Báo cáo Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật công nghệ chủ yếu trong thương mại điện tử và triển khai thử nghiệm
ch−¬ng tr×nh khoa häc vµ c«ng nghÖ träng ®iÓm
cÊp nhµ n−íc kc 01
bé th−¬ng m¹i
b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi m∙ sè kc 01.05
nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò kü thuËt c«ng
nghÖ chñ yÕu trong th−¬ng m¹i ®iÖn tö
vµ triÓn khai thö nghiÖm
chñ nhiÖm ®Ò tµi: ts. lª danh vÜnh
6095
14/9/2006
hµ néi - 2006
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................ 6
PHẦN I........................................................................................................... 8
TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ KỸ THUẬT, CÔNG
NGHỆ CHỦ YẾU CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ................................. 8
CHƯƠNG I : TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRÊN
THẾ GIỚI. ...................................................................................................... 9
I. Sự ra đời và phát triển của TMĐT. ............................................................. 9
II. Một số ứng dụng TMĐT do các công ty thực hiện.................................. 15
III. Một số giải pháp kỹ thuật áp dụng trong TMĐT................................... 22
IV. Tình hình phát triển TMĐT ở một số nước trên thế giới. ...................... 26
V. Giới thiệu một số mô hình trung tâm hỗ trợ và xúc tiến TMĐT trên thế
giới và khu vực. ............................................................................................ 32
VI. Tình hình phát triển kỹ thuật thanh toán điện tử trên thế giới................ 34
VII. Kê khai thuế trong TMĐT..................................................................... 39
VIII. Một số xu hướng công nghệ ảnh hưởng đến TMĐT........................... 46
IX. Một số vấn đề pháp lý cho TMĐT ......................................................... 47
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VIỆT NAM..... 50
I. Vai trò của Nhà nước trong phát triển TMĐT .......................................... 50
II. Cơ sở hạ tầng truyền thông và Internet.................................................... 51
III. Hệ thống thanh toán điện tử.................................................................... 53
IV. Các phần mềm ứng dụng cho TMĐT..................................................... 54
V. Phát triển nguồn nhân lực cho TMĐT..................................................... 55
VI. Một số ứng dụng G2B/C ở Việt Nam..................................................... 55
VII. Xúc tiến TMĐT ở Việt Nam................................................................. 56
PHẦN II:...................................................................................................... 59
CÁC VẤN ĐỀ KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ CHỦ YẾU TRONG
THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ......................................................................... 59
A. CÔNG NGHỆ BẢO MẬT TRONG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ....... 59
CHƯƠNG I: CÁC MỐI HIỂM HOẠ........................................................... 59
I. Các mối hiểm hoạ đối với máy khách....................................................... 59
1
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
II. Các mối hiểm hoạ đối với kênh truyền thông.......................................... 61
III. Các mối hiểm hoạ đối với tính bí mật .................................................... 61
IV. Các hiểm hoạ đối với tính toàn vẹn........................................................ 62
V. Các hiểm hoạ đối với tính sẵn sàng ......................................................... 63
VI. Các mối hiểm hoạ đối với máy chủ........................................................ 63
VII. Các hiểm hoạ đối với giao diện gateway thông thường........................ 66
VIII. Các hiểm hoạ đối với chương trình khác............................................. 66
CHƯƠNG II: GIẢI PHÁP AN TOÀN CHO THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ... 67
I. Bảo vệ các máy khách ............................................................................... 67
II. Giải pháp mã hoá bảo vệ thông tin trên đường truyền............................. 72
III. Bảo vệ máy chủ thương mại ................................................................... 82
CHƯƠNG III: KỸ THUẬT AN TOÀN TRONG TMĐT ........................... 86
I. Mật mã đối xứng........................................................................................ 87
II. Mật mã khoá công khai........................................................................... 88
III. Xác thực thông báo và các hàm băm.................................................... 105
IV. Chữ ký số.............................................................................................. 115
V. Chứng thư điện tử .................................................................................. 122
VI. Giải pháp bảo vệ cơ sở dữ liệu ............................................................. 172
CHƯƠNG IV. HỆ THƯ ĐIỆN TỬ AN TOÀN......................................... 185
I. Các chức năng chính trong hệ thống....................................................... 186
II. Cấu hình hệ thống .................................................................................. 195
CHƯƠNG V: HỆ THỐNG QUẢN LÝ CHỨNG THƯ SỐ...................... 197
I. Mô hình quản lý và cấp phát chứng thư.................................................. 197
II. Tổ chức cấp phát chứng thư - quy trình cấp phát chứng thư................. 217
III. Quy trình sửa đổi chứng thư................................................................. 225
IV. Quy trình cấp lại chứng thư.................................................................. 225
V. Quy trình huỷ bỏ chứng thư................................................................... 225
B. CÔNG NGHỆ THANH TOÁN TRONG TMĐT.............................. 228
CHƯƠNG I : CÁC VẤN ĐỀ THANH TOÁN NGÂN HÀNG................. 228
I. Sự phát triển của hệ thống thanh toán ..................................................... 228
II. Thanh toán trong nội bộ một hệ thống ngân hàng ................................. 231
III. Thanh toán liên ngân hàng.................................................................... 232
IV. Thanh toán quốc tế ............................................................................... 234
CHƯƠNG II: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN TRÚC DỊCH VỤ NGÂN HÀNG
ĐIỆN TỬ QUA VÍ DỤ NGÂN HÀNG CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM .. 236
I. Hệ thống giao dịch đầu cuối của NHCTVN ........................................... 238
II. Tổng quan hệ thống ATM của NHCTVN ............................................. 240
III. Ngân hàng qua điện thoại của NHCTVN............................................. 245
IV. Tổng quan Giải pháp Ngân hàng Internet của NHCTVN.................... 248
V. Bảo mật hệ thống ................................................................................... 253
2
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
VI. Chức năng hệ thống ngân hàng Internet của NHCTVN ...................... 256
VII. Các vấn đề kỹ thuật công nghệ - cơ sở hạ tầng an ninh...................... 257
C. TRUNG TÂM HỖ TRỢ XÚC TIẾN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ... 270
CHƯƠNG I. MÔ HÌNH TRUNG TÂM HỖ TRỢ XÚC TIẾN THƯƠNG
MẠI ĐIỆN TỬ............................................................................................ 270
I. Chức năng và nhiệm vụ........................................................................... 270
II. Các hoạt động, dịch vụ........................................................................... 270
III. Tổ chức của Trung tâm......................................................................... 271
IV. Phân tích hiệu quả................................................................................. 271
V. Cơ sở hạ tầng của trung tâm .................................................................. 271
CHƯƠNG II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÁC CÔNG CỤ KỸ THUẬT 272
VÀ CÔNG NGHỆ HỖ TRỢ XÚC TIẾN TMĐT ...................................... 272
I. Những vấn đề tư vấn liên quan đến nhà cung cấp dịch vụ mạng (ISP) và
nhà thiết kế mạng........................................................................................ 272
II. Vấn đề tên miền và bảo vệ tên miền...................................................... 273
III. Các vấn đề kỹ thuật trong xử lý luồng dữ liệu ..................................... 274
IV. Các công nghệ cần có của hệ thống TMĐT ......................................... 276
V. Một số giải pháp công nghệ đã được triển khai.................................... 279
PHẦN III.................................................................................................... 281
CÁC HỆ THỐNG THỬ NGHIỆM KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ CHỦ
YẾU CỦA TMĐT. .................................................................................... 281
CHƯƠNG I. TÍCH HỢP CÁC GIẢI PHÁP KỸ THUẬT, CÔNG NGHỆ -
TRONG HỆ THỐNG THỬ NGHIỆM TMĐT. ......................................... 281
I. Một số đặc tính kỹ thuật của hệ thống..................................................... 282
II. Tích hợp các giải pháp mua bán hàng hoá, dịch vụ............................... 282
III. Tích hợp các giải pháp an toàn, bảo mật .............................................. 283
IV. Tích hợp các giải pháp thanh toán........................................................ 285
CHƯƠNG II. PHỐI HỢP CÁC ĐƠN VỊ, THÀNH VIÊN THAM GIA THỬ
NGHIỆM..................................................................................................... 286
I. Các đối tượng đóng vai trò là nhà cung cấp............................................ 286
II. Các đối tượng đóng vai trò là người mua hàng...................................... 287
III. Qui chế thử nghiệm............................................................................... 288
IV. Cơ chế giao nhận hàng. ........................................................................ 288
CHƯƠNG III : SÀN TMĐT- HỆ THỐNG THỬ NGHIỆM TMĐT DẠNG
B2C. ............................................................................................................ 289
I. Xây dựng hệ thống mua bán hàng hoá hữu hình .................................. 290
3
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
II. Kết quả thử nghiệm................................................................................ 302
III. Giải pháp mua bán sản phẩm văn hoá .................................................. 303
IV. Giải pháp mua bán một số loại hình dịch vụ........................................ 315
CHƯƠNG IV : KÊ KHAI THUẾ QUA MẠNG........................................ 325
I. Qui trình kê khai thuế giá trị gia tăng...................................................... 325
II. Một số giải pháp truyền nhận dữ liệu kê khai thuế GTGT qua mạng. .. 334
III. Mục đích, địa điểm, thời gian thử nghiệm............................................ 340
IV. Thành phần tham gia ............................................................................ 340
V. Mô hình hệ thống thử nghiệm................................................................ 341
VI. Các bước thử nghiệm kê khai thuế....................................................... 342
VII. Tập huấn các doanh nghiệp................................................................. 343
VIII. Tiến hành thử nghiệm ........................................................................ 343
PHẦN IV : KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................. 345
DANH MỤC CÁC SẢN PHẨM ĐÃ THỰC HIỆN CỦA ĐỀ TÀI NCKH
KC01.05...................................................................................................... 354
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................ 355
4
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Business to Business
Business to Customer
Business to Government
Certification Authority
B2B
B2C
B2G
CA
C-Commerce Colaborative Commerce
CNTT
COD
Công nghệ thông tin
Cash On Delivery
CRL
DES
DSS
E-Commerce
EDI
Certificate Revocation List
Data Encryption Standard
Digital Signature Standard
Electronic Commerce
Electronic Data Interchange
Electronic Fund Transfer
Host Security Module
EFT
HSM
LDAP
LRA
Lightweight Directory Access Protocol
Local Registration Authority
M-Commerce Mobile Commerce
MD
Message Digest Algorithm
Offline
Online
PKCS
PKI
Trực tiếp
Trực tuyến
Public Key Encryption Standards
Public Key Infrastructure
RA
Registration Authority
RSA
Rivest-Shamir-Adleman
SET
SHA
Secure Electronic Transaction
Secure Hash Algorithm
SHTTP
SSL
Secure Hypertext Transfer Protocol
Secure Socket Layer
SWIFT
TMĐT
UNCITRAL
ADSL
DSL
Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication
TMĐT
UN Commision on International Trade Law
Asymmetric Digital Suscriber Line
Digital Suscriber Line
HTTP
ICT
IDE
ITU
J2EE
XML
HyperText Transfer Protocol
Information and Communication Technologies
Integrated Devevelopment Environment
International Telecommunication Union
Java 2 Platform Enterprise Edition
Extensible Markup Laguage
5
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
PHẦN MỞ ĐẦU
Ngày 11 tháng 6 năm 2001, Bộ trưởng Bộ KHCN & MT ký quyết
định số 26/2001/QĐ-BKHCNMT về việc phê duyệt mục tiêu, nội dung chủ
yếu của Chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm cấp Nhà nước giai
đoạn 5 năm 2001-2005: "Nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ
thông tin và truyền thông", mã số KC01
Chương trình KC01 được tiến hành nhằm đạt các mục tiêu sau :
- Xây dựng tiềm lực khoa học và công nghệ làm cơ sở cho tiếp nhận,
thích nghi, làm chủ, cải tiến và phát triển công nghệ thông tin và truyền
thông.
