Đề tài Một số giải pháp phát triển xuất khẩu cao su tự nhiên của Việt Nam đến năm 2010

Bé Th−¬ng m¹i

ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i

§Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé

mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt

khÈu cao su tù nhiªn cña viÖt nam

®Õn n¨m 2010

(B¸o c¸o tæng Hîp)

5892

21/6/2//6

Hµ néi 2006

Bé Th−¬ng m¹i

ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i

§Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé

mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu

cao su tù nhiªn cña viÖt nam ®Õn n¨m 2010

(B¸o c¸o tæng Hîp)

C¬ quan chñ qu¶n: Bé Th−¬ng m¹i

C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn: ViÖn Nghiªn cøu Th−¬ng m¹i

Chñ nhiÖm §Ò tµi: ®inh v¨n thµnh

5892

21/6/2006

Hµ néi - 2006

Bé th−¬ng m¹i

®Ò tµi khoa häc cÊp bé

M∙ sè: 2004 – 78 – 001

Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010

C¬ quan qu¶n lý ®Ò tµi: bé th−¬ng m¹i

C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn: viÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS.TS §inh V¨n Thµnh

C¸c thµnh viªn: NCS Ph¹m Nguyªn Minh

Ths. §ç Kim Chi

Ths. NguyÔn ViÖt H−ng

CN. Ph¹m Hång Lam

Hµ néi 2005

1

Môc Lôc

Néi dung

Trang

Danh môc ch÷ viÕt t¾t

Më ®Çu

1

4

Ch−¬ng 1. Tæng quan vÒ thÞ tr−êng cao su tù nhiªn

thÕ giíi

4

8

1. T×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1.1. T×nh h×nh thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua

1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña c¸c n−íc cung

cÊp chÝnh

12

18

20

22

23

26

27

1.3. §éng th¸i gi¸ c¶

2. ThÞ tr−êng c¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu

2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú

2.3.ThÞ tr−êng EU

2.4.ThÞ tr−êng Hµn Quèc

3. Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ xuÊt khÈu

cao su tù nhiªn

27

3.1. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan

3.2. Kinh nghiÖm cña In®«nªxia

32

33

3.3. Kinh nghiÖm cña Malaixia

3.4. Bµi häc rót ra cho ViÖt Nam

36

40

Ch−¬ng 2. thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su

tù nhiªn cña ViÖt Nam

1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

1.1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô cao su tù nhiªn

1.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu

40

43

1.3. Qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

51

2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang mét sè thÞ

tr−êng

60

2

2.1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Trung Quèc

6

1

2.2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hoa Kú

2.3. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng EU

2.4. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn sang thÞ tr−êng Hµn Quèc

3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc chñ yÕu

64

66

68

69

70

3.2. H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n

71

73

3.3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt

Ch−¬ng 3. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn

xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu

cña ViÖt Nam

72

73

78

80

1.1. TriÓn väng thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1.2. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

2. Môc tiªu vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

2.1. C¸c môc tiªu tæng qu¸t vµ môc tiªu cô thÓ vÒ xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn

2.2. Mét sè quan ®iÓm chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn xuÊt cao su tù nhiªn cña

ViÖt Nam

81

83

3. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn cña ViÖt Nam

3.1. C¸c gi¶i ph¸p chung

83

85

3.1.1. Gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n−íc trong quy ho¹ch vµ

®Þnh h−íng ph¸t triÓn

3.1.2. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng

87

88

90

92

93

94

3.1.3. Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm

3.1.4. Gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu

3.1.5. Gi¶i ph¸p n©ng cao vai trß cña HiÖp héi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su

3.1.6. Gi¶i ph¸p vÒ nguån nh©n lùc

3.2. C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè thÞ tr−êng

3.2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

3

3.2.2. ThÞ tr−êng Hoa Kú

3.2.3. ThÞ tr−êng EU

96

98

3.2.4. ThÞ tr−êng Hµn Quèc

3.2.5. C¸c thÞ tr−êng kh¸c

KÕt luËn và kiÕn nghÞ

Tµi liÖu tham kh¶o

98

99

101

104

4

Danh Môc b¶ng biÓu, s¬ ®å, phô lôc

B¶ng 1.1.Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi

4

B¶ng 1.2. S¶n l−îng cao su tù nhiªn thÕ giíi giai ®o¹n 1996 -2004

B¶ng 1.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi

9

11

18

19

20

B¶ng 1.4. NhËp khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi 1997 - 2004

B¶ng 1.5. NhËp khÈu mét sè s¶n phÈm cao su tù nhiªn chñ yÕu

B¶ng 1.6. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc theo thÞ tr−êng

B¶ng 1.7. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc theo nhãm hµng

n¨m 2003

21

B¶ng 1.8. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Hoa Kú theo nhãm hµng

n¨m 2003

22

24

B¶ng 1.9. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Ph¸p theo nhãm hµng n¨m 2003

B¶ng 1.10. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña §øc theo nhãm hµng n¨m

2003

B¶ng 1.11. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña T©y Ban Nha theo nhãm

hµng n¨m 2003

25

26

27

B¶ng 1.12. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Anh theo nhãm hµng n¨m

2003

B¶ng 1.13. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Italia theo nhãm hµng n¨m

2003

B¶ng 1.14. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Hµn Quèc theo nhãm hµng

n¨m 2003

B¶ng 2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

40

44

B¶ng 2.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

B¶ng 2.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña

ViÖt Nam

44

45

46

B¶ng 2.4. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

B¶ng 2.5. So s¸nh c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt

Nam víi c¸c n−íc trong khu vùc

B¶ng 2.6. ThÞ phÇn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

B¶ng 2.7. Gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam so víi c¸c n−íc

48

50

5

xuÊt khÈu kh¸c trong khu vùc

B¶ng 2.8. Gi¸ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr−êng

50

51

B¶ng 2.9. Lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ vÒ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt

Nam

B¶ng 2.10. Tû träng xuÊt khÈu cao su cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Trung

63

64

67

69

Quèc

B¶ng 2.11. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang thÞ

tr−êng Hoa Kú

B¶ng 2.12. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ViÖt Nam sang thÞ

tr−êng EU

B¶ng 2.13. Tû träng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ViÖt Nam sang thÞ

tr−êng Hµn Quèc

B¶ng 3.1. Dù b¸o s¶n xuÊt cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

B¶ng 3.2. Dù b¸o tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

B¶ng 3.3. Dù b¸o xuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

B¶ng 3.4. Dù b¸o nhËp khÈu cao su thÕ giíi ®Õn n¨m 2010

74

75

76

78

11

15

61

64

66

68

B¶ng 3.5. Dù b¸o triÓn väng ngµnh cao su ViÖt Nam ®Õn 2010

§å thÞ 1.1: Ph©n bè s¶n xuÊt cao su theo khu vùc

§å thÞ 1.2. DiÔn biÕn gi¸ c¶ mét sè chñng lo¹i cao su tù nhiªn chñ yÕu

§å thÞ 2.1. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam 2004

§å thÞ 2.2. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Trung Quèc

§å thÞ 2.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hoa Kú

§å thÞ 2.4. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang EU

§å thÞ 2.5. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc

6

Danh môc ch÷ viÕt t¾t

TiÕng Anh

AFTA

ASEAN Free Trade Area

Association of Natural

Khu vùc mËu dÞch tù do

ASEAN

ANRPC

APEC

ARBC

CEPT

HiÖp héi c¸c n−íc s¶n xuÊt cao

Rubber Producing Countries su tù nhiªn

Asia Pacific Economic

Cooperation

DiÔn ®µn Hîp t¸c kinh tÕ ch©u

¸ - Th¸i B×nh D−¬ng

Asean Rubber Business

Council

Héi ®ång doanh nghiÖp cao su

§«ng Nam ¸

Common Effective

Preferential Tariff

Domestic Resource Cost

Early harvest programme

European Union

Ch−¬ng tr×nh −u ®·i thuÕ quan

cã hiÖu lùc chung

DRC

EHP

EU

HÖ sè chi phÝ nguån lùc néi ®Þa

Ch−¬ng tr×nh thu ho¹ch sím

Liªn minh ch©u ¢u

FAO

Food and Agriculture

Organization

Tæ chøc N«ng l−¬ng cña Liªn

Hîp Quèc

GATT

GAPKINDO

GSP

General Agreement on Tariff HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan

and Trade

vµ mËu dÞch

Indonesian Natural Rubber

Producers Association

Generalised System of

Preference

HiÖp héi Cao su In®«nªxia

HÖ thèng −u ®·i phæ cËp

ICRAF

IMF

International Center for

Research in Agroforestry

International Monetary

Fund

Trung t©m Nghiªn cøu n«ng

l©m quèc tÕ

Quü TiÒn tÖ quèc tÕ

INRO

IRA

International Natural

Rubber Organization

International Rubber

Association

Tæ chøc Cao su tù nhiªn quèc

tÕ

HiÖp héi cao su quèc tÕ

IRSG

IRCo

Internationl Rubber Study

Group

Nhãm nghiªn cøu cao su quèc

tÕ

International Rubber

Consortium

C«ng ty TNHH cao su quèc tÕ

ISO

International Organization

for Standardization

International Trade Centre

International Tri-Partite

Rubber Council

Tæ chøc Tiªu chuÈn quèc tÕ

ITC

Trung t©m th−¬ng m¹i quèc tÕ

ITRC

Héi ®ång cao su quèc tÕ 3 bªn

7

ITRO

Tripartite Rubber

Tæ chøc cao su quèc tÕ ba bªn

Organization

LDC

Least Developed Countries

Most Favoured Nation

Malaysian Rubber Board

Non - Tariff Measures

Organization for Economic

Cooperation and

C¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn

Quy chÕ Tèi huÖ quèc

Uû ban cao su Malaixia

C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan

Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn

kinh tÕ

MFN

MRB

NTM

OECD

Development

OPEC

RCA

Organization of the

Petroleum Exporting

Countries

Tæ chøc c¸c n−íc xuÊt khÈu

dÇu má

Revealed Comparative

Advantage

HÖ sè lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ

TRC

Tripartie Rubber Corp

Tariff-rate quota

Tæ chøc cao su 3 bªn

TRQ

H¹n ng¹ch thuÕ quan

UNCTAD

United Nations Conference

on Trade and Development

DiÔn ®µn cña Liªn hiÖp quèc

vÒ th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn

UNDP

United Nations Development Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn

Programme

hiÖp quèc

WB

World Bank

Ng©n hµng ThÕ giíi

Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi

WTO

World Trade Organization

TiÕng ViÖt

BNN&PTNT

Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n

Tæng c«ng ty cao su ViÖt Nam

Kim ng¹ch nhËp khÈu

GERUCO

KNNK

KNXK

XNK

Kim ng¹ch xuÊt khÈu

XuÊt nhËp khÈu

8

Më ®Çu

Sù cÇn thiÕt nghiªn cøu ®Ò tµi:

