................................................................................................................... 68

3.4. Tính toán quy mô các kho lƣu giữ CTNH phát sinh từ các doanh nghiệp

trong KCN Biên Hòa 2 ......................................................................................... 72

3.4.1. Căn cứ tính toán quy mô các kho lưu chứa CTNH..................................... 72

3.4.1.1. Đối với CTNH dạng lỏng ........................................................................... 72

3.4.1.2. Đối với CTNH dạng rắn............................................................................. 72

3.4.1.3. Xác định quy mô các kho chứa CTNH........................................................ 74

v

3.4.2. Đề xuất các hạng mục cần xây dựng phục vụ cho trạm trung chuyển

CTNH tại KCN Biên Hòa 2................................................................................... 75

3.4.3. Đề xuất tổ chức nhân sự thu gom CTNH từ các doanh nghiệp về khu vực

trung chuyển CTNH.............................................................................................. 77

3.5. Đề xuất ........................................................................................................... 78

3.5.1. Đối với CTNH.............................................................................................. 78

3.5.2. Đối với CTR thông thường .......................................................................... 79

3.5.3. Đối với phế liệu............................................................................................ 80

CHƢƠNG 4 : CẢI THIỆN MÔ HÌNH PHÂN LOẠI, THU GOM VÀ

LƢU TRỮ CHẤT THẢI RẮN TRONG CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TẠI

TỈNH ĐỒNG NAI .............................................................................................. 81

4.1. Xây dựng hƣớng dẫn kỹ thuật đối với các trạm trung chuyển chất thải rắn

thông thƣờng và chất thải rắn nguy hại (CTRNH) phát sinh từ các KCN trên

địa bàn tỉnh Đồng Nai .......................................................................................... 81

4.1.1. Xác định vị trí và quy mô xây dựng trạm trung chuyển .............................. 82

4.1.1.1. Những yêu cầu trong thiết kế trạm trung chuyển........................................ 82

a. Lựa chọn loại trạm trung chuyển......................................................................... 82

b. Quy mô, công suất của trạm trung chuyển .......................................................... 83

c. Yêu cầu về thiết bị và các dụng cụ phụ trợ.......................................................... 85

d. Yêu cầu vệ sinh môi trường................................................................................ 86

e. Vấn đề sức khỏe và an toàn lao động .................................................................. 86

4.1.1.2. Lựa chọn vị trí trạm trung chuyển.............................................................. 87

4.1.2. Xác định diện tích cần thiết để xây dựng các khu trung chuyển CTNH cho

các KCN trên địa bàn tỉnh Đồng Nai .................................................................... 87

4.1.2.1. Tình hình đầu tư cơ sở hạ tầng các KCN trên địa bàn tỉnh Đồng Nai......... 88

4.1.2.2. Xác định diện tích cần thiết để xây dựng các trạm trung chuyển CTNH cho

các KCN của tỉnh Đồng Nai ................................................................................... 91

a. Đánh giá tình hình chung về hiện trạng phát thải CTR tại các KCN trên địa bàn

vi

tỉnh Đồng Nai......................................................................................................... 91

b. Xác định diện tích cần thiết để xây dựng các trạm trung chuyển CTNH cho các

KCN trên địa bàn tỉnh Đồng Nai ............................................................................ 93

4.2. Xây dựng quy trình chuyển giao phế liệu, chất thải rắn thông thƣờng và

chất thải nguy hại từ các chủ nguồn thải trong KCN cho các chủ xử lý, tiêu hủy97

4.2.1. Quy trình bán phế liệu từ các doanh nghiệp trong Khu Công Nghiệp ra thị

trường.................................................................................................................... 98

4.2.2. Quy trình chuyển giao chất thải rắn thông thường từ các chủ nguồn thải

cho các công ty dịch vụ môi trường..................................................................... 100

4.2.3. Quy trình chuyển giao chất thải nguy hại từ các chủ nguồn thải cho chủ

kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp.................................................................. 102

4.2.4. Quy trình chuyển giao Chất thải nguy hại từ các chủ nguồn thải, từ chủ

kinh doanh hạ tầng Khu Công Nghiệp cho các Công ty được cấp phép hành nghề

vận chuyển và xử lý CTNH ................................................................................. 106

4.2.4.1. Quy trình thu gom.................................................................................... 106

4.2.4.2. Quy trình vận chuyển............................................................................... 107

4.2.4.3. Quy trình lưu giữ và xử lý CTNH............................................................. 108

4.3. Xây dựng cơ chế phối hợp và đề xuất các biện pháp giám sát, kiểm tra việc

thực hiện quản lý chất thải rắn công nghiệp (QLCTRCN) thông thƣờng và

CTNH tại các KCN............................................................................................. 109