- Phát triển các công nghệ cơ bản có định hướng nhằm hỗ trợ cho việc
nhập, chuyển giao và phát triển công nghệ trong lĩnh vực điện tử, công nghệ
thông tin và truyền thông.
- Ứng dụng các công nghệ tiên tiến thuộc các lĩnh vực Công nghệ điện
tử thông tin và truyền thông phục vụ phát triển kinh tế, xã hội, an ninh, quốc
phòng.
Chương trình bao gồm 14 đề tài xoay quanh các nội dung chủ yếu là:
- Tiến hành các nghiên cứu cơ bản làm cơ sở cho công nghệ chế tạo
các linh kiện điện tử mới như: Nano- microelectronics (Vi điện tử nano);
Nano optoelectronics(Quang điện tử nano); Công nghệ ASIC; Công nghệ
thu phát quang và chuyển mạch quang.
- Nghiên cứu mở rộng việc sử dụng hệ điều hành LINUX; Xây dựng
và sử dụng thử nghiệm rộng rãi các hệ xử lý song song; công nghệ mô
phỏng; Bảo đảm an toàn thông tin và mạng máy tính; Nhận dạng tiếng nói
và hình ảnh; Giao diện người - máy đa phương tiện; Hiện thực ảo và công
nghệ 3D; Công nghệ tri thức (AI), CAD, GIS và DVD.
- Phát triển mạng viễn thông trên cơ sở công nghệ IP; Internet thế hệ
2; Công nghệ thông tin vệ tinh, các trạm đầu cuối cho vệ tinh VINASAT ;
Công nghệ phát thanh và truyền hình số; Thông tin di động thế hệ 3 theo tiêu
chuẩn IMT 2000; Tăng tốc độ truy nhập trên cơ sở tích hợp quang điện tử;
Phát triển công nghệ phần mềm.
Chương trình đã thu hút được lực lượng cán bộ khoa học đông đảo
của 8 bộ ngành và 01 thành phố tham gia. Các vấn đề nghiên cứu bao gồm
phần lớn các lĩnh vực quan trọng của CNTT và TT như các vấn đề truyền
thông, mạng, các vấn đề về an toàn, bảo mật cho các mạng máy tính, các
công nghệ xử lý ảnh, ngôn ngữ, nhận dạng, các vấn đề ứng dụng CNTT
trong kinh tế xã hội, an ninh, quốc phòng. Đề tài KC01.05 " Nghiên cứu một
số vấn đề kỹ thuật, công nghệ chủ yếu trong TMĐT và triển khai thử
6
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
nghiệm" là một phần của chương trình, thuộc vào mảng ứng dụng CNTT
trong kinh tế xã hội.
Thông qua đấu thầu, đề tài KC01.05 được Ban chủ nhiệm chương
trình KC01 và Bộ KHCN giao cho TS. Lê Danh Vĩnh - Thứ trưởng Bộ
Thương mại làm chủ nhiệm, Trung tâm thông tin thương mại là cơ quan
thực hiện với sự tham gia của các cán bộ nghiên cứu khoa học của các bộ
ngành: Bưu chính viễn thông, Ban cơ yếu Chính phủ, Ngân hàng, Bộ Tài
chính, Bộ Văn hoá thông tin, Liên minh các hợp tác xã, Viện công nghệ
thông tin, Hội tin học viễn thông Hà Nội, Uỷ ban nhân dân thành phố Hà
Nội, Uỷ ban nhân dân tỉnh Hà Tây và nhiều doanh nghiệp trên địa bàn thành
phố Hà Nội, tỉnh Hà Tây.
Thời gian thực hiện của đề tài là 26 tháng, từ 12/2002, sau đó được
gia hạn đến hết tháng 6/2005.
Yêu cầu đặt ra với đề tài là nghiên cứu những công nghệ chủ yếu của
TMĐT và thử nghiệm chúng trong một hệ thống TMĐT hoàn chỉnh bao
gồm đầy đủ các khâu từ tìm kiếm hàng hoá, đặt hàng, thanh toán, giao hàng
và làm nghĩa vụ thuế với nhà nước.
Báo cáo tổng kết của đề tài sẽ trình bày các kết quả nghiên cứu, thử
nghiệm theo yêu cầu của đề tài đặt ra. Ngoài ra trong báo cáo còn trình bày
và đề xuất một số vấn đề liên quan đến việc xây dựng và xúc tiến các hoạt
động TMĐT cho các doanh nghiệp Việt nam.
Báo cáo có 14 chương, chia thành 4 phần, dày 357 trang.
Phần I là phần tổng quan trình bày các vấn đề chung về TMĐT và một
số kỹ thuật công nghệ chủ yếu trong TMĐT
Phần II gồm 7 chương. Đây là phần trình bày các kết quả nghiên cứu
lý thuyết về các kỹ thuật công nghệ chủ yếu trong TMĐT
Phần III có 5 chương, trình bày các kết quả thử nghiệm hệ thống tích
hợp các kỹ thuật công nghệ TMĐT trong thực tế.
Phần IV là phần kết luận và một số đề xuất, kiến nghị
7
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
PHẦN I
TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ KỸ THUẬT,
CÔNG NGHỆ CHỦ YẾU CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Sự ra đời của TMĐT là tất yếu khách quan của việc phát triển thương
mại trong bối cảnh của nền kinh tế số. Ở các nước có nền kinh tế phát triển,
việc tăng doanh số trong TMĐT như là môt lẽ tất nhiên. Tuy nhiên, đối với
các nước đang phát triển (trong đó có Việt Nam), việc triển khai và phát
triển TMĐT mới chỉ ở bước khởi điểm và còn rất nhiều trở ngại, trong đó,
trở ngại lớn nhất không phải là các vấn đề kỹ thuật mà năm ở việc cần thay
đổi phương thức quản lý. Kỹ thuật và công nghệ chỉ là các công cụ hỗ trợ
cho TMĐT.
Các vấn đề chủ yếu trong TMĐT là công nghệ bảo mật, công nghệ
thanh toán và các vấn đề pháp lý. Từ kinh nghiệm triển khai TMĐT ở các
nước trên thế giới, có thể nói rằng, đặc điểm chung của các giải pháp kỹ
thuật và công nghệ áp dụng cho TMĐT là công nghệ bảo mật dựa trên nền
tảng cơ sở hạ tầng khoá công khai (PKI) còn thanh toán thì sử dụng hỗn hợp
các hình thức thanh toán điện tử và truyền thống.