§¹i héi IX cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë n−íc

ta thêi kú 2001 - 2010, trong ®ã, môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ®−a GDP n¨m 2010

Ýt nhÊt lªn gÊp ®«i n¨m 2000, xuÊt khÈu t¨ng gÊp trªn 2 lÇn nhÞp ®é t¨ng GDP.

TriÓn khai thùc hiÖn NghÞ quyÕt ®¹i héi IX cña §¶ng, Bé Th−¬ng m¹i ®· x©y dùng

ChiÕn l−îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001 - 2010 ë n−íc ta vµ ®· ®−îc

Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt víi môc tiªu bao trïm lµ nç lùc gia t¨ng xuÊt khÈu

®Ó thóc ®Èy t¨ng tr−ëng GDP, phÊn ®Êu t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu 14 - 16%/n¨m thêi

kú ®Õn n¨m 2010. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu nh− ®· x¸c ®Þnh,

cÇn më réng thÞ tr−êng vµ mÆt hµng xuÊt khÈu, gi¶m m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm

th« vµ s¬ chÕ, t¨ng nhanh tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn vµ tû lÖ néi ®Þa ho¸, s¶n

phÈm cã hµm l−îng chÊt x¸m vµ c«ng nghÖ cao.

Cao su tù nhiªn lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ lùc

cña ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m qua, khèi l−îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao su

tù nhiªn ®· t¨ng lªn nh−ng ch−a thËt æn ®Þnh. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn

®−îc më réng. §ång thêi víi viÖc duy tr× c¸c thÞ tr−êng truyÒn thèng nh− Trung

Quèc, Singapore, §µi Loan,...ViÖt Nam còng ®· ph¸t triÓn thªm c¸c thÞ tr−êng míi

ë c¸c khu vùc ch©u ¢u, B¾c Mü. N¨m 2004, ngµnh cao su ViÖt Nam ph¸t triÓn

v−ît bËc, v−¬n tíi vÞ trÝ thø 4 chØ sau Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaixia vÒ gi¸ trÞ xuÊt

khÈu. Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cao su còng ®−îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng

ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nªn Nhµ n−íc ®· cã quy ho¹ch chung ph¸t triÓn

diÖn tÝch trång c©y cao su vµ ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Çu t− cho kh©u chÕ biÕn nguyªn

liÖu phôc vô xuÊt khÈu còng nh− cho s¶n xuÊt trong n−íc.

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi ph¸t triÓn rÊt ®a

d¹ng vµ ®Æc biÖt lµ thÞ tr−êng thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng vÒ nhu cÇu nhËp khÈu

vµ gi¸ c¶. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn cña ngµnh cao su ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu bÊt

cËp: chÊt l−îng vµ c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu ch−a phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ

tr−êng thÕ giíi, gi¸ xuÊt khÈu thÊp, ch−a t¹o lËp ®−îc thÞ tr−êng æn ®Þnh... MÆt

kh¸c, c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam cßn ch−a hîp lý,

cßn lÖ thuéc qu¸ lín vµo c¸c thÞ tr−êng ch©u ¸. C¸c khu vùc thÞ tr−êng kh¸c cã

søc mua lín, gi¸ b¸n cao vµ æn ®Þnh h¬n nh− EU, B¾c Mü ch−a chiÕm ®−îc tû

träng cao. C«ng nghÖ vµ trang thiÕt bÞ l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh cßn

h¹n chÕ. ChÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n−íc ®èi víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu

cao su tù nhiªn cßn nhiÒu bÊt cËp. ViÖc ®Þnh h−íng ph¸t triÓn, ph©n c«ng vµ phèi

hîp gi÷a trång vµ khai th¸c mñ cao su, c«ng nghiÖp chÕ biÕn mñ vµ c«ng nghiÖp

9

s¶n xuÊt s¶n phÈm cßn nhiÒu h¹n chÕ. Nh÷ng tån t¹i trªn ®©y ®· g©y t¸c ®éng

kh«ng tèt tíi ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhªn theo h−íng bÒn

v÷ng.

§Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ xuÊt

khÈu cao su tù nhiªn vµ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, cÇn ph¶i

nghiªn cøu, ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng, ®Æc ®iÓm vµ xu h−íng ph¸t triÓn thÞ

tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi, dù b¸o nhu cÇu vµ triÓn väng xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn cña ViÖt Nam. §ång thêi cßn ph¶i t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn

bÒn v÷ng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt

Nam.

V× nh÷ng lý do nªu trªn, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi khoa häc cÊp Bé víi tªn

gäi: “Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Õn

n¨m 2010” lµ thùc sù cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch.

T×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc:

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Bé Th−¬ng m¹i, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng

th«n vµ mét sè Bé, Ngµnh ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu mét sè ®Ò tµi vµ dù ¸n vÒ

chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam nãi chung

vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mét sè hµng ho¸ cô thÓ nh− rau, hoa, qu¶, hµng

®iÖn tö tin häc, hµng thñ c«ng mü nghÖ, thuû s¶n, dÖt may… Tuy nhiªn, ch−a cã

®Ò tµi nµo nghiªn cøu vÒ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su. Trong khu«n khæ cña

Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ KC.06 cã mét ®Ò tµi: “Nghiªn cøu, ®iÒu tra vµ

dù b¸o thÞ tr−êng xuÊt khÈu cho mét sè chñng lo¹i n«ng, l©m, thuû s¶n”; m· sè:

KC.06.01.NN do ViÖn Nghiªn cøu th−¬ng m¹i chñ tr× ®· cã mét chuyªn ®Ò

nghiªn cøu vÒ thÞ tr−êng cao su thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.

Tuy nhiªn, c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chuyªn ®Ò nµy chØ dõng ë møc ®é th«ng

tin tæng quan vÒ thÞ tr−êng chø ch−a ®i vµo nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i

ph¸p. Ngoµi ra, cßn cã mét sè b¸o c¸o cña Th−¬ng vô ViÖt Nam t¹i n−íc ngoµi

vÒ thÞ tr−êng s¶n phÈm cao su cña mét sè n−íc nh−ng tÝnh hÖ thèng vµ tÝnh cËp

nhËt cña th«ng tin cßn h¹n chÕ.

Môc tiªu nghiªn cøu:

- Tæng quan vÒ cung cÇu vµ ®Æc ®iÓm thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi,

c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi vµ kinh nghiÖm cña

mét sè n−íc vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn.

10

- Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn vÒ thùc tr¹ng s¶n

xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam thêi kú tõ 1996 ®Õn nay ®Ó t×m

ra nh÷ng mÆt ®−îc, ch−a ®−îc vµ nguyªn nh©n.

- §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p chung vµ gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè thÞ tr−êng nh»m

ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam thêi kú

®Õn n¨m 2010.

§èi t−îng nghiªn cøu:

§èi t−îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ cung cÇu vµ gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng thÕ

giíi ®èi víi cao su tù nhiªn, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn nhËp khÈu cao su tù nhiªn

cña mét sè thÞ tr−êng nhËp khÈu chñ yÕu nh− Trung Quèc, Hoa Kú, EU, Hµn

Quèc vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam.

Ph¹m vi nghiªn cøu:

- VÒ néi dung: ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ cung cÇu, gi¸ c¶ cao su tù

nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn nhËp khÈu cao su tù

nhiªn cña mét sè thÞ tr−êng nhËp khÈu chñ yÕu vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn

xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña ViÖt Nam

- VÒ kh«ng gian:

Trong n−íc: lµ ph¹m vi c¶ n−íc, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh

phÇn kinh tÕ.

Ngoµi n−íc: Lµ mét sè thÞ tr−êng cã triÓn väng ®èi víi xuÊt khÈu cao su

cña ViÖt Nam nh− Trung Quèc, Hoa Kú, EU, Hµn Quèc.

- VÒ thêi gian: Ph©n tÝch thùc tr¹ng tõ n¨m 1996 ®Õn nay vµ c¸c gi¶i ph¸p

cho ®Õn n¨m 2010.