4.3.1. Xem xét các cơ sở pháp lý liên quan đến chức năng, nhiệm vụ quản lý chất

thải rắn thông thường và chất thải rắn nguy hại của các sở, ban ngành, huyện

thị......................................................................................................................... 110

4.3.1.1. Các cơ sở pháp lý trực tiếp liên quan đến chức năng, nhiệm vụ quản lý CTR

thông thường và chất thải nguy hại....................................................................... 110

4.3.1.2. Nội dung Chỉ thị số 04/CT-UBND............................................................ 112

4.3.2. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa Sở Tài Nguyên và Môi Trường, Sở Xây

Dựng, Sở Công Thương, Sở GTVT, Ban Quản Lý Các Khu Công Nghiệp, UBND

Huyện Thị trong việc quản lý CTR thông thường và CTNH .............................. 115

vii

4.3.2.1. Hiện trạng quản lý CTRCN thông thường và CTNH tại các KCN tỉnh Đồng

Nai ....................................................................................................................... 115

a. Đối với CTRCN thông thường.......................................................................... 116

b. Đối với CTNH: hợp đồng với đơn vị có chức năng thu gom............................. 116

4.3.2.2. Mối liên quan giữa các cơ quan quản lý tỉnh Đồng Nai trong việc quản lý

CTR thông thường và CTNH (Chỉ thị số 04/CT-UBND) ....................................... 117

4.3.2.3. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý tỉnh Đồng Nai trong

việc quản lý CTRCN thông thường và CTNH........................................................ 117

4.3.3. Đề xuất các biện pháp giám sát, kiểm tra việc thực hiện quản lý CTRCN

thông thường và CTNH phát sinh từ các KCN ................................................... 128

4.3.3.1. Giám sát và kiểm tra quá trình phân loại tại nguồn ................................. 128

a. Tại các doanh nghiệp trong các KCN................................................................ 128

b. Tại các công ty kinh doanh hạ tầng KCN.......................................................... 128

4.3.3.2. Giám sát .................................................................................................. 128

a. Quá trình vận chuyển CTR thông thường.......................................................... 128

b. Quá trình vận chuyển CTNH ............................................................................ 129

4.3.3.3. Giám sát và kiểm tra quá trình tiếp nhận và xử lý .................................... 129

a. Quá trình tiếp nhận và xử lý CTR thông thường ............................................... 129

b. Quá trình tiếp nhận và xử lý CTNH.................................................................. 129

4.3.3.4. Đối chiếu và kiểm tra số liệu báo cáo ...................................................... 130

4.3.3.5. Giám sát và kiểm tra việc thực hiện quy trình .......................................... 130

CHƢƠNG 5 : KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ................................................... 131

5.1. Kết luận........................................................................................................ 131

5.2. Một số kiến nghị nhằm tăng cƣờng công tác quản lý chất thải rắn, chất

thải nguy hại tại Đồng Nai ................................................................................. 132

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 133

PHỤ LỤC .......................................................................................................... 135

viii

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết của việc nghiên cứu đồ án

Sau 17 năm xây dựng và phát triển , đến nay cả nước thành lập được 219 khu

công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX) với tổng diện tích đất tự nhiên 61.472 ha.

Các KCN, KCX đã thu hút được 3.325 dự án FDI với tổng vốn đầu tư 39,3 tỷ USD

và 3.082 dự án đầu tư trong nước với tổng vốn trên 185.000 tỷ đồng.

Mục đích xây dựng các KCN là tạo điều kiện để các cơ sở sản xuất công nghiệp

có địa bàn ổn định, cùng sử dụng chung các công trình hạ tầng kỹ thuật nhằm giảm

chi phí đầu tư và tăng sức cạnh tranh. Vấn đề bảo vệ môi trường (BVMT) trong

phát triển công nghiệp đã được quan tâm từ khâu kêu gọi, tiếp nhận và triển khai

các dự án trong các KCN. Một khó khăn lớn nhất đang diễn ra là do các Chủ đầu tư

các KCN thiếu vốn đầu tư nên việc xây dựng cơ sở hạ tầng BVMT cho các KCN

như đã quy định không thể thực hiện trước khi KCN chính thức hoạt động mà vừa

kêu gọi đầu tư vừa xây dựng cơ sở hạ tầng. Một số KCN đã thu hút trên 50% diện

tích dành cho thuê nhưng vẫn chưa xây dựng được hệ thống xử lý nước thải. Vấn đề

thu gom và xử lý chất thải rắn công nghiệp (CTRCN) và chất thải nguy hại (CTNH)

đang là vấn đề cấp bách của tỉnh Đồng Nai. Với tốc độ phát triển công nghiệp ngày

càng cao, khối lượng CTRCN (trong đó có cả CTNH) ngày càng lớn.

Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai nói riêng và tại Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam

nói chung đã và đang hình thành các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ thu gom, xử

lý và tiêu hủy CTRCN, CTNH.