Toàn bộ toà lâu đài TMĐT được đặt trên nền tảng quản lý. Quản lý về
con người, về hoạt động và về kỹ thuật. Như vậy nói đến TMĐT là phải nói
đến vấn đề quản lý, còn phần CNTT chỉ là một trong những yếu tố cần thiết
cấu thành của toà nhà TMĐT. Để các dịch vụ này có thể thực hiện được,
đứng trên góc độ người tổ chức cần tập hợp được các chủ thể tham gia, đó là
người mua, người bán, người cung cấp các dịch vụ mạng, các ứng dụng trên
mạng và các nhà quản lý. Cần có các chính sách, luật pháp, quy định để các
chủ thể nói trên có thể kết hợp với nhau. Bên cạnh đó còn cần tiếp thị, quảng
cáo, nghiên cứu thị trường cũng như các dịch vụ hỗ trợ như thanh toán, bảo
mật, hậu cần. Cuối cùng là phải đảm bảo duy trì được quan hệ bạn hàng, đối
tác. Đây là cách nhìn mới về TMĐT, có tác dụng đối với công tác quản lý,
phát triển TMĐT.
Như vậy, do TMĐT là phương thức kinh doanh mới nên, nói đến
TMĐT trước hết phải nói đến quản lý, còn các phần kỹ thuật, công nghệ
đóng vai trò đảm bảo cho các hoạt động TMĐT và trên các cơ sở đảm bảo
đó các ứng dụng cụ thể của TMĐT được phát triển.
8
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
CHƯƠNG I : TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
TRÊN THẾ GIỚI.
Sự kết hợp giữa công nghệ mạng máy tính và các mô hình kinh doanh
mới đã tạo nên những thị trường mới, những ngành công nghiệp mới, những
ngành nghề mới và đặc biệt là ngày càng xuất hiện các hình thức thức kinh
doanh mới. Trong các hình thức kinh doanh mới có TMĐT, một loại hình
kinh doanh dựa vào những công cụ điện tử, rất hiệu quả nhưng cũng đồng
thời, ẩn chứa nhiều khó khăn, thách thức. Do vậy nó được không chỉ doanh
nghiệp mà cả các chính phủ hết sức quan tâm.
I. Sự ra đời và phát triển của TMĐT.
Thương mại thực hiện chức năng lưu thông hàng hoá, là khâu trung
gian giữa người sản xuất và người tiêu thụ. Để giảm chi phí lưu thông, tăng
mức lợi nhuận, các nhà kinh doanh không ngừng tìm kiếm ứng dụng các tiến
bộ khoa học công nghệ vào thương mại.
Khi bưu chính xuất hiện, các thư từ giao dịch thương mại, hợp đồng,
khế ước đã được gửi qua đường bưu điện. Điện thoại khi ra đời đã được các
nhà buôn sử dụng cho giao dịch kinh doanh. Mới đây là công nghệ telecopy
– đã được sử dụng để truyền các hợp đồng, thư và các giấy tờ thương mại
khác. Mạng Internet xuất hiện, và đặc biệt là kỹ thuật web, đã ngay lập tức
được các doanh nhân khai thác triệt để mở rộng kinh doanh, quảng bá, tiếp
thị sản phẩm. Có thể nói, trên con đường tìm kiếm lợi nhuận, các nhà thương
mại đã khai thác triệt để các tiến bộ khoa học công nghệ và kèm theo là các
qui chế, qui ước làm thuận lợi hoá các quá trình thương mại.
TMĐT xuất hiện là tất yếu khách quan khi Internet ra đời. TMĐT là
thương mại trong nền kinh tế số.
Khái niệm “nền kinh tế số” xuất hiện sau sự ra đời và phát triển của
công nghệ số. Nền kinh tế số là nền kinh tế dựa trên nền tảng của công nghệ
số, bao gồm cả mạng máy tính, máy tính và phần mềm. Với sự ra đời của
nền kinh tế số, xuất hiện các mô hình kinh doanh mới của nền kinh tế số
như: Name your own price, Dynamic brokering, Reverse auction, Affiliate
marketing, Group purchasing, E-marketplace and Exchange.
Cùng với sự xuất hiện của các hình thức kinh doanh mới, thị trường
phải chịu các áp lực mới từ các phía như của nền kinh tế cạnh tranh toàn
cầu, sự trưởng thành của những người tiêu dùng, sự thay đổi về chất của lực
lượng lao động, sự đổi mới về công nghệ, sự quá tải về thông tin, sự phát
triển của xã hội.
9
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
Đứng trước những áp lực từ mọi phía như vậy, sự cải tổ về mặt tổ
chức của các tổ chức kinh doanh là điều khó tránh khỏi. TMĐT chính là một
trong các phương án lựa chọn tốt nhất cho các doanh nghiệp.
Cho tới thời điểm hiện tại, khi đã xuất hiện rất nhiều mô hình kinh
doanh điện tử, có rất nhiều định nghĩa về TMĐT nhưng tựu chung lại, có hai
định nghĩa hay được sử dụng hơn cả là :
- Định nghĩa của Tổ chức Thương mại thế giới : TMĐT bao gồm việc sản
xuất, quảng cáo, bán hàng và phân phối sản phẩm được mua bán và thanh
toán trên mạng Internet, nhưng được giao nhận một cách hữu hình cả các
sản phẩm được giao nhận cũng như những thông tin số hoá thông qua
mạng Internet.
- Định nghĩa của Tổ chức hợp tác phát triển kinh tế của Liên hợp quốc :
TMĐT là các giao dịch thương mại dựa trên truyền dữ liệu qua các mạng
truyền thông như Internet.
Như vậy TMĐT có thể hiểu là buôn bán thông qua mạng, mạng đó có
thể là mạng Internet hay Intranet, Extranet. Việc giao nhận hàng hoá trong
TMĐT có thể là hữu hình, theo cách truyền thống hay thông qua mạng nếu
như có thể, còn các khâu khác của quá trình thương mại được thực hiện
thông qua mạng. Trong các định nghĩa này không có hạn chế các chủ thể
tham gia TMĐT nên tất cả các chủ thể tham gia thương mại truyền thống
đều có thể tham gia TMĐT. Các định nghĩa này cũng gián tiếp nói lên
TMĐT tác động đến toàn bộ đời sống xã hội.
Nhận thấy hiệu quả của TMĐT, ngay từ những năm 1990, các công ty
kinh doanh trên khắp thế giới đã đổ xô vào việc đầu tư và tìm kiếm lợi
nhuận trong việc kinh doanh điện tử. Tuy nhiên, vì quá ảo tưởng vào khả
năng của TMĐT, sự sụp đổ của các công ty dot com (.com) vào cuối năm
1999, đầu năm 2000 đã trở thành nỗi kinh hoàng, còn được gọi là cuộc
khủng hoảng của nền kinh tế dot com.
Theo nghiên cứu của Webmergers.com, một doanh nghiệp chuyên
theo dõi hoạt động Internet, , tháng 1/2000, thời kỳ khủng hoảng nhất, có ít
nhất 862 công ty dot-com đóng cửa, trong đó các hãng kinh doanh TMĐT
chiếm 43% (khoảng 368 đơn vị) và cung cấp nội dung là 25% (khoảng 217
công ty), các công ty dịch vụ chuyên môn, Internet và cơ sở hạ tầng chiếm tỷ
lệ tương ứng 6%, 10% và 16%.
Về nguyên nhân, người ta cho rằng, cái gọi là “nền kinh tế mới” đang
phải chịu quy định của những luật đầu tư kiểu cũ đang trong quá trình đổi
mới: các nhà đầu tư chạy đua để đổi lấy lợi nhuận tiềm năng sẽ phải chấp
nhận rủi ro cao cho đến khi nào thị trường có thể đánh giá được các tiêu
10
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
chuẩn giá trị. Trong quá trình đó, những công ty yếu kém và ít may mắn sẽ
bị xoá bỏ.
Theo các chuyên gia, đến khoảng giữa năm 2001, cuộc khủng hoảng
của các công ty dot-com chấm dứt. Khi đó, những công ty sống được là công
ty có hình mẫu kinh doanh tốt, nguồn vốn dồi dào. Đó cũng sẽ là các mục
tiêu đầu tư đáng tiền nhất.
Một số công ty còn sống sót sau những vụ phá sản hàng loạt của các
công ty dot com sau đó đã vươn lên mạnh mẽ nhờ số người sử dụng Internet
ngày càng lớn, đặc biệt trong lĩnh vực bán lẻ. Mặc dù giới doanh nhân vẫn
rất thận trọng trước tiềm năng của Internet, nhưng chắc chắn sẽ có nhiều
ngành trong nền kinh tế thế giới nhảy vào không gian ảo của Internet.
Theo Bộ Thương mại Mỹ, doanh số bán lẻ trực tuyến của thị trường
lớn nhất thế giới này trong năm 2003 tăng 26%, đạt 55 tỷ USD. Quả là một
món tiền khổng lồ, nhưng nó cũng chỉ chiếm 1,6% tổng doanh số bán lẻ.
Hầu hết mọi người vẫn mua hàng bằng phương thức cổ điển trong "thế giới
vật chất thực".