§Ò tµi bao gåm 3 ch−¬ng, néi dung cô thÓ nh− sau:

11

Ch−¬ng 1

Tæng quan thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi

1. T×nh h×nh cung cÇu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cao su tù

nhiªn thÕ giíi

1.1. T×nh h×nh thÞ tr−êng cao su tù nhiªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua

Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi t¨ng tõ 6,019 triÖu tÊn n¨m 1996 lªn

8.180 triÖu tÊn n¨m 2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 3,78%/n¨m trong giai

®o¹n 1996 - 2004. Tèc ®é t¨ng tr−ëng tiªu thô cao su tù nhiªn cã xu h−íng t¨ng

lªn qua c¸c n¨m do nhu cÇu sö dông cao su tù nhiªn nhiÒu h¬n trong ngµnh s¶n

xuÊt s¨m lèp « t«, xe m¸y. Tõ n¨m 1997 ®Õn 1999, do t¸c ®éng cña cuéc khñng

ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸, tæng møc tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi chØ t¨ng

tõ 6.019 ngh×n tÊn lªn 6.362 ngh×n tÊn, b×nh qu©n t¨ng 1,9%/n¨m. N¨m 2002 lµ

n¨m cã møc t¨ng tr−ëng cao nhÊt trong giai ®o¹n 1997 - 2004, víi møc tiªu thô

t¨ng 10,3% so víi n¨m 2001, ®¹t 7.520 tÊn. Møc tiªu thô cao su tù nhiªn t¨ng lªn

chñ yÕu do cÇu c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, ®Æc biÖt lµ lèp xe t¨ng lªn. Ngoµi ra, gi¸

dÇu cao lµm gi¸ cao su tæng hîp t¨ng buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i chuyÓn sang sö

dông c¸c lo¹i cao su tù nhiªn.

B¶ng 1.1.Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi

§¬n vÞ: 1000 tÊn

1997

6.131

1,86

1998

6.245

1,86

1999

6362

1,87

944,2

2,43

2000

6.660

3,7

1.080

14,38

2001

7.160

7,5

2002

7.520

10,3

2003

7.930

5,5

2004

8180

3,1

Tæng

% thay ®æi

Trung Quèc

% thay ®æi

Hoa Kú

900 921,8

11,11 2,42

1.441 1.060,4 1.076,9 1.193

1.215 1.310,0 1.485,0 1595,0

12,50

972

7,82 7,4

1.110,8 1.078,5 1085,0

13,36

% thay ®æi

NhËt B¶n

% thay ®æi

Ên §é

% thay ®æi

Malaysia

% thay ®æi

Hµn Quèc

% thay ®æi

§øc

43,96

713

-0,21

562

7,05

326,9

-8,53

302

0,67

212

-26,41

720,3

1,02

572

1,78

369,9

13,15

312

3,31

210,9

-0,52

1,56

727,7

1,03

592

3,50

418,6

13,17

323,2

3,59

209,8

-0,52

10,78

751,8

3,31

637

7,60

473,6

13,14

331

2,41

208,7

-0,52

-18,52

724,4

-3,64

631,2

-0,91

536

13,18

330

-0,30

207,6

-0,53

14,28

749,0

3,40

680,0

7,73

407,9

-23,90

325,6

-1,33

247,0

18,98

-2,91

784,2

4,70

717,1

5,46

420,8

3,16

332,8

2,21

0,6

787,0

0,35

760

6,0

415

0,98

342,0

2,76

255,0

1,60

251,0

1,62

% thay ®æi

9,84

Nguån: IRSG Rubber Statistical Bulletin, 2005

12

Tiªu thô cao su tù nhiªn thÕ giíi chñ yÕu tËp trung t¹i c¸c n−íc c«ng

nghiÖp ph¸t triÓn nh− Hoa Kú, NhËt B¶n, §øc... nh−ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,

Trung Quèc, Hµn Quèc vµ c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c ®· trë thµnh nh÷ng n−íc tiªu

thô lín, chiÕm kho¶ng 1/3 tiªu thô cao su tù nhiªn toµn cÇu.

HiÖn Trung Quèc lµ n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi do sù

ph¸t triÓn bïng næ cña ngµnh chÕ t¹o « t«. NhiÒu c«ng ty s¶n xuÊt « t« cña n−íc

ngoµi ®· x©y dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt « t« ngay t¹i Trung Quèc. Tiªu thô cao su tù

nhiªn cña Trung Quèc ®· t¨ng tõ 810 ngµn tÊn n¨m 1996 lªn 1.595 ngµn tÊn n¨m

2004, ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 9,15%/n¨m so víi tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh

qu©n 3,78%/n¨m cña toµn thÕ giíi. Trong khi ®ã, tiªu thô cao su tù nhiªn ë c¸c

n−íc ch©u ¸ kh¸c nh− Hµn Quèc, Malaysia chØ t¨ng tr−ëng víi tèc ®é thÊp.

MÆc dï lµ n−íc tiªu thô cao su lín nhÊt thÕ giíi song nÕu tÝnh b×nh qu©n

®Çu ng−êi Trung Quèc chØ ®øng hµng thø 22. Tiªu thô cao su b×nh qu©n ®Çu

ng−êi n¨m 2002 cña Trung Quèc lµ 2,4 kg/ng−êi trong khi EU lµ 5,4kg/ng−êi,

B¾c Mü lµ 10,7 kg/ng−êi vµ NhËt B¶n lµ 14,3 kg/ng−êi.

Tèc ®é t¨ng tiªu thô cña c¸c n−íc ph¸t triÓn còng t−¬ng ®èi thÊp - Hoa Kú

lµ 3,34%, §øc lµ 4,05% vµ NhËt B¶n lµ 1,37%. Tõ n¨m 2001, Hoa Kú ®· trë

thµnh n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn lín thø 2 thÕ giíi, nh−êng vÞ trÝ ®øng ®Çu cho

Trung Quèc. N¨m 1996 tiªu thô cao su tù nhiªn cña Hoa Kú lµ 1.001 ngµn tÊn vµ

®Õn n¨m 2004 tiªu thô cña Hoa Kú còng chØ t¨ng lªn tíi 1.085 ngµn tÊn.

Tû träng cña Hoa Kú trong tæng møc tiªu thô cao su tù nhiªn toµn cÇu ®·

gi¶m tõ 18% trong n¨m 2000 xuèng cßn 13,3% trong n¨m 2004 trong khi tû

träng cña Trung Quèc t¨ng tõ 13% n¨m 2000 lªn 19,5% trong n¨m 2004. Tû

träng cña NhËt B¶n lµ 9,62%; Ên §é lµ 9,2%, Malaixia lµ 5,07%; Hµn Quèc lµ

4,18% vµ §øc lµ 3,12%.

Cao su tù nhiªn chñ yÕu ®−îc dïng trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o « t«

vµ c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c (m¸y bay, m¸y kÐo...). Kho¶ng 2/3 tæng møc tiªu

thô cao su tù nhiªn ®−îc dïng trong ngµnh vËn t¶i, chñ yÕu lµ s¶n xuÊt c¸c lo¹i

s¨m lèp. Cao su tù nhiªn còng ®−îc sö dông réng r·i trong nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt

t− liÖu s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng, thiÕt bÞ y tÕ…

Theo hÖ thèng ph©n lo¹i Hµi hoµ (HS), cao su tù nhiªn (4001) ®−îc chia

thµnh c¸c ph©n nhãm chñ yÕu sau:

- 4001.10: Mñ cao su thiªn nhiªn, ®· hoÆc ch−a tiÒn l−u ho¸, ®−îc sö

dông ®Ó s¶n xuÊt bao tay, bao cao su, bong bãng…

13

Mñ cao su ®−îc chia lµm hai lo¹i: lo¹i cã hµm l−îng Amoniac thÊp

(Amoniac thªm tèi ®a 0,29%) vµ lo¹i cã hµm l−îng Amoniac cao (Amoniac thªm

tèi thiÓu 0,60%).

Mñ tê ch−a x«ng khãi (USS): ng−êi trång cao su còng cã thÓ s¶n xuÊt USS

b»ng c¸ch c« ®«ng mñ cao su, kÐo thµnh tÊm vµ cuén trßn l¹i sau khi ®· ®−îc

lµm kh« ngoµi kh«ng khÝ. USS th−êng ®−îc b¸n d−íi d¹ng hçn hîp cho ng−êi

trung gian, sau ®ã cã thÓ ph©n lo¹i hoÆc cã thÓ b¸n trùc tiÕp cho nhµ m¸y d−íi

d¹ng hçn hîp. §a phÇn USS ®−îc chuyÓn thµnh RSS, mét phÇn nhá còng cã thÓ

®−îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt cao su khèi TSR.

- 4001.21: Cao su tÊm x«ng khãi (RSS - Ribbed Smoked Sheet): lµ mét d¹ng

mñ cao su ®−îc sÊy kh« b»ng khãi hoÆc nhiÖt ®é d−íi d¹ng tÊm, th−êng gÆp c¸c

lo¹i nh− RSS1, RSS2, ..., RSS6. Cao su tÊm x«ng khãi cã ®é bÒn cao, thÝch hîp

cho viÖc s¶n xuÊt lèp xe, phµ cho xe t¨ng vµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp kh¸c...