Trong các quyết định phê duyệt các báo cáo đánh giá tác động môi trường của

các KCN có quy định các chủ đầu tư cơ sở hạ tầng KCN phải đầu tư xây dựng các

khu trung chuyển chất thải rắn nhằm thu gom, phân loại, lưu trữ tạm thời chất thải

rắn. Tuy nhiên, cho đến nay hầu như chưa có KCN nào hình thành khu trung

chuyển CTRCN và CTNH với những chức năng như trên. Các nhà máy nằm trong

các KCN khi đi vào hoạt động trực tiếp ký hợp đồng với đơn vị thu gom, vận

chuyển và xử lý chất thải, dẫn đến tình trạng rất khó kiểm soát và quản lý chất thải

1

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

phát sinh từ các KCN. Một số đơn vị thu gom, vận chuyển hoặc không có giấy phép

hành nghề thu gom, vận chuyển và xử lý CTNH đã thải trộn chất thải ra môi trường.

Vì vậy, thực hiện Đồ án “Cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lưu trữ chất thải

rắn khu công nghiệp” trên địa bàn tỉnh Đồng Nai là cần thiết và cấp bách nhằm xây

dựng được quy trình thu gom, phân loại, lưu trữ chất thải thông thường và CTNH

để thu gom tất cả chất thải phát sinh từ các cơ sở trong KCN (đóng vai trò như một

khu trung chuyển chất thải) sau đó chuyển giao cho các chủ xử lý, tiếu hủy chất thải

có chức năng.

2. Mục tiêu của đồ án

Cải thiện được mô hình thí điểm thực hiện quản lý phân loại, thu gom, lưu trữ và

chuyển giao chất thải thông thường và CTNH trong phạm vi KCN nhằm thực hiện

Chỉ thị số 04/CT-UBND ngày 11/03/2010 của Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai về

chấn chỉnh công tác phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn thông

thường và CTNH đối với các KCN, cụm công nghiệp (CCN) trên địa bàn tỉnh Đồng

Nai.

3. Nội dung nghiên cứu

- Tổng quan về chất thải rắn công nghiệp và các phương pháp xử lý.

- Đánh giá hiện trạng quản lý chất thải rắn (CTR) thông thường và CTNH trên

địa bàn tỉnh Đồng Nai.

- Tổng quan về tình hình thu gom, phân loại chất thải rắn trong các KCN tại tỉnh

Đồng Nai.

- Đề xuất cải thiện mô hình thu gom, phân loại và lưu trữ chất thải rắn trong các

KCN tại tỉnh Đồng Nai.

- Kế hoạch triển khai thực hiện.

4. Phƣơng pháp nghiên cứu

- Phương pháp thu thập, tổng hợp thông tin và phân tích các số liệu có sẵn

- Phương pháp điều tra, khảo sát, thu thập bổ sung các thông tin còn thiếu

- Phương pháp phân loại CTR thông thường, lấy mẫu, phân tích CTNH

2

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

- Phương pháp phân tích, đánh giá, xử lý số liệu.

5. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn

* Ý nghĩa thực tiễn

Khi thực hiện chương trình phân loại, thu gom, lưu trữ chất thải rắn nhằm tạo

điều kiện thuận lợi cho các giai đoạn tiếp theo của việc xử lí chất thải rắn.

Giúp mọi người hiểu được ý nghĩa của việc phân loại, thu gom, lưu trữ chất thải

rắn.

Nhằm cải thiện môi trường, giúp mọi người tận dụng chất thải rắn nhằm tạo lợi

ích về kinh tế.

* Ý nghĩa khoa học

Trên cơ sở khảo sát, đánh giá hiện trạng trong phân loại, thu gom và lưu trữ chất

thải rắn hiện tại, đồ án đã đề xuất cải thiện mô hình thu gom, phân loại và lưu trữ

chất thải rắn phù hợp với điều kiện KCN và xây dựng kế hoạch hành động cho mô

hình.

Các đề xuất mang tính khả thi và có thể thực hiện tốt các biện pháp nêu trên

không những mang lại lợi ích giảm thiểu chi phí vận chuyển, lưu trữ chất thải rắn

mà còn mang ý nghĩa xã hội rất cao góp phần giữ gìn môi trường trong sạch và phát

triển bền vững tại tỉnh Đồng Nai.

3

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

CHƢƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ CHẤT THẢI RẮN CÔNG NGHIỆP VÀ CÁC

PHƢƠNG PHÁP XỬ LÍ

1.1. Chất thải rắn công nghiệp [12]

1.1.1. Khái niệm

CTRCN là chất thải phát sinh từ các hoạt động sản xuất công nghiệp, tiểu thủ

công nghiệp.

