Luận văn Phân tích định lượng về tác động của chính sách tiền tệ tới một số nhân tố vĩ mô của Việt Nam trong thời kỳ đổi mới
Luận văn nghiên cứu khoa học:
Phân tích định lượng về tác động của chính
sách tiền tệ tới một số nhân tố vĩ mô của
Việt Nam trong thời kỳ đổi mới
Môc lôc
Trang
Lêi giíi thiÖu
1
Tæng quan c¸c nghiªn cøu ®ꢀ cã
4
Ch−¬ng 1: Mèi quan hÖ gi÷a chÝnh s¸ch cung tiÒn
víi mét sè nh©n tè vÜ m«
1.1 Ph©n tÝch chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th«ng qua c¸c m« h×nh
cho tiÒn c¬ së kh¶ dông
7
7
1.2 Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a tiÒn tÖ vµ thu nhËp
21
1.3 Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a tiÒn tÖ vµ gi¸ c¶
27
30
41
1.4 Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a tiÒn tÖ vµ c¸n c©n thanh to¸n
1.5 Mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a tiÒn tÖ vµ c¸c nh©n tè vÜ m«
Ch−¬ng 2: Ph©n tÝch ®Þnh l−îng ¶nh h−ëng cña chÝnh
s¸ch cung tiÒn tíi mét sè nh©n tè vÜ m« cña
viÖt nam trong giai ®o¹n gÇn ®©y
52
52
56
2.1 Kinh tÕ ViÖt nam vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong giai ®o¹n 1995- 2006
2.1 Ph©n tÝch chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th«ng qua c¸c m« h×nh cho tiÒn c¬ së
2.3 ¶nh h−ëng cña l−îng cung tiÒn tíi thu nhËp
2.4 ¶nh h−ëng cña tiÒn tÖ ®Õn gi¸ c¶
77
94
2.5 ¶nh h−ëng cña tiÒn tÖ ®Õn c¸n c©n thanh to¸n
Ch−¬ng 3: Tæng kÕt vµ c¸c kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao
hiÖu lùc cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
111
131
3.1 Tæng kÕt
131
137
3.2 C¸c kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu lùc cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
KÕt luËn
142
144
145
156
219
Danh môc c¸c c«ng tr×nh cña t¸c gi¶
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
Phô lôc
MôC LôC CHI TIÕT
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t
ViÕt t¾t
Nguyªn v¨n tiÕng ViÖt
Nguyªn v¨n tiÐng Anh
Br
Khèi l−îng tiÒn vay tõ Commercial Banks’ borowing from
NHTW
ther Central Bank
BP
C¸n c©n thanh to¸n
Khèi l−îng tiÒn mÆt
TÝn dông cña c¸c NHTM
TÝn dông cña c¸c NHTM
Balance of Payment
Curency
C
CB
Credit of Commercial Banks
Credit to Deposit Money Bank
CDMB
CE
TÝn dông cho c¸c doanh Credit to Government Enterprises
nghiÖp Nhµ n−íc
CGG
CP
Khèi l−îng tiÒn theo yªu Claims on General Government
cÇu ChÝnh phñ
TÝn dông cho khu vùc t− Credit to Private Sector
nh©n
CPI (P)
ChØ sè gi¸ tiªu dïng cña Consumer Price Index
ViÖt Nam (TÝnh theo n¨m
1994 = 100%)
CSTT
D
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ
Tæng d− nî cña c¸c NHTM Total Deposit at Commercial Banks
TÝn dông trong n−íc Domestic Credit
Monetary Policy
DC
DD
Tæng tiÒn göi kh«ng kú h¹n Demand Deposit
ChØ sè gi¸ DGDP (GDP Deflator GDP
deflator)(N¨m 1994=100%)
DGDP
Dir
LZi suÊt chiÕt khÊu cña Discount Interest Rates
NHTW
DMB
Dr
TiÒn c¬ së kh¶ dông
Disposable High Powered Money
LZi suÊt tiÒn göi cã kú h¹n 3 Deposit Interest Rates
th¸ng
ER
Tæng tiÒn dù tr÷ v−ît tréi Excess
Reserves
Held
by
cña c¸c NHTM
Commercial Banks
GD
Nî cña ChÝnh phñ
GDP
Tæng s¶n phÈm quèc néi Gross Domestic Product (at Market
cña ViÖt Nam (TÝnh theo Price)
gi¸ hiÖn hµnh)
GDPAG
GDPNA
GDP cña khu vùc s¶n xuÊt Agricultural GDP (at Market Price)
c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp
(theo gi¸ hiÖn hµnh)
GDP cña khu vùc s¶n xuÊt Non- Agricultural GDP (at Market