- 4001.22: Cao su tù nhiªn ®Þnh chuÈn kü thuËt (TSNR), ®−îc ph©n lo¹i

theo Tiªu chuÈn cao su - quy ®Þnh kü thuËt TSR (Technically Specified Rubber)

cña Tæ chøc tiªu chuÈn quèc tÕ - ISO. Theo hÖ thèng TSR, cao su tù nhiªn bao

gåm c¸c lo¹i sau:

- TSR CV: Cao su cã tÝnh dÎo cao

- TSR L: Cao su cã mµu s¸ng

- TSR 5: T−¬ng ®−¬ng lo¹i RSS 1 tõ cao su tÊm x«ng khãi

- TSR 10, 20: Cao su nguyªn liÖu ph©n theo n¬i khai th¸c

- TSR 50, 60: Cao su chÊt l−îng thÊp, th−êng lµ tõ cao su tho¸i ho¸

C¨n cø vµo TSR, mçi n−íc s¶n xuÊt cã nh÷ng quy ®Þnh riªng cho cao su do

n−íc m×nh s¶n xuÊt, tuú theo hµm l−îng bôi, hµm l−îng nitrogen, ®é co d·n, mµu

s¾c... tiªu biÓu lµ:

- SIR (Standard Indonesia Rubber): Cao su tiªu chuÈn Indonesia, cã c¸c

lo¹i chñ yÕu lµ SIR3CV, SIR3L, SIR10, SIR20

- SMR (Standard Malaysia Rubber): Cao su tiªu chuÈn Malaysia, cã c¸c

lo¹i chñ yÕu lµ SMRCV60, SMRCV50, SMRL, SMRCV10, SMR10, SMRCV20,

SMR20

14

- STR (Standard Thai Rubber): Cao su tiªu chuÈn Th¸i Lan cã c¸c lo¹i chñ

yÕu: STR5L vµ STRCV60 lµm tõ mñ cao su ®«ng ®Æc vµ STR10, STR10CV,

STR20 vµ STR20CV ®−îc lµm tõ cao su tÊm kh«ng khãi

- SVR (Standard Vietnamese Rubber): Cao su tiªu chuÈn ViÖt Nam, cã c¸c

lo¹i chñ yÕu: SVR3L, SVR5L, SVR10L, SVR20L, vµ SVR 50, 60

- 4001.29: C¸c lo¹i kh¸c, nh−:

+ Cao su tÊm kh« (ADS) bÒ ngoµi tr«ng gièng cao su tÊm x«ng khãi nh−ng

s¸ng h¬n do kh«ng qua x«ng khãi. ADS ®−îc s¶n xuÊt trong nhµ m¸y nhá sö

dông mñ cao su t−¬i mua cña n«ng d©n. ThÞ tr−êng nhá v× lo¹i cao su nµy chØ

dµnh cho c¸c c«ng nghÖ sö dông cuèi cïng trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cao su

cã mÇu.

+ V¸ng xèp lµ s¶n phÈm phô tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mñ cao su.

+ Cao su Crepe: Cao su Crepe lµ mñ cao su d¹ng láng, ®−îc tÈy tr¾ng,

®−îc nghiÒn nhiÒu lÇn, ®−îc lµm kh« nhê nhiÖt ®é tù nhiªn. Cao su Crepe ®−îc

dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c dông cô y tÕ, giµy dÐp vµ bÊt cø s¶n phÈm nµo ®ßi hái

nh÷ng ®Æc tÝnh nh− s¸ng mµu, nhÑ, ®é co d·n tèt.

+ Mñ Latex ly t©m (Centrifugal Latex): Mñ c« ®Æc ®−îc lµm tõ mñ t−¬i sö

dông c«ng nghÖ ly t©m. Mñ c« ®Æc ®−îc sö dông s¶n xuÊt c¸c ®å dïng ng©m

n−íc (g¨ng tay phÉu thuËt, bao cao su).

+ Cao su miÕng vôn (Crum Rubber)

- 4001.30: Nhùa c©y balata, nhùa kÐt, nhùa c©y cóc cao su, nhùa c©y hä

sacolasea vµ c¸c lo¹i nhùa thiªn nhiªn t−¬ng tù.

Sau khi khai th¸c, mñ cao su t−¬i cã thÓ ®−îc b¸n trùc tiÕp cho nhµ m¸y

chÕ biÕn. Gi¸ trÞ ®−îc tÝnh theo hµm l−îng cao su kh« (DRC) cña mñ t−¬i. V× thÕ,

viÖc b¸n cao su mñ t−¬i yªu cÇu ph¶i x¸c ®Þnh DRC. DRC bÞ ¶nh h−ëng bëi

gièng c©y, tuæi c©y vµ thêi gian thu ho¹ch trong n¨m. Nh×n chung, DRC thay ®æi

tõ 30 - 35%.

Kho¶ng 2/3 l−îng cao su tù nhiªn ®−îc sö dông cho lèp xe, ®Æc biÖt cho

s¶n xuÊt lèp xe t¶i h¹ng nÆng. 1/3 cßn l¹i ®−îc sö dông cho c¸c s¶n phÈm chung,

mét phÇn lín sö dông s¶n xuÊt phô tïng « t«. V× vËy, 3 C«ng ty lèp lín -

Brigestone, Goodyear, vµ Michelin - 3 c«ng ty lèp tÇm cì trung b×nh -

Continental, Pirelli vµ Yokohama, chiÕm vÞ trÝ quan träng trong tiªu thô cao su tù

15

nhiªn. C¶ 6 C«ng ty vµ mét vµi c«ng ty kh¸c ®· mua v¨n phßng ë Singapore vµ

lËp c¸c ®¹i lý t¹i c¸c quèc gia s¶n xuÊt cao su tù nhiªn.

C¸c hîp ®ång kú h¹n ®èi víi cao su tù nhiªn ®−îc trao ®æi chñ yÕu t¹i

Singapore (Sicom), Tokyo (Tocom) vµ Osaca (OME). T¹i NhËt b¶n, OME cã quy

m« nhá h¬n Tocom. Tocom vµ Sicom cã quy ®Þnh râ vÒ giao dÞch cao su tÊm hun

khãi: Sicom giao dÞch chñng lo¹i RSS1 b»ng ®ång USD trong khi Tocom giao

dÞch c¸c s¶n phÈm RSS3 b»ng ®ång JPY. Sicom còng cã nh÷ng hîp ®ång vÒ cao

su ®Æc chñng (TSR20). C¸c hîp ®ång cña Sicom cã thêi h¹n kho¶ng 1 n¨m, trong

khi c¸c hîp ®ång Tocom lµ kho¶ng 6 th¸ng.

XuÊt khÈu cao su cã ®Æc tr−ng lµ gi÷ gi¸ k× h¹n (trong vßng 9 th¸ng) trªn

c¬ së ®ång USD vµ do ®ã, thÞ tr−êng Tocom víi trao ®æi kú h¹n lµ ®ång JPY sÏ

cã nh÷ng trë ng¹i h¬n lµ Sicom víi giao dÞch kú h¹n lµ ®ång USD. Ngoµi ra, cã

c¸c quan ®iÓm r»ng, thÞ tr−êng Tocom t−¬ng ®èi cøng nh¾c trong khi Sicom cã

c¬ chÕ gi¸ c¶ mÒm dÎo h¬n.

Trªn thÕ giíi cao su tù nhiªn cã thÓ ®−îc giao dÞch c¶ theo kªnh trùc tiÕp

vµ qua trung gian. C¸c n−íc nhËp khÈu chñ yÕu nh− Hoa Kú, NhËt B¶n, Hµn

Quèc ... kh«ng nh÷ng mua trùc tiÕp tõ c¸c n−íc s¶n xuÊt mµ cßn mua qua c¸c thÞ

tr−êng trung gian nh− Singapore, Malaysia ...

1.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña c¸c n−íc

cung cÊp chÝnh

S¶n xuÊt cao su tù nhiªn thÕ giíi mang tÝnh tËp trung cao. HiÖn nay cã

kho¶ng 20 n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn, trong ®ã c¸c n−íc Ch©u ¸

chiÕm kho¶ng 90% s¶n l−îng cao su toµn cÇu. Kho¶ng 75% cao su s¶n xuÊt ra

dïng ®Ó xuÊt khÈu v× c¸c n−íc ph¸t triÓn lµ nh÷ng n−íc tiªu thô cao su tù nhiªn

lín trong khi ®ã c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn l¹i lµ nh÷ng n−íc xuÊt khÈu cao su.

§«ng Nam ¸ lµ lµ khu vùc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi, trong ®ã 3

n−íc Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaisia chiÕm ®Õn 75% s¶n l−îng cao su tù nhiªn

s¶n xuÊt trªn thÕ giíi. TiÕp ®Õn lµ Ên §é, Trung Quèc, ViÖt Nam, Srilanca,

Philipin vµ mét sè n−íc kh¸c. Libera vµ Nigieria lµ hai n−íc ®øng ®Çu vÒ s¶n

xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su tù nhiªn ë khu vùc ch©u Phi, tuy nhiªn, s¶n l−îng kh«ng

cao do nhiÒu yÕu tè, chñ yÕu lµ do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng phï hîp. T¹i khu vùc

Nam Mü, Braxin lµ n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín, kho¶ng 94 ngµn tÊn/n¨m

nh−ng chñ yÕu phôc vô nhu cÇu trong n−íc, kh«ng xuÊt khÈu. Ngoµi c¸c n−íc

s¶n xuÊt, nhiÒu n−íc cung cÊp cao su tù nhiªn d−íi h×nh thøc t¹m nhËp t¸i xuÊt

nh− Singapore, NhËt B¶n, Malaysia ...

16

Trong nh÷ng n¨m 90, khu vùc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cã mét sè thay ®æi

c¬ b¶n vÒ ®Þa lý, Th¸i Lan ®· v−ît Malaixia vµ In®«nªxia trë thµnh n−íc s¶n xuÊt

cao su tù nhiªn lín nhÊt. Trong thêi kú nµy, s¶n xuÊt cao su tù nhiªn ë Malaixia

®· gi¶m 2,5 lÇn, cßn ë In®«nexia t¨ng kho¶ng 1/3. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Ên §é

®· ®−îc xÕp vµo bé ba ®øng ®Çu vÒ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn víi s¶n l−îng t¨ng

tíi 3 lÇn tõ cuèi thËp niªn 80 ®Õn cuèi thËp niªn 90. VÞ trÝ thø n¨m vÒ s¶n xuÊt

cao su tù nhiªn thuéc vÒ Trung Quèc. ViÖt Nam còng cã b−íc nh¶y vät vÒ s¶n

xuÊt cao su tù nhiªn vµ trë thµnh mét trong nh÷ng n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn

hµng ®Çu thÕ giíi. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 90, s¶n xuÊt cao su tù nhiªn còng t¨ng lªn

t¹i mét sè n−íc ch©u Phi, ®Æc biÖt ë Liberia vµ Bê biÓn Ngµ, nh−ng l¹i gi¶m ®i ë

Nigiªria, n−íc dÉn ®Çu vÒ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn ë lôc ®Þa nµy ®Õn tr−íc n¨m

1995.