1.1.2. Các nguồn phát sinh chất thải công nghiệp

- Các phế thải từ vật liệu trong quá trình sản xuất công nghiệp, tro, xỉ trong các

nhà máy nhiệt điện;

- Các phế thải từ nhiên liệu phục vụ cho quá trình sản xuất;

- Các phế thải trong quá trình công nghệ;

- Bao bì đóng gói sản phẩm.

1.1.3. Phân loại chất thải công nghiệp

1.1.3.1. Chất thải rắn thông thường:

+ Rác thải sinh hoạt : Các thực phẩm thừa, chai nhựa, khăn giấy, bao ni lông,…

+ Rác thải công nghiệp không nguy hại :

- Thành phần có thể tái chế được (Giấy, nhựa dẻo, kim loại, thủy tinh,…);

- Thành phần hữu cơ trơ có thể cháy được (Nhựa cứng, cao su, da, simili, gỗ,

vải,…);

- Thành phần hữu cơ có thể phân hủy sinh học (Bùn hoạt tính);

- Thành phần vô cơ có thể chôn lấp (Bùn đất, xà bần, tro xỉ…);

- Các thành phần khác

1.1.3.2. Chất thải nguy hại:

Chất thải nguy hại là chất thải chứa yếu tố độc hại, phóng xạ, dễ cháy, dễ nổ, dễ

ăn mòn, dễ lây nhiễm, gây ngộ độc hoặc đặc tính nguy hại khác.

4

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

Bao gồm chất thải hóa chất, sinh học dễ cháy, dễ nổ hoặc mang tính phóng xạ

theo thời gian có ảnh hưởng đến đời sống con người, động thực vật. Những chất này

thường xuất hiện ở thể lỏng, khí và rắn. Đối với chất thải loại này, việc thu gom, xử

lý phải hết sức cẩn thận.

Rất nhiều loại công nghiệp, trong quá trình sản xuất, phát sinh ra các chất thải

độc hại. Các ngành công nghiệp thường thải ra CTNH như là: công nghiệp hoá chất,

công nghiệp luyện kim, công nghiệp hoá dầu, công nghiệp sơn, mạ, công nghiệp

thuộc da, công nghiệp nhuộm, công nghiệp điện tử, công nghiệp hoá hữu cơ phân

tử, v.v... Các phòng thí nghiệm, nghiên cứu có tính chất tương tự cũng phát sinh các

CTNH tương tự.

1.1.4. Tính chất chất thải rắn

1.1.4.1. Tính chất vật lý của chất thải rắn

a) Khối lượng riêng

Trọng lượng riêng của chất thải rắn là trọng lượng của một đơn vị vật chất tính

trên một đơn vị thể tích (kg/m³). Bởi vì chất thải rắn có thể ở các trạng thái như xốp,

chứa trong các container, nén hoặc không nén được… nên khi báo cáo giá trị trọng

lượng riêng phải chú thích trạng thái mẫu rác một cách rõ ràng.

Trọng lượng riêng thải đổi phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: vị trí địa lý, mùa

trong năm, thời gian lưu trữ chất thải… trọng lượng riêng của một chất thải đô thị

điển hình là khoảng 500 lb/yd³(300kg/m³).

Ghi chú: 1lb = 0,4536 kg, 1yd³= 0,764m³.

Phương pháp xác định trọng lượng riêng của chất thải rắn: Mẫu chất thải rắn để

xác định trọng lượng riêng có thể có thể tích khoảng 500 lít sau khi xáo trộn bằng

kỹ thuật “Một phần tư” các bước tiến hành như sau:

1. Đổ nhẹ mẫu chất thải rắn vào phòng thí nghiệm có thể tích đã biết (tốt nhất là

thùng có dung tích 100 lít) cho đến khi chất thải đầy đến miệng thùng.

2. Nâng thùng chứa lên cách mặt sàn khoảng 30 cm và thả rơi tự do, lặp lại 04

lần.

5

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

3. Tiếp tục làm đầy thùng bằng cách đổ thêm mẫu chất thải rắn vào thùng thí

nghiệm để bù vào phần chất thải đã đè xuống.

4. Cân và ghi khối lượng của cả thùng thí nghiệm và chất thải rắn.

5. Trừ khối lượng cân được ở trên cho khối lượng của thùng thí nghiệm được

khối lượng của phần chất thải thí nghiệm.

6. Chia khối lượng tính từ bước trên cho thể tích của thùng thí nghiệm ta được

khối lượng của phần chất thải rắn thí nghiệm.

7. Lập lại thí nghiệm ít nhất hai lần để có giá trị trọng lượng riêng trung bình.

b) Độ ẩm

Độ ẩm của chất thải rắn được định nghĩa là lượng nước chứa trong một đơn vị

trọng lượng chất thải ở trạng thái nguyên thủy.

Độ ẩm chất thải rắn được biển diễn bằng hai phương pháp: trọng lượng ướt và

trọng lượng khô.