Tuy nhiên, số liệu của Bộ Thương mại Mỹ chỉ phản ánh được phần
nào của ngành bán lẻ, không bao gồm dịch vụ đặt tour du lịch trực tuyến,
một trong những lĩnh vực phát triển rực rỡ nhất của TMĐT. Chỉ riêng Công
ty InterActiveCorp (IAC), chủ sở hữu expedia.com và hotels.com đã bán
được 10 tỷ USD giá trị các dịch vụ du lịch, mặc dù hãng này đang vấp phải
áp lực cạnh tranh lớn, do các hãng hàng không, khách sạn và những công ty
cho thuê ôtô cũng áp dụng dịch vụ trực tuyến ngày càng nhiều.
Những số liệu trên còn không tính đến dịch vụ tài chính, đại lý bán vé,
phim ảnh qua mạng (riêng lĩnh vực này thu về 2 tỷ USD trong năm 2003),
hay dịch vụ "hẹn hò", và nhiều hoạt động khác từ tìm người thân cho đến
đánh bạc (trị giá khoảng 6 tỷ)...
Số liệu của Bộ Thương mại Mỹ chỉ bao gồm phí thu được qua dịch vụ
bán đấu giá qua mạng, chứ không tính đến giá trị của hàng hoá được bán:
Năm ngoái, eBay thực hiện số giao dịch thương mại trị giá đến 24 tỷ USD.
Như vậy, TMĐT hiện giờ rất mạnh và sẽ phát triển hơn nhiều trong tương
lai. Nhưng quan trọng hơn cả là Internet ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động
mua bán ở thế giới thực.
Có thể nói, Internet thay đổi cơ bản thói quen tiêu dùng.
Trước tiên, Internet làm thay đổi sâu rộng thói quen của người tiêu
dùng. Cứ 5 người khách bước chân vào một cửa hàng bách hoá Sears ở Mỹ
để mua đồ điện tử gia dụng, thì một người đã tìm kiếm thông tin trên mạng
và biết chính xác họ muốn mua loại nào. Ngạc nhiên hơn nữa là 3/4 số người
Mỹ muốn mua ôtô mới đều tìm kiếm trên mạng, cho dù hầu hết trong số họ
11
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
cuối cùng đều mua của những đại lý truyền thống. Tuy nhiên, điểm khác biệt
là những khách hàng này đến các phòng trưng bày đều tự trang bị cho mình
thông tin về chiếc xe. Đôi khi họ còn có bản in chỉ dẫn tất cả đặc điểm chiếc
xe họ muốn chọn tìm trong kho của người bán.
Theo kết quả nghiên cứu của công ty nghiên cứu tư vấn Forrester, một
nửa trong số 60 triệu người tiêu dùng ở châu Âu có kết nối Internet mua
hàng sau khi khảo sát giá và chi tiết sản phẩm trên mạng. Mỗi nước, người
tiêu dùng lại có thói quen khác nhau. Người Ý và Tây Ban Nha sau khi tìm
kiếm thông tin trên Internet có xu hướng mua trực tiếp (offline) nhiều gấp
hai lần mua online (trực tuyến). Nhưng ở Anh và Đức, hai quốc gia mà
Internet phổ biến nhất châu Âu, thì con số tương ứng chỉ bằng một nửa.
Forrester cho biết, người ta bắt đầu mua trực tuyến những mặt hàng đơn giản
như DVD, và sau đó dần dần là các sản phẩm phức tạp hơn. Ôtô đã qua sử
dụng hiện nay là một trong những hàng hoá được giao dịch trên mạng nhiều
nhất ở Mỹ.
Mọi người có vẻ ngày càng thích mua sắm qua Internet. Các website
cũng đang dần phát triển sáng tạo thông minh hơn, cố gắng cung cấp nhiều
thông tin phục vụ khách hàng, đồng thời giúp họ giải trí. Chắc chắn bán
hàng trực tuyến sẽ thu hút được nhiều người tiêu dùng hơn trong tương lai.
Công ty BMRB, một công ty chuyên theo dõi các hoạt động trên
Internet về sự phân bổ các chủng loại hàng mua bán trực tuyến, đã công bố
kết quả theo dõi của mình về doanh số bán lẻ qua mạng - loại hình B2C năm
2001. Xếp theo thứ tự giảm dần, sách là loại hàng được mua trực tuyến
nhiều nhất (33%), sau đó là đĩa CD (25%), các dịch vụ du lịch (23%), quần
áo (17%), phần mềm (16%), vé máy bay (11%), phần cứng (11%)....Sở dĩ
sách là loại hàng chiếm tỷ lệ cao nhất vì trước khi mua người mua đã biết
được cuốn sách đó nói về vấn đề gì, ai viết và mức độ cần thiết, các tour du
lịch thường được miêu tả kỹ càng về các điểm tham quan, chất lượng dịch
vụ, hãng cung cấp…. Nói tóm lại những loại hàng có tỷ lệ thực hiện TMĐT
cao là những loại hàng đảm bảo được độ chuẩn hoá cao.
TMĐT có tiềm năng vô cùng rộng lớn, nhưng không phải ai cũng có
thể dễ dàng gặt hái thành công từ hình thức kinh doanh này. Có rất nhiều
nhân tố thúc đẩy cũng như trở ngại cho sự phát triển của TMĐT.
Các nhân tố thúc đẩy TMĐT
+ Giảm giá thành, tăng lợi nhuận
+ Cải thiện mối liên kết/quan hệ với khách hàng
+ Theo kịp sự phát triển của công nghệ
+ Cải thiện mối quan hệ giữa các đồng nghiệp
+ Giữ được tính cạnh tranh/áp lực cạnh tranh
12
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
+ Tăng tốc độ truy cập thông tin
+ Cải thiện quan hệ với các nhà cung cấp
+ Chuẩn hoá/đơn giản hoá các quá trình
+ Đòi hỏi của khách hàng
+ Tăng cường chia sẻ thị phần / chiếm lĩnh khách hàng trong thị
trường hiện tại
+ Nâng cao kiến thức về công nghệ thông tin
+ Tăng cường chia sẻ thị phần / chiếm lĩnh khách hàng trong thị
trường mới
+ Quản lý/đáp ứng đòi hỏi của công ty
+ Cải thiện chất lượng/tính chính xác của sản phẩm/dịch vụ
+ Tính trọn vẹn trong kinh doanh
Các trở ngại cho TMĐT
+ Định giá
+ Vận hành giá
+ Thiếu thời gian, nguồn lực
+ Thiếu kỹ năng, năng lực (cán bộ)
+ Thiếu kiến thức
+ Khó tích hợp hệ thống IT
+ Các vấn đề không liên quan đến kinh doanh
+ Thiếu công nghệ
+ Thiếu sự quan tâm tổng thể
+ Khó khăn trong thay đổi các quá trình
+ Không thấy lợi ích
+ Thiếu kỹ năng (nhà cung cấp/khách hàng)
+ Bảo mật/an toàn
+ Độ tin cậy thấp
+ Thiếu sự chỉ đạo của chính phủ
+ Hạn chế băng thông hiện tại
Để có thể thành công trong triển khai và phát triển TMĐT, cần có sự
đồng bộ trong mọi lĩnh vực, không chỉ ở trong nội bộ tổ chức của công ty
mà còn các vấn đề về kỹ thuật, công nghệ, các vấn đề pháp lý, các vấn đề về
văn hoá, xã hội.
Toàn bộ toà lâu đài TMĐT được đặt trên nền tảng quản lý. Quản lý về
con người, về hoạt động và về kỹ thuật. Như vậy nói đến TMĐT là phải nói
đến vấn đề quản lý, còn phần CNTT chỉ là một trong những yếu tố cần thiết
cấu thành của toà nhà TMĐT.
13
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
Trên nền tảng quản lý này, sẽ phát triển các dịch vụ của TMĐT, các
dịch vụ này là kết quả kết hợp của các loại hạ tầng:
Hạ tầng dịch vụ kinh doanh có tính chất chung (bảo mật, thẻ thông
minh, xác thực, thanh toán điện tử, cataloge điện tử ...),
Hạ tầng về truyền nhận thông tin (EDI, email, HTTP...),
Hạ tầng về phổ biến thông tin (HTML, JAVA, XML, VRML...),
Hạ tầng mạng (truyền thông, không dây, WAN, LAN, Intranet,
Extranet...),
Hạ tầng cơ sở cho các giao diện (cơ sở dữ liệu, các ứng dụng chuyên
cho các bạn hàng...).
Nếu nhìn từ bên ngoài, ta sẽ thấy TMĐT là các ứng dụng cụ thể như
tiếp thị trực tiếp, ngân hàng trực tuyến, thanh toán qua mạng, chính phủ điện
tử, trao đổi giữa các doanh nghiệp, đấu giá, tìm kiếm việc làm, c-commerce,
m-commerce, ấn phẩm online, các dịch vụ khách hàng trên mạng.
Để các dịch vụ này có thể thực hiện được, đứng trên góc độ người tổ
chức cần tập hợp được các chủ thể tham gia, đó là người mua, người bán,
người cung cấp các dịch vụ mạng, các ứng dụng trên mạng và các nhà quản
lý. Cần có các chính sách, luật pháp, quy định để các chủ thể nói trên có thể
kết hợp với nhau. Bên cạnh đó còn cần tiếp thị, quảng cáo, nghiên cứu thị
trường cũng như các dịch vụ hỗ trợ như thanh toán, bảo mật, hậu cần. Cuối
cùng là phải đảm bảo duy trì được quan hệ bạn hàng, đối tác.