Theo Nhãm nghiªn cøu cao su quèc tÕ (IRSG), s¶n l−îng cao su thÕ giíi

®· t¨ng liªn tôc trong nh÷ng n¨m qua. Trong giai ®o¹n 2000 - 2004, s¶n l−îng

cao su tù nhiªn thÕ giíi ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 4,25%/n¨m so víi tèc

®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n 1,4%/n¨m trong giai ®o¹n 1996 - 2000.

B¶ng 1.2. S¶n l−îng cao su tù nhiªn thÕ giíi giai ®o¹n 1996-2004

§¬n vÞ: 1.000 tÊn

1997

6410

2017

1552

971

1998

6680

2026

1582

980

1999

6811

2155

1599

769

2000

6810

2346

1556

615

2001

7190

2284

1607

882

2002

7350

2615

1630

890

641

2003

8000

2873

1792

986

707

2004

8421

2866

1786

1247

724

ThÕ giíi

Th¸i Lan

In®«nªsia

Malaysia

Ên §é

564

571

620

629

632

T. Quèc

444

441

460

445

464

468

480

483

ViÖt Nam

Shi Lanka

N−íc kh¸c

186

193

249

97

290

88

313

298

91

363

92

500

105

86

94

570

748

396

840

1242

642

686

821

Nguån: Rubber Statistical Bulletin, Internationl Rubber Study Group -

IRSG, 2004 vµ FAO, Rubber Commodities Notes, 2004

S¶n l−îng cao su thÕ giíi −íc tÝnh ®¹t 8,41 triÖu tÊn trong n¨m 2004, t¨ng

5,3% so víi n¨m 2003. S¶n l−îng cña Th¸i Lan ®¹t 2,866 triÖu tÊn, gi¶m chót Ýt so

víi 2,873 triÖu tÊn cña n¨m 2003. S¶n l−îng cña In®«nªxia còng gi¶m tõ 1,792

triÖu tÊn xuèng cßn 1,786 triÖu tÊn. Sau khi gi¶m trong vµi n¨m cuèi thËp kû 90,

s¶n l−îng cña Malaixia ®¹t gÇn 1,25 triÖu tÊn trong n¨m 2004, t¨ng 26% so víi

n¨m 2003. Gi¸ cao su tù nhiªn t¨ng lªn ®· khuyÕn khÝch ng−êi d©n chuyÓn sang

17

trång cao su thay thÕ cho c¸c c©y trång kh¸c, trong ®ã cã c©y cä. T¨ng tr−ëng s¶n

l−îng cña ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc t¨ng sau thêi kú t¨ng m¹nh trong nh÷ng n¨m

cuèi cña thËp niªn 90. Trong n¨m 2004, s¶n l−îng cña ViÖt Nam ®¹t 500 ngµn

tÊn, t¨ng 37% so víi n¨m 2003. S¶n l−îng cao su cña Braxin vµ Ên §é còng t¨ng

lªn do nhu cÇu néi ®Þa t¨ng cïng víi sù t¨ng tr−ëng cña ngµnh s¶n xuÊt ph−¬ng

tiÖn giao th«ng. Trong n¨m 2004, s¶n l−îng cña Braxin ®¹t 101 ngµn tÊn, t¨ng

7,4% so víi n¨m 2003 trong khi s¶n l−îng cña Ên §é t¨ng lªn kho¶ng 2,3%. Tuy

nhiªn, s¶n l−îng chØ t¨ng nhÑ ë Sri Lanca do chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n c¸c n−íc

s¶n xuÊt kh¸c ®· c¶n trë Sri Lan ca ph¸t triÓn s¶n xuÊt cao su. MÆc dï nhu cÇu néi

®Þa t¨ng m¹nh, s¶n l−îng cao su cña Trung Quèc kh«ng t¨ng do nh÷ng h¹n chÕ vÒ

®Êt trång cao su.

Th¸i Lan lµ n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi. S¶n l−îng cao

su tù nhiªn cña Th¸i Lan n¨m 2004 ®¹t 2,866 triÖu tÊn, chiÕm 34% s¶n l−îng cao

su thÕ giíi, trong ®ã kho¶ng 75 - 80% s¶n l−îng dµnh cho xuÊt khÈu. Th¸i Lan ®·

hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh s¶n xuÊt cao su, tõ kh©u trång trät ®Õn chÕ biÕn. PhÇn lín

kh©u trång trät vµ ch¨m sãc cao su cña Th¸i Lan cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, s¶n phÈm

cao su phï hîp tËp qu¸n tiªu dïng cña thÞ tr−êng thÕ giíi. ChÝnh s¸ch thÞ tr−êng

cao su cña Th¸i Lan hiÖn nay lµ chuyÓn tõ quan t©m t¨ng sè l−îng sang c¶i thiÖn

vÒ chÊt l−îng. §Æc biÖt lµ, ë ®©y ®· cã sù chuyÓn tõ s¶n xuÊt mñ tê x«ng khãi

theo ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng (SRR) sang s¶n xuÊt cao su theo ®Þnh chuÈn kü

thuËt (TSR). §iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ Th¸i Lan ®· t¹o dùng ®−îc thÞ tr−êng

xuÊt khÈu cao su æn ®Þnh, kh«ng bÞ chÌn Ðp vÒ gi¸ so víi c¸c n−íc cïng xuÊt

khÈu.

In®«nªxia hiÖn lµ n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn ®øng thø hai thÕ giíi. S¶n

l−îng cao su cña In®«nªxia n¨m 2004 ®¹t 1,786 triÖu tÊn, chiÕm kho¶ng 21,2%

s¶n l−îng cao su cña thÕ giíi, trong ®ã kho¶ng 73% s¶n l−îng dµnh cho xuÊt

khÈu. C¬ cÊu s¶n xuÊt cao su hiÖn nay cña In®«nªxia bao gåm nh÷ng lo¹i sau:

90% lµ cao su ®Þnh chuÈn kü thuËt (TSR) hay cßn gäi lµ cao su tiªu chuÈn

In®«nªxia (SIR), 6% lµ cao su tê x«ng khãi (RSS), 3% lµ mñ li t©m vµ 1% cßn l¹i

lµ c¸c lo¹i kh¸c. Cao su cña in®«nªxia chñ yÕu lµ ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp cho c¸c

n−íc c«ng nghiÖp hoÆc vËn chuyÓn qua c¶ng Singapore vµ hÇu hÕt lµ sö dông ®Ó

s¶n xuÊt lèp xe.

Trong nh÷ng n¨m tr−íc, s¶n l−îng cao su cña Malaysia chØ ®¹t d−íi 1 triÖu

tÊn. Nh−ng n¨m 2004, víi gi¸ cao, nhiÒu diÖn tÝch cao su ®−îc phôc håi vµ s¶n

l−îng t¨ng, −íc ®¹t 1,25 triÖu tÊn.

18

Ên §é lµ n−íc s¶n xuÊt cao su thø t− víi s¶n l−îng n¨m 2004 lµ 724 ngµn

tÊn vµ Trung Quèc xÕp thø n¨m víi s¶n l−îng lµ 483 ngµn tÊn .

§å thÞ 1.1: Ph©n bè s¶n xuÊt cao su theo khu vùc

Mü la tinh

Ch©u phi

5%

2%

T©y nam ¸

10%

§«ng nam

¸

83%

Nguån: B¶n tin thèng kª cña IRSG Vol 58 sè 10-11 th¸ng 7 th¸ng 8 n¨m 2004

XuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi ®· t¨ng b×nh qu©n 2,15%/n¨m trong giai

®o¹n 2000 - 2004. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi trong n¨m 2004 −íc tÝnh

®¹t trªn 5,9 triÖu tÊn, t¨ng 4,4% so víi n¨m 2003 sau khi ®· t¨ng 10% so víi n¨m

2002, trong ®ã xuÊt khÈu cña In®«nªxia, Malaixia, Th¸i Lan vµ ViÖt Nam chiÕm

kho¶ng 90%. T¨ng tr−ëng l−îng xuÊt khÈu cña c¸c n−íc xuÊt khÈu cao su tù

nhiªn chñ yÕu ®−îc thÓ hiÖn trong b¶ng sau:

B¶ng 1.3. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi

§¬n vÞ: (1000 tÊn)

N¨m

TB 1997-

1999

4643

1854

1513

948

2000

2001

2002

2003

2004

ThÕ giíi

5347

2166

1380

977

5090

2006

1453

820

5270

2354

1502

886

5720

2593

1661

945

5975

2553

1668

824

Th¸i Lan

In®«nªxia

Malaixia

ViÖt Nam

C¸c n−íc kh¸c

205

495

522

449

433

578

123

329

289

79

88

417

Nguån: IRSG - Rubber Statistical Bulletin, 2004

19

XuÊt khÈu cña Th¸i Lan - n−íc xuÊt khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi

- ®¹t 2,55 triÖu tÊn, gi¶m nhÑ so víi 2,59 triÖu tÊn cña n¨m tr−íc. XuÊt khÈu cña

In®«nªxia ®¹t 1,67 triÖu tÊn, t¨ng 0,6% vµ xuÊt khÈu cña Malaixia ®¹t 824.000

tÊn, gi¶m 13% so víi n¨m tr−íc trong khi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam Ýt thay ®æi do

s¶n l−îng t¨ng tr−ëng chËm. C¸c s¶n phÈm cao su chñ yÕu cña Th¸i Lan lµ cao

su tê x«ng khãi RSS (chiÕm 45,2%), cao su khèi ®Þnh chuÈn kü thuËt STR

(34,4%) vµ cao su ly t©m (17%). C¸c thÞ tr−êng nhËp khÈu cao su chñ yÕu cña

Th¸i Lan lµ Trung Quèc (27-28%), NhËt B¶n (19-20%), Malaixia (14-15%), Hoa

Kú (12-13%), ch©u ¢u (9-10%) vµ mét sè thÞ tr−êng kh¸c nh− Hµn Quèc,

Singapore, Braxin, Italia, T©y Ban Nha vµ §µi Loan. Th¸i Lan tiªu thô cao su

trong n−íc hµng n¨m kho¶ng 300.000 tÊn (kho¶ng 10%), chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt

s¨m lèp xe, g¨ng tay, b¨ng t¶i cao su vµ mét sè s¶n phÈm cã tÝnh ®µn håi.