+ Phương pháp trọng lượng ướt: độ ẩm trong một mẫu được thể hiện như là

phần trăm trọng lượng ướt của vật liệu.

+ Phương pháp trọng lượng khô: độ ẩm trong một mẫu được thể hiện như phần

trăm trong lường khô của vật liệu.

Phương pháp trọng lượng ướt được sử dụng phổ biến, bởi vì ta có thể lấy mẫu

trực tiếp ngoài thực địa.

c) Kích thước và cấp phối hạt

Kích thước và cấp phối hạt đóng vai trò rất quan trọng trong việc tính toán, thiết

kế các phương tiện cơ khí như thu hồi vật liệu, đặc biệt là sử dụng các sàn lọc phân

loại bằng máy hoặc phân chia bằng phương pháp từ tính. Kích thước của từng thành

phần chất thải có thể xác định bằng 1 hoặc nhiều phương pháp như sau:

S = l

S = (l + w)/2

S = (l + h + w)/3

S = (l.w)^1/2

6

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

S = (l.w.h)^1/3

Trong đó:

S: kích thước của các thành phần.

l: chiều dài (mm).

w: là chiều rộng.

Khi sử dụng các phương pháp khác nhau thì kết quả sẽ có sự sai lệch, tùy thuộc

vào hình dáng kích thước của chất thải mà ta chọn phương pháp đo lường cho phù

hợp.

d) Khả năng giữ nước tại thực địa (hiện trường)

Khả năng giữ nước tại hiện trường của chất thải rắn là toàn bộ lượng nước mà

nó có thể giữ lại trong mẫu chất thải dưới tác dụng kéo xuống của trọng lực. Là một

chỉ tiêu quan trọng trong việc tính toán xác định lượng nước rò rỉ từ bãi rác. Khả

năng giữ nước tại hiện trường thay đổi phụ thuộc vào áp lực nén và trạng thái phân

hủy của chất thải (ở khu dân cư và các khu thương mại thì dao động trong khoảng

50 – 60%).

1.1.4.2. Tính chất hóa học của chất thải rắn

Các thông tin về thành phần hóa học đóng vai trò rất quan trọng trongviệc đánh

giá các phương pháp lựa chọn phương thức xử lý và tái sinh chất thải. Có 04 phân

tích hóa học quan trọng nhất là:

- Phân tích gần đúng sơ bộ.

- Điểm nóng chảy của tro.

- Phân tích cuối cùng (các nguyên tố chính).

- Hàm lượng năng lượng của chất thải rắn.

a) Phân tích sơ bộ

Phân tích sơ bộ gồm các thí nghiệm sau:

- Độ ẩm (lượng nước mất đi sau khi sấy ở 105⁰C trong 1h).

- Chất dễ cháy bay hơi (trọng lượng mất đi thêm vào khi đem mẫu chất thải rắn

đã sấy ở 100^oC trong 1h, đốt cháy ở nhiệt độ 950⁰C trong lò nung kín).

7

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

- Carbon cố định (phần vật liệu còn lại dễ cháy sau khi loại bỏ các chất bay hơi).

- Tro (trọng lượng còn lại sau khi đốt cháy trong lò hở).

b) Điểm nóng chảy của tro

Điểm nóng chảy của tro là nhiệt độ đốt cháy chất thải để tro sẽ thành một khối

rắn (gọi là clinker) do sự nấu chảy và kết tụ, và nhiệt độ này khoảng 2000 đến

2200⁰F (1100 đến 1200⁰C).

c) Phân tích cuối cùng các thành phần tạo thành chất thải rắn

Phân tích cuối cùng các thành phần tạo thành chất chủ yếu xác định phần trăm

(%) của các nguyên tố C, H, O, N, S và tro. Kết quả phân tích cuối cùng mô tả các

thành phần hóa học của chất hữu cơ trong chất thải rắn. Kết quả này còn đóng vai

trò rất quan trọng trong việc xác định tỉ số C/N của chất thải có thích hợp cho quá

trình chuyển hóa sinh học hay không.

d) Hàm lượng năng lượng của các thành phần chất thải rắn

- Hàm lượng năng lượng của các thành phần chất hữu cơ trong chất thải rắn có

thể xác định bằng một trong các cách sau:

- Sử dụng nồi hay lò chưng cất qui mô lớn.

- Sử dụng bình đo nhiệt trị trong phòng thí nghiệm.

- Bằng cách tính toán nếu công thức hóa học hình thức được biết.

+ Nhiệt trị :

Giá trị nhiệt tạo thành khi đốt chất thải rắn. Giá trị này được xác định theo công

thức Dulong cải tiến:

Btu/lb = 145C + 610(H2 – 1/8O2) + 40S + 10N) KJ/kg = (Btu/lb).2,326 ; (%)

Trong đó:

C: % trọng lượng của Carbon.