Như vậy, do TMĐT là phương thức kinh doanh mới nên, nói đến
TMĐT trước hết phải nói đến quản lý, còn các phần kỹ thuật, công nghệ
đóng vai trò đảm bảo cho các hoạt động TMĐT và trên các cơ sở đảm bảo
đó các ứng dụng cụ thể của TMĐT được phát triển.
14
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
Mô hình cấu trúc xây dựng hệ thống TMĐT
Như vậy, qua mô hình trên có thể ví TMĐT như tảng băng trôi, phần
nổi là các ứng dụng còn phần chìm là các hạ tầng đảm bảo cho nó. Để
nghiên cứu xây dựng hệ thống TMĐT, nghiên cứu "phần chìm của tảng
băng" là hết sức quan trọng. Kinh nghiệm đã chỉ ra rằng để thành công trong
TMĐT, các quốc gia cần phải đầu tư xây dựng rất nhiều từ chính sách, luật
pháp, các hạ tầng cơ sở viễn thông, CNTT, bảo mật, thanh toán…
TMĐT là cơ hội để các công ty bứt lên trong thời đại kinh tế số. Đã có
rất nhiều công ty đã gặt hái được lợi nhuận nhờ TMĐT. Có thể tham khảo
cách thức hoạt động của họ để rút ra các bài học cần thiết.
II. Một số ứng dụng TMĐT do các công ty thực hiện.
II.1. Sàn đấu giá Ebay.
Ra đời năm 1995 với ý tưởng xây dựng một sàn giao dịch đấu giá và
mua bán hàng hóa trên mạng, không cần kho cũng không cần hàng dự trữ,
một “chợ ảo” để mọi người bày bán hoặc tìm mua những gì họ muốn từ
15
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
hàng cũ rẻ tiền đến các mặt hàng cao cấp sang trọng. Hơn 30 triệu người
dùng, tổng giá trị hàng hoá đạt 20 tỉ USD với phạm vi hoạt động ở nhiều
nước trên thế giới. Ebay đã trở thành một nền kinh tế kiểu cộng đồng độc
đáo, một cách thức kinh doanh hoàn toàn mới, chưa từng tồn tại trước đó.
Sơ lược hệ thống
Ebay được xây dựng với cấu trúc đa tầng (3 tầng):
- Tầng web: Trình diễn các trang web tĩnh, sử dụng máy chủ IBM
xSeries, hệ điều hành WINNT và Microsoft IIS.
- Tầng ứng dụng: Phát triển trên công nghệ java J2EETM, máy chủ IBM
xSeries, hệ điều hành WINNT và IBM WebSphere.
- Tầng dữ liệu: Hệ CSDL Oracle với phần cứng máy Sun SolarisTM, hệ
điều hành Solaris
16
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
Giao tiếp người dùng và hệ thống.
Người dùng (người bán, người mua, người hỗ trợ kinh doanh) tương
tác với ebay thông qua khối giao tiếp người dùng. Khối hệ thống là các máy
chủ có chức năng tiếp nhận, xử lý yêu cầu của người dùng và lưu trữ vào
CSDL.
Chức năng chính
- Chức năng xác thực (Authentication) cho mọi thành viên
1. Đăng ký người dùng mới
2. Xác thực người dùng
- Chức năng đấu giá (Bidding)
17
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
1. Đăng tải một mặt hàng (post item).
2. Mua hoặc đấu giá một mặt hàng (Bid on Item).
3. Giám sát quá trình mua hàng hoặc đấu giá (Monitor Bid and
update bid price).
4. Liệt kê các mặt hàng đang mua hoặc đấu giá (List Bidding
Items).
5. Liệt kê các mặt hàng bán hoặc đấu giá (List selling Items).
6. Báo tin cho người mua hoặc người bán (Notify
Buyer/Seller).
7. Tìm kiếm người hỗ trợ kinh doanh.
- Chức năng chuyển hàng và thanh toán (Shipping and Payment)
1. Thiết lập thanh toán: Người mua hàng thiết lập thanh toán,
chọn phương thưc thanh toán (qua paypal, visa card, master
card, american express …), xác nhận tính hợp lệ của thẻ tín
dụng, ký nhận số tiền đã trả.
2. Vận chuyển hàng hóa (Ship Item): Người bán hàng kiểm tra
địa chỉ người mua hàng và gửi bản thông báo đến người
mua.
Công nghệ bảo mật và thanh toán trong Ebay
Hệ thống bảo mật trong Ebay xây dựng dựa trên chuẩn web bảo mật
https SSL (Secure Socket Layer) 64/128 bit. Với hệ thống CA được cung
cấp bởi Verisign đã được thế giới công nhận. CA trong Ebay chỉ cài đặt tại
phía máy phục vụ nhằm tạo tính thuận lợi cho khách hàng, bảo vệ các thông
tin bí mật của khách hàng (số thẻ tín dụng, bản thông tin cá nhân, mật khẩu
đăng nhâp, thông tin đơn hàng …)
Ebay cho phép người sử dụng thanh toán trên Paypal một cầu nối
trong việc thanh toán giữa người mua và người bán. Ngoài ra Ebay còn tích
hợp cho phép thanh toán trực tiếp trên Visa Card, Master Card, American
Express …
II.2. Paypal
PayPal mới thành lập vào cuối năm 1999 nhưng nay đã có hơn 12
triệu người đăng ký mở tài khoản và bình quân mỗi ngày có thêm 18.000
khách mới. Nếu chỉ gửi tiền, bạn sẽ không tốn phí, thậm chí còn được
PayPal khuyến mãi 5 USD khi mở tài khoản. PayPal thu phí từ người bán,
chừng 1,9% trị giá món hàng.
PayPal là ẩn danh người thanh toán: một người mua có thể thanh toán
cho rất nhiều người và các công ty khác nhau mà không cần gửi số thẻ tín
dụng hay thông tin cá nhân cho bất kỳ ai ngoài PayPal. Khả năng cung cấp
hệ thống thanh toán an toàn và ẩn danh là một bí mật của PayPal, "Khi anh
18
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
thanh toán, tôi không cần biết anh trả tôi như thế nào. Tôi chỉ cần biết là tài
khoản của tôi đã báo có”. Ngoài ra sử dụng thanh toán Paypal khách hàng
còn sử được sử dụng dịch vụ bảo hiểm giao dịch với chi phí hợp lý khi các
giao dịch giữa người bán và người mua bị thất bại.
Công nghệ hỗ trợ phía sau (back-end) để xử lý giao dịch chuyển tiền
gần như dựa theo các mạng lưới sẵn có của các công ty thẻ tín dụng và giao
dịch ngân hàng. Với các giao dịch ngân hàng, PayPal cũng sử dụng mạng
lưới thanh toán liên ngân hàng như phần lớn các ngân hàng và sử dụng hệ
thống căn bản về thanh toán thẻ tín dụng do các hiệp hội thẻ tín dụng thiết
lập. Hàng trăm máy chủ chạy trên phần cứng với hệ điều hành Linux, và dữ
liệu được lưu trữ toàn bộ trong cơ sở dữ liệu Oracle dùng để phục vụ hệ
thống
Dùng thẻ tín dụng chuyển vào tài khoản tiền mặt bạn đăng ký tại
riêng để nối với các hãng phát hành thẻ tín dụng và ngân hàng nên rất an
toàn, không sợ lộ số thẻ. Sau đó, bất kỳ bạn mua hàng ở địa chỉ nào hay
(auction.yahoo.com), bạn đều có thể vào tài khoản PayPal, trích tiền ra chi
trả. Người bán nhận một email, thông báo có người gửi tiền đến, cũng sẽ vào
PayPal để nhận tiền, xong rồi có thể chuyển vào tài khoản có hay chuyển
sang thẻ tín dụng của mình.
II.3. Siêu thị điện tử Amazon.com
Với vai trò của một công ty trung tâm nhắm vào khách hàng trên toàn
người trên hơn 150 quốc gia và lãnh thổ có thể tìm thấy, khám phá và mua
bất kỳ cái gì họ muốn qua mạng.
Thành lập năm 1995, ban đầu đơn giản chỉ là hiệu sách trên mạng,
Amazon.com giờ đây có hơn 18 triệu mặt hàng bao gồm đủ loại từ sách, CD,
video, DVD, đồ chơi, hàng điện tử, các thiết bị và phần cứng, vải vóc, các
vật dụng trong nhà bếp, phần mềm, các trò chơi máy tính và điện tử. Ðây có
thể coi là siêu thị ảo lớn nhất hiện nay.
Ngoài ra, Amazon đang là nhà cung cấp dịch vụ TMĐT với công
nghệ nổi tiếng “one-Click”, thiết lập các kênh bán hàng trên Amazon cho
khách hàng muốn bán lẻ các sản phẩm hoặc nhúng các sản phẩm bán trên
amazon vào website các doanh nghiệp muốn kinh doanh trong lĩnh vực
TMĐT. Với mức phí hoa hồng 15% giá trị đơn hàng, lĩnh vực kinh doanh
này hứa hẹn đem lại nhiều lợi nhuận hơn cả trong hoạt động bán hàng qua
mạng của Amazon.