C¸c nhµ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña Th¸i Lan hiÖn ®ang rÊt quan t©m tíi

giao dÞch ®iÖn tö t¹i Trung Quèc. N¨m 2003 ®−îc phÐp cña Trung t©m giao dÞch

®iÖn tö c¸c n«ng tr−êng quèc doanh t¹i H¶i Nam, Th¸i Lan lµ n−íc ngoµi ®Çu

tiªn cã trô së giao dÞch t¹i Trung Quèc. §Çu n¨m 2004 h¬n mét triÖu tÊn mñ cao

su ®· ®−îc giao dÞch th«ng qua thÞ tr−êng nµy.

Cao su cña In®«nªsia chñ yÕu xuÊt khÈu trùc tiÕp sang c¸c n−íc c«ng

nghiÖp ph¸t triÓn hoÆc xuÊt khÈu qua thÞ tr−êng trung gian Singapore ®Ó dïng vµo

s¶n xuÊt c¸c lo¹i lèp xe. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su chñ yÕu cña In®«nªxia lµ

Hoa Kú. XuÊt khÈu cao su tù nhiªn cña In®«nªxia ®· t¨ng v÷ng trong vßng 4

n¨m qua, tõ 1.380 ngµn tÊn n¨m 2000 lªn 1668 ngµn tÊn vµo n¨m 2004.

HiÖp héi c¸c c«ng ty cao su In®«nªxia cho biÕt n¨m 2005 sÏ t¨ng xuÊt

khÈu cao su sang Trung Quèc vµ Ên §é - nh÷ng thÞ tr−êng cã triÓn väng cao vÒ

tiªu thô cao su tù nhiªn. Trung Quèc hiÖn ®· më cöa thÞ tr−êng ®èi víi tÊt c¶ c¸c

nhµ cung cÊp cao su tù nhiªn. Tuy nhiªn cho ®Õn nay, ®èi t¸c mua cao su lín

nhÊt cña In®«nªxia vÉn lµ Hoa Kú - chiÕm tíi 60% xuÊt khÈu cña In®«nªxia, tiÕp

1.3. §éng th¸i gi¸ c¶

Gi¸ cao su tù nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi th−êng kh«ng æn ®Þnh do ¶nh

h−ëng cña nhiÒu yÕu tè: sù biÕn ®éng cña cung vµ cÇu, chi phÝ s¶n xuÊt, sù c¹nh

tranh cña cao su tæng hîp vµ nh÷ng nguyªn liÖu thay thÕ kh¸c, møc ®é ®éc quyÒn

trªn thÞ tr−êng vµ møc t¨ng gi¸ chung cña ®ång tiÒn, t¸c ®éng cña tû gi¸ t¹i

quan kh¸c t¸c ®éng ®Õn gi¸ cao su tù nhiªn nh− t×nh h×nh chÝnh trÞ quèc tÕ,

20

ch−¬ng tr×nh b¸n hoÆc mua cao su tån kho chiÕn l−îc cña c¸c n−íc c«ng nghiÖp

ph¸t triÓn hoÆc c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh s¶n xuÊt vµ mËu dÞch ë c¶ c¸c n−íc s¶n

xuÊt vµ n−íc tiªu thô.

T¸c ®éng ®èi víi gi¸ c¶ tõ phÝa nguån cung ng¾n h¹n liªn quan ®Õn ph¶n

gi¸ dÉn ®Õn t¨ng nguån cung b»ng viÖc t¨ng c−êng ®é khai th¸c mñ. Tuy nhiªn,

thu nhËp cña hä ë møc thÝch ®¸ng. T¸c ®éng cña nguån cung dµi h¹n liªn quan

thu ho¹ch 20 - 40 n¨m, víi thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n 7 n¨m kh«ng cã thu nhËp, kú

väng vÒ gi¸ c¶ vµ thu nhËp trong t−¬ng lai ®èi víi thêi kú tiÕp theo sÏ chi phèi

ph¸ bá hoÆc trång l¹i vµ v× vËy sÏ t¨ng nguån cung.

cung vµ cÇu trªn thÞ tr−êng, møc ®é còng nh− biÖn ph¸p xö lý cao su tån kho t¹i

n−íc s¶n xuÊt vµ tiªu thô. Ngoµi ra, sù h×nh thµnh gi¸ cao su cßn phô thuéc vµo

sù ®æi míi c«ng nghÖ, kü thuËt trong canh t¸c, chÕ biÕn, vµo sù kh¸c nhau vÒ

chÊt l−îng gi÷a c¸c lo¹i cao su còng nh− biÖn ph¸p can thiÖp cña c¸c tæ chøc cao

su nh− INRO (®· hÕt hiÖu lùc n¨m 1999), IRSG, tho¶ thuËn gi÷a c¸c n−íc s¶n

xuÊt vµ xuÊt khÈu cao su chñ yÕu (ITRO - Tæ chøc cao su quèc tÕ ba bªn gåm

Th¸i Lan, In®«nªsia vµ Malaysia ®−îc thµnh lËp n¨m 2001). §Æc biÖt, gi¸ cao su

nhiÒu nhÊt.

Dung l−îng trao ®æi trªn c¸c thÞ tr−êng giao dÞch chñ yÕu - Kuala Lumper,

giíi - còng lµ yÕu tè cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh tíi gi¸ giao dÞch cao su trªn thÞ

tr−êng thÕ giíi.

Theo Nhãm nghiªn cøu cao su thÕ giíi, trong thËp kû qua, t×nh h×nh gi¸

cao su thÕ giíi diÔn biÕn rÊt phøc t¹p, møc ®é dao ®éng cao. XÐt trong tõng thêi

kú cô thÓ, biÕn ®éng gi¸ cao su trong thËp kû qua nh− sau:

- N¨m 1993, gi¸ cao su gi¶m xuèng tíi møc thÊp nhÊt trong giai ®o¹n tõ

s¨m lèp trªn thÕ giíi.

21

- Trong giai ®o¹n 1994 - ®Çu n¨m 1998, gi¸ cao su håi phôc trë l¹i vµ ®¹t

®Ønh cao vµo n¨m 1995 vµ 1996.

- Cuèi n¨m 1998, cao su gi¶m gi¸ trÇm träng, xuèng tíi møc gi¸ cña n¨m

1993 (møc gi¸ chung 1995/1998 gi¶m tíi 56% trong vßng 3 n¨m do ¶nh h−ëng

1.700USD/tÊn n¨m 1996 xuèng cßn 700USD/tÊn vµo cuèi n¨m 1998.

- §Õn cuèi n¨m 1999 vµ sang n¨m 2000, gi¸ cao su cã håi phôc chót Ýt

nh−ng vÉn ë møc thÊp vµ l¹i gi¶m nhÑ trong n¨m 2001.

- §Çu n¨m 2002, gi¸ cao su kú h¹n cã dÊu hiÖu t¨ng nhÑ do 3 n−íc s¶n

xuÊt chÝnh lµ Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaysia tho¶ thuËn c¾t gi¶m s¶n l−îng vµ

xuÊt khÈu cïng víi viÖc Trung Quèc - mét trong nh÷ng n−íc tiªu thô cao su

chÝnh - trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO còng lµ mét c¬ héi cho ngµnh

cao su ®Èy gi¸ lªn.

¸ kh¸c, gi¸ cao su trªn c¸c thÞ tr−êng giao dÞch quèc tÕ ®· b¾t ®Çu t¨ng tõ n¨m

trong n¨m 2003 ®¹t 44,5 baht/kg (kho¶ng 1,07 USD/kg), t¨ng 36% so víi n¨m

2002 vµ 77% so víi n¨m 2001. Gi¸ cao su trªn thÞ tr−êng London vµ Tokyo còng

duy tr× ë møc t−¬ng ®−¬ng. Sau khi ®¹t 55,9 baht/kg trong th¸ng 6/2004, gi¸ cao

su RSS3 cña Th¸i Lan b¾t ®Çu gi¶m xuèng do s¶n l−îng t¨ng lªn trong n¨m 2004

trong th¸ng 8/2004 vÉn ®¹t møc 52 baht/kg, t¨ng 16% so víi n¨m 2003. Gi¸ dÇu

má - nguyªn liÖu chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt cao su tæng hîp - ®· t¨ng m¹nh trong n¨m

2004, lµm cho gi¸ cao su tù nhiªn trë nªn c¹nh tranh h¬n.