H: % trọng lượng của Hidro.

O: % trọng lượng của Oxi.

S: % trọng lượng của Sulfua.

N: % trọng lượng của Nitơ.

8

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

1.2. Khái niệm thu gom, lƣu giữ chất thải rắn [12]

1.2.1. Thu gom chất thải rắn:

Là hoạt động tập hợp, phân loại, đóng gói và lưu giữ tạm thời chất thải rắn tại

nhiều điểm thu gom tới địa điểm hoặc cơ sở được cơ quan nhà nước có thẩm quyền

chấp thuận.

1.2.2. Lưu giữ chất thải rắn:

Là việc giữ chất thải rắn trong một khoảng thời gian nhất định ở nơi được cơ

quan có thẩm quyền chấp thuận trước khi vận chuyển đến cơ sở xử lý.

1.3. Tác hại của chất thải rắn [12]

1.3.1. Tác hại của chất thải rắn đối với sức khỏe cộng đồng

Việt Nam đang đối mặt với nhiều nguy cơ lây lan bệnh truyền nhiễm, gây dịch

nguy hiểm do môi trường đang bị ô nhiễm.

Ô nhiễm môi trường ở nước ta đã gia tăng tới mức độ ảnh hưởng tới sức khoẻ

người dân. Ngày càng có nhiều vấn đề về sức khoẻ liên quan tới yếu tố môi trường

bị ô nhiễm.

Theo đánh giá của chuyên gia, chất thải rắn đã ảnh hưởng rất lớn đến sức khoẻ

cộng đồng; nghiêm trọng nhất là đối với dân cư khu vực làng nghề, KCN, bãi chôn

lấp chất thải và vùng nông thôn ô nhiễm chất thải rắn đến mức báo động.

Nhiều bệnh như đau mắt, bệnh đường hô hấp, bệnh ngoài da, tiêu chảy, dịch tả,

thương hàn…do chất thải rắn gây ra.

Đội ngũ lao động của các đơn vị làm vệ sinh đô thị phải làm việc trong điều kiện

nặng nhọc, ô nhiễm nặng, cụ thể: nồng độ bụi vượt quá tiêu chuẩn cho phép từ 1,5

đến 1,9 lần, khí độc vượt tiêu chuẩn cho phép từ 0,5 đến 0,9 lần, các loại vi trùng,

siêu vi trùng, nhất là trứng giun, trực tiếp ảnh hưởng đến sức khoẻ của họ.

9

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

1.3.2. Chất thải rắn làm giảm mỹ quan đô thị

Nếu việc thu gom và vận chuyển rác thải không hết sẽ dẫn đến tình trạng tồn

đọng chất thải trong các đô thị, làm mất mỹ quan, gây cảm giác khó chịu cho cả dân

cư trong đô thị.

Không thu hồi và tái chế được các thành phần có ích trong chất thải, gây ra sự

lãng phí về của cải, vật chất cho xã hội.

1.3.3. Chất thải rắn làm ô nhiễm môi trường

Chất thải rắn đổ bừa bãi xuống cống rãnh, ao, hồ, kênh, rạch…làm quá tải thêm

hệ thống thoát nước đô thị, là nguồn gây ô nhiễm cho nguồn nước mặt và nước

ngầm. Khi có mưa lớn sẽ gây ô nhiễm trên diện rộng đối với các đường phố bị

ngập.

Trong môi trường khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm, mưa nhiều, chất thải bị

thối rữa nhanh là nguyên nhân gây ra dịch bệnh, nhất là chất thải độc hại, chất thải

bệnh viện.

Các bãi rác không hợp vệ sinh là các nguồn gây ô nhiễm nặng cho cả đất, nước,

không khí.

1.4. Các biện pháp quản lý kiểm soát ngăn ngừa ô nhiễm CTNH [12]

Kiểm soát có hiệu quả quá trình phát sinh, lưu giữ xử lý, tái chế và tái sử dụng,

chuyên chở, thu hồi và chôn lấp các CTNH có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, nhằm bảo

vệ sức khỏe và môi trường chuẩn mực, cũng như quản lý tài nguyên thiên nhiên và

phát triển bền vững.

10

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

Hình 1.1 : Sơ đồ quy trình kiểm soát CTNH

Do CTNH có thể tồn lưu những độc tính trong một thời gian dài, có khi hàng thế

kỷ, nên cần sớm giảm thiểu lượng CTNH được thải bỏ. Việc giảm thiểu lượng thất

thải nguy hại có thể được thực hiện thông qua các biện pháp giảm lượng chất thải

phát sinh tại nguồn, xử lý, tái chế hoặc tái sử dụng chất thải. Cần phải xử lý chất thải

trước khi thải bỏ nhằm hạn chế tới mức thấp nhất những ảnh hưởng của chúng

tới môi trường. Việc xử lý này có thể thực hiện theo các phương pháp: Xử lý cơ

học; phân huỷ nhiệt hoặc phương pháp hoá/lý/sinh học. CTNH sau xử lý (xử lý

hoá/lý/sinh học hay xử lý nhiệt) sẽ được thải bỏ. Bước này sẽ được thực hiện bằng

phương pháp chôn lấp an toàn.