19
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
Amazon có 4 địa chỉ: Amazon.com (US), Amazon.co.uk (United
Kingdom), Amazon.de (Germany), Amazon.co.jp (Japan)
Sơ lược hệ thống
Amazon sử dụng máy chủ HP Integrity Superdome server của hãng
Hewlett Packard, hệ điều hành Unix IAX, Linux – Redhat, web server
Apache, data warehouses – Oracle để quản trị CSDL.
Dịch vụ web Amazon (Amazon Web Service)
Hệ thống TMĐT Amazon được xây dựng với công nghệ tiên tiến, dễ
sử dụng với bộ lõi chính AWS (Amazon Web service) phục vụ cho hệ thống
siêu thị Amazon và kinh doanh dịch vụ TMĐT với các đối tác.
AWS là các chức năng độc lập mà có thể thực hiện trên web sử dụng
các chuẩn cơ bản XML trên nền Internet. Amazon Web Services (AWS)
cung cấp cho ứng dụng khả năng truy vấn dữ liệu về một tập hợp đối tượng.
Bạn có thể truy nhập vào AWS qua các giao tiếp (XML/HTTP) hoặc SOAP
(Simple Object Access Protocol). AWS có các chức năng tìm kiếm, quản lý
sản phẩm, quản lý catalog, quản lý shopping cart, quản lý giao dịch hay báo
cáo thống kê của hệ thống ...
Hình dưới đây minh hoạ dữ liệu đến, xử lý và trả dữ liệu về
20
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
Bảo mật (Security)
Các giao tiếp bảo mật như truyền thông tin thẻ thanh toán, hoá đơn
hàng, xác thực định danh vv… là sử dụng HTTPS (Hypertext Transfer
Protocol Secure), một giao thức được thiết kế để truyền các thông tin bảo
mật giữa máy tính cá nhân với hệ thống Amazon toàn cầu. HTTPS kết hợp
với công nghệ SSL (Secure Sockets Layer), PKI (Public Key Infrastructure)
và HTTP truyền thống. Chứng thư số (CA) được cài đặt trên máy chủ hệ
thống và được cung cấp bởi Verisign, tổ chức chứng thực có thẩm quyền lớn
nhất được điều hành bởi công ty Verisign. Các hệ thống xác thực định danh
của khách hàng sử dụng “Basic HTTP Authentication Scheme” và chuẩn
mật mã “Base64”. Base64 là một chuẩn mật mã được sử dụng trong việc
truyền dữ liệu nhị phân hay các dữ liệu đặc biệt trên Internet. Base64 đảm
bảo tính toàn vẹn dữ liệu và bảo mật dữ liệu khi truyền tin.
Thanh Toán (Payment)
Cổng thanh toán (Payment getway) trên Amazon.com chấp nhận
thanh toán với các lựa chọn: American Express, Diners Club, Discover,
JCB, MasterCard, Eurocard, Visa cards. Chi phí cho giao dịch chuyển tiền
từ 2,5 – 3 % giá trị đơn hàng tuỳ từng thẻ tín dụng được chọn. Để mua hàng
khách hàng cần nhập số thẻ tín dụng, địa chỉ, email, số điện thoại và chỉ
21
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
khoảng 2 phút sau, hệ thống trả lời tự động của cửa hàng sẽ báo email cho
biết người ta đang chuẩn bị gói hàng gửi cho khách.
Ngoài ra, tạo thuận tiện cho việc thanh toán, Amazon có một chương
trình tín dụng khách hàng ảo Gift Certificates. Thực chất Gift Certificates là
một mã số được mua trên Amazon và phải thanh toán bằng thẻ tín dụng. Gift
Certificates có thể thanh toán các giao dịch với giá trị từ 5 - 5000 USD và có
thời hạn không quá 18 tháng. Hình thức thanh toán này rất thuận lợi cho
người không có thẻ tín dụng hoặc tặng thẻ mua hàng trên siêu thị hệ thống
Amazon.
Thẻ mua hàng Gift Certificates
Vận chuyển hàng (Shipping).
Mua hàng trên Amazon, hệ thống cho phép chuyển hàng tới bất kỳ địa
chỉ nào trên thế giới. Khi đăng ký địa chỉ giao hàng, Amazon sẽ xác định
khoảng thời gian chuyển hàng và hệ thống cũng cho phép khách hàng theo
dõi thông tin chuyển hàng trong quá trình vận chuyển.
Với Amazon, có ba lựa chọn để tính cước.
- Standard International Shipping (giao hàng theo tiêu chuẩn) thời
gian trung bình 10-16 ngày và phải ra bưu cục địa phương nhận
hàng.
- Expedited International Shipping (giao hàng thông thường) thời
gian trung bình 5-9 ngày và cũng nhận hàng tại bưu cục.
- Priority International Courier (giao hàng ưu tiên) trung bình 2-3
ngày Hàng được chuyển bằng chuyển phát nhanh và được giao
ngay tại nhà.
III. Một số giải pháp kỹ thuật áp dụng trong TMĐT.
III.1 Giải pháp của Microsoft.
Vào tháng 4 năm 1998 Microsoft Corp. cho ra đời phiên bản
Microsoft Website Server 3.0 Commerce Edition, một sản phẩm dùng cho
TMĐT nhằm vào các doanh nghiệp vừa và lớn quan tâm đến việc xây dựng
22
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
các WEB site TMĐT cho cả hai mô hình doanh nghiệp-với-người dùng
(B2C) và doanh nghiệp-với-doanh nghiệp (B2B). Các khách hàng sử dụng
Microsoft WEB site Server 3.0 Commerce Edition có thể kể đến bao gồm
Office Depot, BarnesandNoble.com, 1-800-FLOWERS, Eddie Bauer, Tower
Records và nhiều công ty thành công khác trong lĩnh vực TMĐT. Phần mềm
này có mức giá 4,609 USD cho một máy chủ với bản quyền truy nhập cho
25 người dùng hoặc 5,599 USD cho một máy chủ và bản quyền truy nhập
cho 50 người.
Microsoft WEB site Server 3.0 Commerce Edition bao gồm ba phần
chính sau:
a. Tiến hành-Engage: Thành phần này giúp cho các doanh nghiệp tạo
dựng các WEB site TMĐT, tiến hành các công việc tiếp thị và quảng cáo
trên WEB site cũng như tạo các trang WEB động phù hợp với sở thích
của mỗi cá nhân khi truy nhập vào WEB site này. Các đặc tính của phần
này bao gồm:
- Ad Server, công cụ thực hiện các quảng cáo trực tuyến.
- Intelligent CrossSell, tự động thực hiện các chương trình khuyến mại
riêng biệt hoặc đan chéo.
- Buy Now, công cụ tiếp thị trực tiếp cho phép các công ty trình bày
thông tin sản phẩm và các mẫu đơn đặt hàng trên WEB cũng như thu
thập các thông tín của khách hàng trong các pano quảng cáo hoặc
dưới các khuôn dạng trực tuyến khác.
- WEB site Server Personalization and Membership, công cụ cho phép
tự động tạo ra các kịch bản của Active Server Page (một dạng ngôn
ngữ kịch bản lập trình của Microssoft sử dụng trên WEB).
- Database and Database Schema Independence, kết nối với các hệ cơ
sở dữ liệu và kiến trúc cơ sở dữ liệu độc lập.
- WEB site Foundation Wizard, cho phép người quản trị hệ thống tạo
dựng các cấu trúc nền tảng của WEB site bao gồm cả thư mục ảo và
thư mục vật lý.
- WEB site Builder Wizard, cho phép các chủ cửa hàng trên mạng tạo
các cửa hàng riêng biệt hoặc cửa hàng với nhiều cấp khác nhau.
- Commerce Sample WEB sites, năm cửa hàng mẫu sẵn có được xây
dựng bằng Active Server Pages giúp cho người sử dụng có được một
ví dụ hoàn chỉnh về một hệ thống TMĐT ở nhiều mức.
- Integration with Microsoft Visual InterDev, một hệ thống phát triển
tích hợp cho phép xây dựng các ứng dụng WEB động.
- Content Deployment, cho phép người quản trị WEB site tách rời các
phần đang phát triển với các phần sẵn có và đang hoạt động của WEB
site.
23
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
- Pipeline Configuration Editor, một công cụ soạn thảo cho phép người
quản trị sửa đổi các quá trình đặt hàng hoặc các đường kết nối chuyển
đổi thông tin thương mại.
- Commerce Server Software Development Kit (SDK), công cụ để xây
dựng các thành phần của một quá trình xử lý đơn đặt hàng.
- Microsoft Wallet Software Development Kit (SDK), công cụ cho các
nhà phát triển thứ ba mở rộng hệ thống thanh toán của Microsoft với
các kiểu thanh toán của họ.