Nhu cÇu cao su tù nhiªn sÏ tiÕp tôc t¨ng lªn do c¸c nhµ s¶n xuÊt, ®Æc biÖt

lµ c¸c h·ng s¶n xuÊt s¨m lèp Trung Quèc vèn hÕt søc nh¹y c¶m víi gi¸ c¶, ®· vµ

®ang tÝch cùc chuyÓn sang sö dông cao su tù nhiªn thay cho cao su tæng hîp. Gi¸

cao su tæng hîp thêi gian qua ®· t¨ng liªn tôc cïng víi gi¸ dÇu th«, nguyªn liÖu

dïng ®Ó s¶n xuÊt cao su tæng hîp. Buta®ien, s¶n phÈm phô dÇu má, lµ nguyªn

liÖu th« chñ yÕu dïng trong s¶n xuÊt cao su tæng hîp. Gi¸ cao su tæng hîp ®·

t¨ng tõ 155 Uscent/kg lªn 180 UScent/kg trong n¨m 2004. V× vËy, bÊt chÊp

nguån cung cao su tù nhiªn kh¸ eo hÑp, giao dÞch cao su tù nhiªn cã gi¸ rÎ h¬n

vÉn t¨ng lªn nh»m thay thÕ lo¹i cao su tæng hîp th−êng ®−îc sö dông trong s¶n

xuÊt s¨m lèp «t«. C¸c nhµ s¶n xuÊt x¨m lèp hiÖn lµ nh÷ng ng−êi tiªu thô cao su

lín nhÊt thÕ giíi víi tû lÖ sö dông th«ng th−êng lµ 60% cao su tæng hîp vµ 40%

22

dông thö ®ång thêi c¶ hai lo¹i cao su, nh−ng c¸c nhµ s¶n xuÊt Trung Quèc cã xu

h−íng ®Èy m¹nh viÖc sö dông cao su tù nhiªn thay cho cao su tæng hîp b»ng

c¸ch ®iÒu chØnh c«ng thøc chÕ t¹o lèp.

§å thÞ 1.2. DiÔn biÕn gi¸ c¶ mét sè chñng lo¹i cao su tù nhiªn chñ yÕu

N¨m 2005, gi¸ dÇu th« cã thÓ lµ yÕu tè chÝnh quyÕt ®Þnh xu h−íng cña gi¸

cao su tù nhiªn. V× gi¸ dÇu t¨ng ¶nh h−ëng ®Õn gi¸ cao su tæng hîp nªn c¸c c«ng

ty lèp, nh÷ng nguån tiªu thô cao su tù nhiªn chñ yÕu sÏ buéc ph¶i dïng nhiÒu cao

su tù nhiªn h¬n thay cho cao su tæng hîp. Cao su tæng hîp giao dÞch ë møc 155

US cent/kg, C&F ë Ên §é trong th¸ng 8, sau ®ã t¨ng tíi 180 US cent/kg vµo

Lan æn ®Þnh ë møc 122-127 US cent/kg, C&F giao t¹i Trung Quèc. NÕu møc

chªnh lÖch vÉn cßn th× møc tiªu thô vµ gi¸ cao su tù nhiªn sÏ ®−îc hç trî trong

n¨m 2005.

Cã thÓ thÊy r»ng, trong nh÷ng n¨m qua ®· x¶y ra nhiÒu thêi kú gi¶m gi¸

cao su tù nhiªn. C¸c n−íc s¶n xuÊt ®· ph¶i sö dông nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó æn ®Þnh

thÞ tr−êng nµy nh−ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc kh¸ h¹n chÕ. Mét trong nh÷ng kÕt qu¶ cña

23

Ch−¬ng tr×nh héi nhËp hµng ho¸ UNCTAD n¨m 1979 (IPC) lµ HiÖp ®Þnh vÒ cao

su tù nhiªn (INRA) ®· ®−îc thµnh lËp. Mét kho dù tr÷ ®Öm cao su tù nhiªn

®−îc thµnh lËp nh»m gi÷ gi¸ cao su æn ®Þnh. INRA ®−îc kÐo dµi thªm hai n¨m

n÷a tr−íc khi hiÖp ®Þnh míi ®−îc ®µm ph¸n n¨m 1987. N¨m 1987 gi¸ tiÕp tôc

t¨ng vµ tr−íc ngµy hiÖp ®Þnh hÕt hiÖu lùc mét phÇn cña kho dù tr÷ ®−îc b¸n ra

thÞ tr−êng. Qu¸ tr×nh b¸n nµy diÔn ra liªn lôc trong n¨m 1988 vµ vµi ngµn tÊn

cuèi cïng còng ®−îc vµo n¨m 1989. Nöa ®Çu thËp kû 90 gi¸ l¹i gi¶m vµ gi¸m

®èc kho dù tr÷ l¹i mua vµo 30.000 tÊn.

m¹nh ë tÊt c¶ c¸c n−íc s¶n xuÊt chÝnh. Tæ chøc cao su tù nhiªn quèc tÕ (INRO)

®−îc thµnh lËp víi môc tiªu chi phèi gi¸ c¶ ®· kh«ng thùc hiÖn ®−îc nh÷ng kÕ

ho¹ch ®Æt ra. V× vËy ba n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn hµng ®Çu lµ Th¸i Lan,

Malaixia vµ Sri Lanca ®· tuyªn bè rót ra khái INRO víi lý do tæ chøc nµy kh«ng

cã kh¶ n¨ng æn ®Þnh gi¸ vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña nh÷ng nhµ s¶n xuÊt. Vµo th¸ng

9 n¨m 1999, INRO ra quyÕt ®Þnh huû bá HiÖp ®Þnh cao su tù nhiªn quèc tÕ

(INRA) tõ 13/10/1999 vµ b¸n toµn bé l−îng dù tr÷ kho ®Öm lªn tíi 138,3 ngh×n

tÊn tr−íc ngµy 30/6/2001 nÕu ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng thuËn lîi. Trong khi ®ã, mét sè

n−íc s¶n xuÊt, sau khi mÊt lßng tin vµo hiÖu lùc cña c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh

quèc tÕ, trong nh÷ng n¨m 90, ®· b¾t ®Çu ®−a ra nh÷ng biÖn ph¸p æn ®Þnh thÞ

tr−êng riªng cña m×nh nh− lËp ra HiÖp héi c¸c n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn

(ANRPC). Th¸ng 4/1999, Malaixia ®· tuyªn bè ch−¬ng tr×nh gióp ®ì c¸c nhµ s¶n

xuÊt cao su nhá b»ng c¸ch hç trî gi¸ trong n−íc vµ h¹n chÕ nhËp cao su tõ c¸c

n−íc l¸ng giÒng.

Th¸ng 7/2001, ba n−íc Th¸i Lan, In®«nªxia vµ Malaixia ®· tho¶ thuËn lËp

ra mét tæ chøc míi - Tæ chøc cao su 3 bªn (Tripartie Rubber Corp - TRC) ®Ó ®iÒu

chØnh s¶n xuÊt vµ kinh doanh cao su tù nhiªn. Theo ý ®å cña ba n−íc nµy, TRC

sÏ ho¹t ®éng nh− OPEC, h¹n chÕ hoÆc t¨ng b¸n cao su ra thÞ tr−êng. Trong mét

kÕ ho¹ch dµi h¹n, TRC dù ®Þnh hµng n¨m gi¶m 4% s¶n l−îng cao su tù nhiªn víi

hy väng sÏ lµm gi¶m dù tr÷ vµ t¨ng gi¸ cao su. Tæ chøc nµy còng dù ®Þnh quy

n¨ng ®iÒu chØnh thÞ tr−êng b»ng c¸ch nµy kh¸ h¹n chÕ. Mét trong nh÷ng trë ng¹i

chñ yÕu cña Cacten nµy lµ s¶n xuÊt cao su tù nhiªn phô thuéc nhiÒu vµo nh÷ng

nhµ s¶n xuÊt cao su tiÓu ®iÒn vµ khã ®iÒu tiÕt ®−îc ho¹t ®éng cña hä. Bªn c¹nh

®ã, viÖc l−u gi÷ hµng th−êng ®i kÌm víi nh÷ng chi phÝ lín vµ v× vËy kh«ng ph¶i

n−íc s¶n xuÊt cao su tù nhiªn nµo còng cã thÓ duy tr× ®−îc.

24

n¨m qua, cã thÓ thÊy nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:

- ThÞ tr−êng cao su tù nhiªn trªn thÕ giíi gåm nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau,

cña nhµ nhËp khÈu.

- S¶n xuÊt cao su tù nhiªn tËp trung ë mét sè n−íc chñ yÕu, 6 n−íc s¶n

xuÊt cao su lín nhÊt chiÕm tíi 84% tæng s¶n l−îng cao su toµn cÇu.

- Cao su tù nhiªn ®−îc sö dông chñ yÕu trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n

xuÊt s¨m lèp, b¨ng t¶i vµ s¶n xuÊt c¸c dông cô y tÕ. Ngoµi ra, cao su tù nhiªn cßn

- S¶n xuÊt cao su tù nhiªn kh«ng cã sù chuyÓn dÞch lín gi÷a c¸c n−íc

nh−ng nhËp khÈu cao su tù nhiªn ®· cã sù thay ®æi. Trung Quèc ®· trë thµnh nhµ

nhËp khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi, tiÕp theo ®ã lµ Hoa Kú.

- L−îng cao su giao dÞch trªn thÞ tr−êng thÕ giíi chiÕm tíi 70% tæng s¶n

l−îng cao su toµn cÇu. Th¸i Lan, In®«nªxia, Malaixia vµ ViÖt Nam chiÕm tíi

80% tæng l−îng xuÊt khÈu toµn cÇu.

- Hoa Kú, Trung Quèc, NhËt B¶n, Hµn Quèc, §øc vµ Ph¸p chiÕm tíi 70%

tæng l−îng nhËp khÈu toµn cÇu

- Kh«ng cã rµo c¶n ®¸ng kÓ nµo ®èi víi nhËp khÈu cao su ë hÇu hÕt c¸c

n−íc, thuÕ quan vµ c¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt cã thÓ coi lµ rµo c¶n chñ yÕu ®èi víi

thÞ tr−êng cao su toµn cÇu.