Có 5 giai đoạn trong toàn bộ quy trình quản lý CTNH, bao gồm:

Giai đoạn 1 - Quản lý nguồn phát sinh chất thải

Giai đoạn 2 - Thu gom và vận chuyển

Giai đoạn 3 - Xử lý trung gian

Giai đoạn 4 - Chuyên chở CTNH đến giai đoạn xử lý tiếp theo.

11

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

Giai đoạn 5 - Thải bỏ chất thải (chôn lấp cuối cùng).

Xử lý CTNH được ưu tiên đối với phương pháp giảm, quay vòng và tái sử dụng.

Tuy nhiên phương án xử lý này thường chỉ dùng đối với một số loại rác thải như rất

độc, chất quý hiếm có giá trị cần tái chế... Bên cạnh đó phương án xử lý này có

những hạn chế như: đầu tư kinh phí cao, cần có kỹ thuật, tính chất đa dạng của chất

thải,... Do vậy, cần xem xét đến các phương án xử lý khác như chôn lấp, thiêu đất, bê

tông hoá... Có nhiều quá trình xử lý CTNH, nhưng có thể tóm lược lại thành 4 quá

trình chính như sau:

- Quá trình hoá lý: Tách CTNH từ pha này sang pha khác, hoặc để tách pha

nhằm giảm thể tích dòng thải chứa CTNH.

- Quá trình hoá học: Biến đổi hoá học các CTNH thành chất không độc hại hoặc

ít nguy hại.

- Quá trình sinh học: Phân huỷ sinh học các chất thải độc hại hữu cơ.

Các quá trình kỹ thuật khác loại bỏ CTNH như: Đốt phế thải, giảm thể tích phế

thải. Tuy nhiên, có một số loại phế thải không nên sử dụng bằng quá trình đốt như là

chất phóng xạ, chất thải dễ nổ.

Thực tế cho thấy, không có một quá trình đơn lẻ nào có thể xử lý triệt để CTNH mà

dây chuyền xử lý bao gồm một tập hợp các quá trình xử lý trên hợp và bổ sung cho

nhau để đạt hiệu quả xử lý tốt.

1.4.1. Giai đoạn 1 - Quản lý nguồn phát sinh chất thải

Các CTNH thường phát sinh từ các nguồn thải khác nhau, chúng không có

khả năng giảm thiểu, phục hồi, tái sinh và tái sử dụng cần được xử lý và thải bỏ theo

một trình tự nhất định.

Quản lý nguồn phát sinh cần phải nắm vững và quản lý các thông tin về nguồn

phát sinh CTNH: Trong địa phương có các nguồn phát thải nào? Lượng phát thải

là bao nhiêu? Thành phần và tính chất độc hại của các chất thải đó. Ở nhiều nước đã

tiến hành thủ tục đăng ký và cấp giấy phép đối với các nguồn thải CTNH, nhất là

đối với các ngành công nghiệp. Nhiều khi cơ quan quản lý môi trường tiến hành

khảo sát, đo lường, phân tích các nguồn thải chất nguy hiểm cụ thể để đảm bảo các

12

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

thông tin về nguồn thải chất nguy hại là chính xác, đồng thời cũng tiến hành kiểm

tra sự tuân thủ luật lệ về quản lý CTNH của các chủ nguồn thải, yêu cầu tất cả các chủ

nguồn thải phân loại và tách các CTNH với các chất thải thông thường, đôi khi người

ta còn phân loại thành phần CTNH và chất thải rất nguy hại. Để quản lý tốt các loại

chất thải sinh hoạt nguy hại, cần tuyên truyền giáo dục xây dựng tập quán cho nhân

dân tự giác tách riêng CTNH và bỏ vào túi ni-lông đặc trưng. Cần phải truyền bá các

thông tin về CTNH, nâng cao hiểu biết về tác động nguy hại đối với sức khoẻ cộng

đồng, làm sao cho mọi chủ nhân của các nguồn CTNH ý thức hết trách nhiệm của

mình và biết cách quản lý CTNH ngay từ nguồn phát sinh, áp dụng các biện pháp

giảm thiểu CTNH và không đổ thải CTNH lẫn lộn với chất thải thông thường.