- Migration and Comptibility from Commerce Server 2.0, khả năng
nâng cấp và tương thích ngược với các ứng dụng từ phiên bản 2.0
trước đó.
b. Giao dịch-Transact: Cho phép người quản lý hệ thống kiểm soát các
giao dịch tài chính trực tuyến với các khả năng bảo mật, tiếp nhận các
đơn đặt hàng nhiều mức, quản lý và định hướng các giao dịch. Các đặc
tính của thành phần này bao gồm:
- Corporate Purchasing Support, gồm các tính năng kiểm tra quyền truy
nhập hệ thống của nhân viên, các lưu đồ và đánh dấu phê chuẩn một
quá trình mua hàng của công ty, sơ đồ lưu trữ thông tin về các sản
phẩm cần mua, hỗ trợ các đơn mua hàng có nhiều khuôn dạng đầu ra
cần xử lý khác nhau.
- Commerce Interchange Pipeline, một hệ thống cho phép trao đổi
thông tin với các hệ thống thông tin kinh doanh có cấu trúc sử dụng
Internet hoặc các hệ thống EDI sẵn có.
- Order Processing Pipeline, một hệ thống các bước xử lý đơn đặt hàng
tương ứng theo các quy tắc kinh doanh khác nhau.
- Windows NT Integration, tích hợp với Windows NT.
- Windows NT Security Support, hỗ trợ các cơ chế bảo mật của
Windows NT.
- Integration with Microsoft Internet Information Server 4.0, tích hợp
với Microsoft Internet Information Server 4.0.
- Integration with Microsoft Transaction Server, tích hợp với Microsoft
Transaction Server.
- Microsoft Wallet Integration, tích hợp với Microsoft Wallet.
c. Phân tích-Analyze: Giúp các công ty đánh giá được các giao dịch mua
bán của khách hàng và bạn hàng, các mức sử dụng dữ liệu để có thể đưa
ra được các quyết định thay đổi nhằm nâng cao hiệu quả của quá trình
kinh doanh điện tử. Các đặc tính của thành phần này bao gồm:
- Analysis, phân tích chi tiết các giao dịch mua bán và tần số truy nhập
của WEB site
24
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
- Purchase and Order History, lưu trữ các thông tin về các lần mua hàng
của khách hàng trong quá khứ.
- WEB site Server Administrator, cung cấp một công cụ quản lý tập
trung cho tất cả các chức năng của hệ thống.
- Promotion and Cross Sell Manager, hỗ trợ cho giám đốc tiếp thị thực
hiện các chương trình khuyến mại cho một sản phẩm hoặc đan chéo
nhiều sản phẩm.
- Order Manager, quản lý toàn bộ các dữ liệu bán hàng theo tháng, năm,
sản phẩm, chủng loại hoặc toàn bộ các sản phẩm.v.v..
Giải pháp của Microsoft là một hệ thống mở và có khả năng mở rộng
kết nối với các hệ thống khác cung cấp các chức năng phức tạp hơn như xử
lý thanh toán của CyberCash hoặc xử lý các giao dịch nền của các công ty
như Open Market Inc. .
III.2 Giải pháp của IBM.
Chiến lược TMĐT của IBM được gọi là e-business, nó bao gồm cả
phần cứng và phần mềm cho an toàn trên mạng thông qua xử lý giao dịch.
Ðối với thương mại trên WEB, IBM có sản phẩm được gọi là
Net.Commerce một phần mềm chạy trên máy chủ cho cả hai ứng dụng
doanh nghiệp-với-doanh nghiệp (B2B) và doanh nghiệp-với-người dùng
(B2C). Net.Commerce dành cho các doanh nghiệp hoặc chủ kinh doanh
muốn thiết lập một cửa hàng trực tuyến riêng của họ hoặc bán trực tiếp cho
người tiêu dùng. Ngoài ra nếu các công ty có nhu cầu mở rộng các ứng dụng
của Net.Commerce thì họ có thể nâng cấp lên phiên bản hỗ trợ nhiều vi xử
lý và phải chi thêm một khoản tiền nhất định. Net.Commerce là một phần
mềm mà trên đó các giải pháp về TMĐT của IBM được thực hiện. "Chúng
tôi tập trung toàn bộ vào khả năng nâng cấp của hệ thống và tích hợp với
các hệ thống cơ sở dữ liệu cỡ lớn", Tom Patterson, giám đốc về chiến lược
TMĐT của IBM cho biết.
Các khách hàng lớn của IBM sử dụng giải pháp Net.Commerce có thể
kể đến bao gồm, Borders Books and Music với doanh số 1 tỷ USD một năm
dùng giải pháp Net.Commerce để thiết lập một cửa hàng trực tuyến trên
WEB. Aero-Marine Products, nhà sản xuất có doanh thu 5 tỷ USD một năm,
có kế hoạch giới thiệu 80,000 linh kiện điện tử của mình trên mạng.
Net.Commerce bao gồm các tính năng sau:
- SET Support: Hỗ trợ chuẩn công nghiệp cho Giao dịch Ðiện tử An toàn-
Secure Electronic Transactions (SET), được phát triển bởi một tổ hợp các
công ty bao gồm MasterCard, Visa, IBM, Netscape, VeriSign
- Intelligent Catalog Technology: Cung cấp một "trợ giúp bán hàng ảo"
cho việc xem xét và thu nhận các thông tin về sản phẩm trên WEB.
25
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
- ODBC support: Cho phép người quản lý sử dụng hệ thống với các hệ
thống quản trị cơ sở dữ liệu cớ lớn như Oracle, Sybase, Informix…
- Support for Netscape Enterprise Web Servers: Cho phép các công ty mở
rộng các WEB site đạng chạy trên nền Netscape Server với các tính năng
được thiết lập cho một cửa hàng điện tử trên mạng.
Ngoài ra IBM còn kết hợp với các công ty khác như Taxware
International, First Virtual Holding để cung cấp cho khách hàng các ứng
dụng như tính thuế, xử lý thanh toán và các chức năng khác mà IBM không
cung cấp. Ðiểm mạnh của Net.Commerce là khả năng tích hợp nền với các
hệ thống cơ sở dữ liệu như Oracle, Informix đồng thời cho phép tạo dựng
một cách mềm dẻo các gian hàng trên web với khả năng tìm kiếm thông
minh cho một số lượng sản phẩm lên đến hàng chục nghìn và hoàn toàn
tương thích với SET.
Năm 2003, nhắm vào các khách hàng là các doanh nghiệp lớn, IBM
lại cho ra đời Websphere commerce professional edition 5.5 với rất nhiều
tính năng xuất sắc như: phân tích đặc tính các mặt hàng, đấu giá, và phần
quản trị để thực hiện các công việc quản lý kinh doanh. Phần mềm có thể cài
đặt trên nền Windows hoặc Linux, dựa trên giải pháp J2EE.
Như vậy, về mặt thiết kế các chức năng thực hiện TMĐT của IBM và
Microsoft đều có các điểm chung là:
- trao đổi thông tin
- thực hiện giao dịch
- quản lý hàng hoá, dịch vụ
- quản lý khách hàng
- quản lý đơn hàng
- thanh toán
- vận chuyển
mọi giao dịch đều thực hiện một cách an toàn, bảo mật.
IV. Tình hình phát triển TMĐT ở một số nước trên thế giới.
IV.1. Trung Quốc.
Cùng nhịp độ triển khai các hoạt động Internet như Việt Nam (1997),
nhưng tình hình phát triển TMĐT của Trung Quốc nhanh hơn nhiều so với
Việt Nam.
Các giải pháp cho các giao dịch TMĐT dạng B2B đã và đang được
triển khai rất hiệu quả. Một số web site hoạt động tốt như Chinanusa.com,
Alibaba.com, ... đã có nhiều giải pháp hữu dụng cho các kết nối trực tuyến,
giúp các doanh nghiệp không những tìm được các mặt hàng mong muốn, mà
26
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
còn có các giải pháp cho thanh toán, bảo mật, vận chuyển, bảo hiểm ... Đây
là các công đoạn cần thiết cho một giao dịch TMĐT trọn vẹn.
Tuy nhiên, ở loại hình B2C, việc triển khai các hoạt động chưa được
rộng rãi như ở B2B vì còn rất nhiều trở ngại cần khắc phục.
Joyo.com là trang web lớn nhất Trung quốc được triển khai dưới hình
thức B2C. Sản phẩm bán trực tuyến của trang web này là sách và các sản
phẩm nghe nhìn. Công ty Joyo.com đã đạt được doanh số là 19,3 triệu USD
nhờ 5.000 các chủng loại mặt hàng trực tuyến trong năm 2003 và dự tính sẽ
đạt doanh số khoảng 483,1 triệu USD 5 năm sau. Họ dự kiến sẽ mở rộng các
dịch vụ trực tuyến như đặt vé qua mạng bằng cách hợp tác với các đại lý bán
vé. Vé ở đây bao gồm nhiều loại : vé xem phim, xem biểu diễn nghệ thuật,
xem thể thao ...
Mặc dù vậy, việc triển khai đại trà B2C vẫn còn rất nhiều khó khăn.
Theo các kết quả khảo sát tại Trung Quốc, 3 nguyên nhân chủ yếu khiến
người dân mua sắm qua mạng là tiết kiệm thời gian, giá rẻ hơn và sự tiện lợi.
Còn nỗi lo lắng lớn nhất của họ khi mua sắm trực tuyến là bảo mật, chất
lượng hàng, dịch vụ hậu mãi, sự tin cậy vào nhà sản xuất, vận chuyển hàng
và thanh toán.