- Tæ chøc cao su quèc tÕ (INRO) ®ãng vai trß chñ yÕu trong æn ®Þnh gi¸

xuÊt khÈu nhê dù tr÷ kho ®Öm nh−ng HiÖp ®Þnh cao su quèc tÕ ®· bÞ ph¸ vì n¨m

1999 do nh÷ng khã kh¨n vÒ c¹nh tranh gi÷a c¸c n−íc s¶n xuÊt, biÕn ®éng tû gi¸

vµ xu h−íng gi¶m gi¸ m¹nh trªn thÞ tr−êng thÕ giíi.

- Xu h−íng gi¶m gi¸ kÐo dµi trong nhiÒu n¨m cuèi thËp kû 80 ®· lµm lîi

thêi gi¸ dÇu má cã xu h−íng t¨ng, ¶nh h−ëng ®Õn gi¸ cao su tæng hîp lµm t¨ng

xu h−íng tiªu thô cao su tù nhiªn còng lµ yÕu tè tÝch cùc c¶i thiÖn gi¸ cao su tù

nhiªn trªn thÞ tr−êng thÕ giíi.

25

2. ThÞ tr−êng c¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu

T¨ng tr−ëng l−îng nhËp khÈu cña c¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ

yÕu ®−îc thÓ hiÖn trong b¶ng sau:

B¶ng 1.4. NhËp khÈu cao su tù nhiªn thÕ giíi 1997 - 2004

§¬n vÞ: 1000 tÊn

1997-99 2000

2001

5090

943

972

713

330

245

282

184

128

135

107

1025

2002

5270

915

1110

772

323

243

231

182

144

136

76

2003

5720

1150

1077

792

2004

5975

1092

1054

761

2000/04

2,81%

7,42%

- 3,02%

- 1,84%

- 0,22%

- 3,92%

- 5,25%

1,00%

5,92%

0

ThÕ giíi

Trung Quèc

Hoa Kú

NhËt B¶n

Hµn Quèc

§øc

4643

392

1112

721

304

228

223

156

104

137

130

962

5347

820

1192

802

331

250

309

171

139

136

133

1064

333

328

260

213

Ph¸p

300

249

T©y Ban Nha

Braxin

189

178

162

175

Italia

142

136

Anh

96

87

-10,06%

1,5%

C¸c n−íc kh¸c

1045

1161

1141

Nguån: IRSG - Rubber Statistical Bulletin - 2004

C¸c lo¹i cao su tù nhiªn ®−îc giao dÞch nhiÒu nhÊt trªn thÞ tr−êng, theo c¸ch

4001.21 (cao su tù nhiªn ®Þnh chuÈn kü thuËt - TSNR) vµ 400129 (c¸c lo¹i kh¸c).

C¸c n−íc nhËp khÈu cao su Latex (HS 4001.10) lín nhÊt lµ Malaixia

(27%), Trung Quèc (11%), Hoa Kú (11%), Iran (6%), Italia (4%) vµ Hµn Quèc

(3%¹) trong khi c¸c n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt mÆt hµng nµy lµ Th¸i Lan (61%),

Malaixia (11%), Liberia (7%), Hoa Kú (1%) vµ ViÖt Nam (1%²).

C¸c n−íc nhËp khÈu cao su mñ tê x«ng khãi (HS 4001.21) lín nhÊt lµ

Trung Quèc (29%), NhËt B¶n (22%), Hoa Kú (11%), Ph¸p (7%), Singapore

(6%), §øc (3%) vµ Braxin (3%³) trong khi c¸c n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt mÆt hµng

¹% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400110 toµn cÇu

²% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400110 toµn cÇu

³% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400121 toµn cÇu

26

nµy lµ Th¸i Lan (81%), Singapore (5%), In®«nªxia (3%), Ên §é (3%) vµ ViÖt

Nam (2%⁴).

C¸c n−íc nhËp khÈu cao su TSNR (HS 4001.22) lín nhÊt lµ Hoa Kú

(26%), Trung Quèc (17%), NhËt B¶n (13%), Hµn Quèc (8%), Ph¸p (5%) vµ

Cana®a (3%⁵) trong khi c¸c n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt mÆt hµng nµy lµ In®«nªxia

(50%), Malaixia (30%), ViÖt Nam (6%), Singapore (4%) vµ Cèt®ivoa (1%⁶).

C¸c n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn lo¹i kh¸c (HS 4001.29) lín nhÊt lµ

vµ Italia (6%⁷) trong khi c¸c n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt mÆt hµng nµy lµ Th¸i Lan

(75%), ViÖt Nam (5%), C«t®ivoa (3%), Philippin (2%) vµ In®«nªxia (2%⁸).

B¶ng 1.5. NhËp khÈu mét sè s¶n phÈm cao su tù nhiªn chñ yÕu

HS

Kim ng¹ch nhËp khÈu toµn cÇu (triÖu USD)

ThÞ

phÇn

(%)*

7,8

T¨ng tr−ëng

1999-

2003(%)

15,3

1999

2000

2001

2002

2003

4001.22

4001.21

4001.29

4001.10

1565

928

790

533

2018

1146

867

1768

872

748

617

2116

1015

754

3111

1456

1124

865

3,7

8,1

2,9

4,4

654

637

2,3

0,5

* % trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su vµ s¶n phÈm cao su (HS 40)

Nguån: ITC, UNCTAD/WTO, pmaps, th¸ng 2/2005.

Trung Quèc ®· trë thµnh n−íc nhËp khÈu cao su tù nhiªn lín nhÊt thÕ giíi

trong n¨m 2003 víi l−îng nhËp khÈu ®¹t 1,15 triÖu tÊn, t¨ng 26% so víi n¨m

2002. MÆc dï nhu cÇu gi¶m nhÑ trong n¨m 2004 do nh÷ng chÝnh s¸ch kiÒm chÕ

t×nh tr¹ng ph¸t triÓn qu¸ nãng cña nÒn kinh tÕ, nhËp khÈu cao su cña Trung Quèc

trong n¨m 2004 −íc tÝnh vÉn ®¹t 1,1 triÖu tÊn. Tuy nhiªn, l−îng nhËp khÈu cña

nh÷ng thÞ tr−êng nhËp khÈu truyÒn thèng nh− Hoa Kú, NhËt B¶n vµ EU Ýt thay

®æi kÓ tõ 2001 ®Õn nay.

⁴% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400121 toµn cÇu

⁵% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400122 toµn cÇu

⁶% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400122 toµn cÇu

⁷% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu HS400129 toµn cÇu

⁸% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu HS400129 toµn cÇu

27

2.1. ThÞ tr−êng Trung Quèc

N¨m 2001, Trung Quèc ®· trë thµnh n−íc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ tiªu thô

cao su tù nhiªn. N¨m 2002, chØ riªng Trung Quèc ®· chiÕm tíi 17% tiªu thô toµn

thÕ giíi. MÆc dï s¶n xuÊt cao su tù nhiªn cña Trung Quèc liªn tôc t¨ng song

còng kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu trong n−íc, do vËy nhËp khÈu chiÕm mét tû lÖ

lín trong tæng l−îng cao su tiªu thô. Tèc ®é t¨ng tr−ëng cao cña nÒn kinh tÕ kÐo

theo viÖc më réng hÖ thèng ®−êng x¸, ph−¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i còng nh−

c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¨m lèp cao su.

Trung Quèc kh«ng chØ dùa vµo thÞ tr−êng nguyªn liÖu th« nhËp khÈu mµ

cßn rÊt phô thuéc vµo thÞ tr−êng xuÊt khÈu cao su thµnh phÈm bëi phÇn lín cao

su thµnh phÈm cña Trung Quèc ®−îc dµnh cho xuÊt khÈu. Nh×n chung, møc tiªu

thô cao su vµ tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP kh«ng ph¶i lóc nµo còng tû lÖ thuËn víi

nhau bëi trong tr−êng hîp cña Trung Quèc, tiªu thô cao su th« do s¶n xuÊt quyÕt

®Þnh trong khi t¨ng tr−ëng GDP l¹i do s¶n phÈm tiªu dïng cuèi cïng quyÕt ®Þnh.

B¶ng 1.6. NhËp khÈu cao su tù nhiªn cña Trung Quèc theo thÞ tr−êng

L−îng nhËp T¨ng b×nh

KNNK

T¨ng b×nh

% trong tæng

KNNK cao su tù

nhiªn

khÈu 2003

(tÊn)

qu©n 1999-

2003 (%)

USD)

1.155

2003 (%)

ThÕ giíi

Th¸i Lan

Malaysia

In®«nªxia

ViÖt Nam

Hoa Kú

1.203.132

706.490

216.847

135.682

187.099

19.857

24

25

32

18

35

37

41

19

100

58

18

11

16

2

672

212

132

173

19

Ên §é

14.869

15.581

1

Nguån: United Nations Statistics Division

Trung Quèc nhËp khÈu cao su tù nhiªn chñ yÕu tõ Th¸i Lan, Malaixia,

In®«nªxia, ViÖt Nam, Hoa Kú vµ Ên §é. Th¸i Lan ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu cao su

tù nhiªn sang Trung Quèc víi tû träng 58% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao

su tù nhiªn vµo Trung Quèc trong n¨m 2003.

MÆt hµng cao su tù nhiªn nhËp khÈu lín nhÊt cña Trung Quèc lµ cao su ®Þnh

chuÈn kü thuËt (HS 4001.22) víi kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t trªn 538 triÖu USD

trong n¨m 2003, chiÕm 46% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cao su tù nhiªn vµo thÞ

28