Sau đây là một số nguồn chính phát sinh thất thải nguy hại:

Hình 1.2 : Sơ đồ quy trình quản lý CTNH

1.4.1.1. Chất thải nguy hại phát sinh từ sản xuất công nghiệp

Rất nhiều loại công nghiệp, trong quá trình sản xuất, phát sinh ra các chất thải

13

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

độc hại. Các ngành công nghiệp thường thải ra CTNH như là: công nghiệp hoá chất,

công nghiệp luyện kim, công nghiệp hoá dầu, công nghiệp sơn, mạ, công nghiệp

thuộc da, công nghiệp nhuộm, công nghiệp điện tử, công nghiệp hoá hữu cơ phân

tử, v.v... Các phòng thí nghiệm, nghiên cứu có tính chất tương tự cũng phát sinh các

CTNH tương tự.

1.4.1.2. Chất thải nguy hại phát sinh từ sinh hoạt và thương mại

Trong sinh hoạt đô thị và thương mại hiện đại cũng thường phát sinh CTNH, tuy

không nhiều, nhưng nếu không có nhận thức và hiểu biết đầy đủ thì cũng là một nguy

cơ đối với sức khoẻ cộng đồng. Các CTNH phát sinh từ sinh hoạt và thương mại đô

thị thường là: các bao bì chai lọ đựng thuốc diệt ruồi: diệt muỗi đựng chất táy rửa, sát

trùng mạnh. đồ dùng điện tử hư hỏng. đèn nê-ông hỏng, các ắcquy, pin hết hạn sử

dụng. vật liệu bảo dưỡng ô tô, xe máy dần cặn, v.v... Ở các đô thị hiện đại. Ở nước

ngoài, người ta ước lượng phát sinh CTNH từ sinh hoạt đô thị khoảng 6 kg trên mỗi

người, mỗi tháng.

1.4.1.3. Chất thải nguy hại phát sinh từ các cơ sở khám, chữa bệnh

Bao gồm các mô tế bào, các bộ phận của cơ thể con người cắt bỏ ra, chất bài tiết

của bệnh nhân, các mô cấy vi khuẩn, vi trùng, xác động vật thí nghiệm, bông băng, các

loại thuốc và hoá dược liệu hư hỏng, quá thời gian sử dụng, các dụng cụ y tế sắc nhọn,

các ống tiêm, v.v..

1.4.2. Giai đoạn 2: Phân loại, thu gom và vận chuyển

Giai đoạn này thực hiện nhiệm vụ thu gom toàn bộ CTNH phát sinh từ các nguồn

thải khác nhau và được chuyển đến khu xử lý và thải bỏ hoặc đến trạm trung

chuyển hay đến nơi lưu giữ tạm thời, tuỳ thuộc vào điều kiện và khả năng cụ thể của

từng khu vực và của các đơn vị, cơ sở phát sinh ra nguồn thải.

Việc thu gom CTRNH từ các nguồn khác nhau tuỳ thuộc vào điều kiện, khả năng

cụ thể của nguồn thải.

Rác thải nguy hại trước khi xử lý phải được phân loại để giảm chi phí cho vấn đề

xử lý tiếp theo.

14

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện

Đánh giá hiện trạng và cải thiện mô hình phân loại, thu gom, lƣu trữ chất thải

rắn trong các khu công nghiệp tại Đồng Nai

Công việc đầu tiên phải phân thành 2 loại:

- Rác thải thường.

- Rác thải nguy hại.

Trong các cơ sở thải ra nguồn thải nguy hại cần có các thùng đựng riêng cho các

loại rác này ngay từ đầu. Sau đó phân chia rác thải nguy hại thành các loại trên cơ sở

phân theo công nghệ để đạt hiệu quả xử lý cao.

Để hạn chế tác động nguy hại đối với sức khoẻ của người phân loại cần có biện

pháp phòng tránh an toàn trong việc thu gom và phân loại (khẩu trang, găng tay, que

nhọn, ủng, mũ, quần áo riêng...).

Việc phân lập và thu gom rác thải nguy hại phải được áp dụng ngay từ khâu đầu

phát sinh ra rác thải. Công tác thu gom và xử lý rác thải nguy hại yêu cầu phải có thiết

bị và phương tiện an toàn. Tác động tích cực của công tác thu gom và vận chuyển chất

thải rắn:

- Quản lý và kiểm soát có hiệu quả chất thải rắn.

- Giảm bớt số lượng bãi trung chuyển rác.

- Giảm tối đa sự rò rỉ rác thải nguy hại.

- Loại bỏ tình trạng sử dụng lại rác thải không được phép dùng (ví dụ: dùng bùn,

cặn bã của bùn bể phối để trồng rau hoặc để lấp với mục đích chiếm dụng đất trái

phép).

- Cải tiến tình trạng hiện nay làm cản trở giao thông do thu dọn rác thải bằng tay.

- Cải thiện điều kiện lao động cho công nhân.

15

GVHD : PGS.TS Hoàng Hƣng

SVTH : Đặng Doãn Chí Thiện