Hiện nay, thẻ tín dụng vẫn chưa được sử dụng rộng rãi ở Trung Quốc.
Đây cũng là một trong các nguyên nhân hạn chế qui mô của hệ thống bán lẻ
trực tuyến. Khách hàng trực tuyến thường chọn phương thức thanh toán tiền
mặt khi nhận hàng (COD – Cash On Delivery) nhiều hơn so với phương
thức thanh toán trực tuyến.
Trong việc vận chuyển hàng, bưu điện Trung Quốc còn chiếm giữ thị
phần lớn, trong khi các công ty tư nhân còn đang ì ạch vì rào cản của các
chính sách. Các công ty xuyên quốc gia như UPS, FedEx còn chưa có chân ở
Trung Quốc.
Tất cả vấn đề nêu trên là nguyên nhân khiến cho việc triển khai loại
hình B2C chậm chạp. Để khắc phục, các website như Joyo đã tìm kiếm các
giải pháp khác nhau như dựa vào các công ty vận chuyển (bên thứ ba) trong
việc vận chuyển hàng hoá. Họ cho rằng, nếu tự mình thực hiện toàn bộ các
công đoạn thì sẽ thất bại.
IV.2. Singapore
Nhận thức được tầm quan trọng của việc hỗ trợ doanh nghiệp ứng
dụng TMĐT, chính phủ Singapore thành lập điểm nóng TMĐT (ECH) với
sự tham gia của 60 tổ chức tài chính công nghệ và xây dựng hạ tầng cơ sở
cho phát triển TMĐT, nhằm xúc tiến TMĐT. ECH đã thành lập ra một uỷ
ban điều phối về TMĐT và đến năm 1997, Uỷ ban này đã đưa lên mạng 30
chương trình phần mềm ứng dụng chuyên phục vụ phát triển TMĐT.
27
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
Tháng 1/1997, chính phủ Singapore thành lập tiểu ban chính sách
TMĐT, có trách nhiệm nghiên cứu và soạn thảo luật TMĐT. Đến năm 1998,
một loạt văn bản qui định về giao dịch TMĐT ra đời như luật giao dịch
TMĐT, luật chống lạm dụng máy tính, luật bảo vệ bí mật cá nhân.Luật bản
quyền cũng được sửa đổi để tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Đồng
thời, Bộ Nghệ thuật, thông tin và truyền thông cuãng đưa ra những qui định
về cấp phép và quản lý đối với các nhà cung cấp chứng thực số tại
Singapore. Theo đó, một nhà cung cấp CA muốn được cấp phép sẽ phải đáp
ứng các tiêu chuẩn quản lý nghiêm ngặt theo nhiều quan điểm khác nhau,
bao gồm cả độ vững chắc về ftài chính, mức độ uy tín, các khả năng kiểm
soát và thủ tục bảo mật chặt chẽ.
Chính phủ Singapore không những thực hiện các giải pháp cho cung
cấp và sử dụng chứng thực số trong nội bộ quốc gia mà còn có những nỗ lực
nhằm mở rộng và tạo điều kiện thuận lợi cho việc công nhận các chứng thực
số giữa các quốc gia.
Tháng 6/1998, Singapore và Canada đã công bố chuẩn chứng thực
chéo đầu tiên trong các nền tảng khoá công khai của hai nước để công nhận
các chứng thực số và nhà cung cấp CA của nhau.
Bao trùm các hoạt động nhằm thúc đẩy TMĐT là “Kế hoạch tổng thể
về TMĐT của Singapore” nhằm biến Singapore thành một trung tâm
TMĐT. Kế hoạch này có những điểm chính như sau :
- Xây dựng hạ tầng cơ sở TMĐT kết nối quốc tế, làm hài hoà các chính
sách thương mại qua biên giới.
- Khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng TMĐT như là một chiến lược kinh
doanh.
- Khuyến khích dân chúng tham gia TMĐT dưới nhiều hình thức.
Sau khi xây dựng khung pháp lý cho TMĐT, hoạt động TMĐT của
Singapore đã phát triển mạnh mẽ. Giá trị TMĐT loại hình B2B đã tăng từ
mức 5,67 tỷ USD năm 1998 lên 40 tỷ trong năm 1999 và 110 tỷ năm 2001.
Giá trị TMĐT loại hình B2C đã tăng từ mức 36 triệu USD năm 1998 lên 200
triệu trong năm 1999 và đạt 2,75 tỷ vào năm 2001. Ba lĩnh vực phát triển
mạnh nhất ở loại hình B2C là tài chính ngân hàng, bất động sản, khách sạn
nhà hàng.
Một tồn tại và đồng thời là cản trở cho các doanh nghiệp triển khai
TMĐT ở Singapore là mức chi phí cho thanh toán trực tuyến hiện tại còn
cao. Chính vì vậy, các cơp quan quản lý đang xem lại các chính sách nhằm
thúc đẩy cạnh tranh giữa các nhà cung cấp dịch vụ để có mức phí cho thanh
toán trực tuyến phù hợp hơn.
28
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
CHƯƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
IV.3. Đài Loan
Khác với Singapore và Hồng Kông, Đài Loan không có được vai trò
là cửa ngõ trung chuyển giữa hai phe trong thời kỳ chiến tranh lạnh nên
thương mại, dịch vụ phát triển kém hơn. Đổi lại Đài loan đã phát triển sản
xuất, đặc biệt là các sản phẩm công nghệ thông tin như máy tính các loại,
thiết bị truyền nhận tín hiệu số.
Vào năm 2004, có tới 95% số router, switch trên thế giới do Đài Loan
sản xuất. Đài Loan có hạ tầng viễn thông và công nghiệp CNTT rất phát
triển. Có tới 54% dân số sử dụng Internet, trong đó cao nhất là Đài Bắc -
65%, thấp nhất là Đài Tây - 43%. Tuy dân số chỉ có 22,7 triệu người nhưng
số lượng người sử dụng Internet Đài Loan thuộc vào top 10 nước cao nhất.
Xu hướng sử dụng Internet của Đài Loan là Mobile Internet, DSL (Digital
Subscriber Line) tăng mạnh nhất, Dial-up có xu hướng giảm. Theo số liệu
của Bộ Thương mại và Công nghiệp Đài Loan, năm 2004 có tới 2,4 triệu dân
tức 10,5% dân số sử dụng Mobile Internet, tăng gấp 2,5 lần so với năm
2003. Số liệu thống kê Đài loan cho biết có tới 73% số hộ gia đình có máy
PC trong đó có 78% có kết nối Internet với băng thông rộng. 100% cơ quan
nhà nước và các tổ chức trực thuộc có kết nối Internet bằng đường leased
line. Từ năm 1999, 100% số trường học đã kết nối Internet và năm 2001 đã
có 61 % số trường có kênh thuê bao băng rộng. Nếu như năm 1995, Đài loan
chỉ có 15 host thì năm 2000 số host đã tăng tới 850, năm 2003 là 3.922 và
2004 có 6,269 host. Tổng lượng băng thông kết nối quốc tế của Đài Loan
vào tháng 6 năm 2004 là 59.326 Mbps, trong đó băng thông đường truyền
kết nối với Mỹ là 33.960, Nhật Bản – 9.716, Hồng Kông – 7.468, Trung
Quốc – 4.258, Hà Lan – 2.488, Hàn Quốc – 611, Singapore – 474, Malaysia
– 200 và các nước , khu vực khác ( Australia, Anh, Macao..) 150 Mbps.
Nhờ có hạ tầng cơ sở tốt nên sau khi chiến tranh lạnh kết thúc, Đài
Loan đã tận dụng cơ hội để phát triển mạnh thương mại, dịch vụ. Đài Loan
đang xây dựng e-Taiwan bao gồm 4 “e” với 23 dự án thành phần:
1. e- Society:Xã hội điện tử với 8 dự án thành phần
2. e-Commerce : TMĐT với 4 dự án thành phần
3. e-Governmnet: Chính phủ điện tử với 6 dự án thành phần
4. e- Transportation: Giao thông điện tử với 5 dự án thành phần
Đài loan đặt mục tiêu sau 6 năm sẽ trở thành nước dẫn đầu châu Á về
xây dựng xã hội thông tin.
Hiện nay 81 % dân số thực hiện business on line, tăng gấp hai lần so
với năm 2001 là 44%. Doanh số bán lẻ qua mạng năm 2003 là 22.100 triệu,
năm 2004 – 34.700 triệu và dự kiến 2005, 2008 tương ứng sẽ đạt 49.300 và
95.220 triệu Đài tệ ( 1 Đài tệ = 500 VNĐ). Vào năm 2004, doanh số B2B ở
Đài Loan là 155.300 triệu đài tệ, so với năm 2003 (131.500 triệu ) tăng 18%.
29
Đề tài NCKH cấp Nhà nước “ Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật và công nghệ chủ yếu trong TMĐT và
triển khai thử nghiệm”. Mã số KC.01.05
Tải về để xem bản đầy đủ
357 trang
04/07/2024
810
Bạn đang xem 30 trang mẫu của tài liệu "Báo cáo Nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật công nghệ chủ yếu trong thương mại điện tử và triển khai thử nghiệm", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- bao_cao_nghien_cuu_mot_so_van_de_ky_thuat_cong_nghe_chu_yeu.pdf