c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp Price)
vµ dÞch vô (Theo gi¸ hiÖn
hµnh)
GE
Tæng chi tiªu cña ChÝnh phñ Government Expenditure
GNP
LA
Tæng s¶n phÈm quèc d©n
C¸c kho¶n cho vay vµ tr¶ Loans
tr−íc cña c¸c NHTM Commercial Banks
Gross National Product
and Advances
of
Lr
LZi suÊt cho vay cã kú h¹n Lending Interest Rate
3 th¸ng cña c¸c NHTM
M1
Tæng l−îng tiÒn thu hÑp
Tæng l−îng tiÒn më réng
Narrow Money Stock (C+DD +
OD)
M2
MABP
Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn tiÒn tÖ Broad Money ( M1 + SD + TD)
tíi c¸n c©n thanh to¸n
Tæng l−îng tiÒn c¬ së
Money and Balance Payments
Monetary Basis
MB
NCG
TÝn dông rßng cho ChÝnh Net Credit to the Government
phñ
NDA
NFA
Tµi s¶n néi ®Þa rßng
Tµi s¶n ngo¹i tÖ rßng
Ng©n hµng Nhµ n−íc
Net Domestic Assets
Net Foreign Assets
The State Bank
NHNN
NHTM
NHTW
NNML
Ng©n hµng Th−¬ng m¹i
Ng©n hµng Trung −¬ng
The Commercial Bank
The Central Bank
C¸c kho¶n tµi s¶n phi tiÒn tÖ Net Non-Monetary Liabillities
rßng
OD
OiN
Pe
C¸c kho¶n nî kh¸c cña c¸c Other Deposits at the Commercial
NHTM
Banks
C¸c kháan ph¶i tr¶ kh¸c Other Items Net
rßng t¹i c¸c NHTM
L¹m ph¸t kú väng (®−îc Expected Rate Inflation
tÝnh lµ trÔ mét chu kú cña
CPI)
Pf
Q
ChØ sè gi¸ quèc tÕ
Foreign Price Index
Thu nhËp thùc (GDP thùc Real GDP
tÝnh theo gi¸ 1994)
R
L−îng tiÒn mÆt dù tr÷ t¹i Reserves Held by Commercial
c¸c NHTM
Banks
RR
Dù tr÷ b¾t buéc
Required Reserves Held by
Commercial Banks
Rr
LZi suÊt t¸i cÊp vèn
Refinancing Interest Rates
SD
TiÒn göi tiÕt kiÖm t¹i c¸c Savings Deposits at Commercial
NHTM Banks
TiÒn göi cã kú h¹n t¹i c¸c Time Deposits at Commercial
TD
TL
X
NHTM
Banks
Tæng tµi
NHTM
s¶n cña c¸c Total Liabillities of Commercial
Banks
Tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a VND Exchance Rate Between VND and
víi USD USD
Danh môc c¸c b¶ng biÓu
Trang
B¶ng 2.1 Tãm t¾t thèng kª cña c¸c nh©n tè tiÒn c¬ së
(QuÝ 1/1996- quÝ 4/2004)
ꢀ
57
KÕt qu¶ kiÓm ®Þnh tÝnh dõng cña c¸c nh©n tè cña tiÒn c¬
së
B¶ng 2.2
ꢀ
59
60
KiÓm ®Þnh tÝnh dõng cña c¸c khèi l−îng tiÒn cung øng
C¸c kÕt qu¶ håi quy cho biÕn phô thuéc C/DD (1996:1 –
2004:4)
B¶ng 2.3
B¶ng 2.4
65
66
79
79
96
97
C¸c kÕt qu¶ håi quy cho biÕn phô thuéc T&S/DD (1996:1
– 2004:4)
B¶ng 2.5
B¶ng 2.6
B¶ng 2.7
B¶ng 2.8
B¶ng 2.9
B¶ng 2.10
Tãm t¾t thèng kª chñ yÕu cho c¸c sè liÖu håi qui cña thu
nhËp (quÝ 1/ 1995 – quÝ 4/2006)
KiÓm ®Þnh tÝnh dõng cña GDP, GDPAG, GDPNA, GE,
M1, M2
Tãm t¾t thèng kª chñ yÕu cho c¸c biÕn gi¸ (quÝ 1/1995 –
quÝ 4/2006)
KiÓm ®Þnh tÝnh dõng cña c¸c chuçi sè P, lnP, DGDP,
lnDGDP, TYGIA
C¸c kÕt qu¶ håi qui gi÷a tiÒn tÖ vµ gi¸ c¶ ( 1995:Q1 –
2006:Q4)
98
112
114
115
B¶ng c¸n c©n th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam 1997- 2005
Tãm t¾t thèng kª chñ yÕu cho c¸n c©n thanh to¸n
KiÓm ®Þnh Dickey- Fuller cho c¸c biÕn trong c¸n c©n
thanh to¸n
B¶ng 2.11
B¶ng 2.12
B¶ng 2.13
KÕt qu¶ kiÓm ®Þnh Granger cho mèi quan hÖ nh©n qu¶
gi÷a tµi s¶n néi ®Þa rßng vµ dù tr÷ ngo¹i tÖ rßng
B¶ng 2.14
125
ꢀ
Danh môc c¸c s¬ ®å, ®å thÞ
ꢀ
Trang
8
S¬ ®å 1
C¸c kªnh truyÒn t¶i cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
H×nh 2.1 §å thÞ cña GDP vµ c¸c bé phËn cÊu thµnh
H×nh 2.2 §å thÞ cña GDP vµ c¸c bé phËn M1, M2
78
80
H×nh 2.3 §å thÞ cña DGDP vµ CPI
ꢀ
94
ꢀ
ꢁꢀ
Lêi giíi thiÖu
1. §Æc ®iÓm chung cña nÒn kinh tÕ
Vµo gi÷a nh÷ng n¨m 1980 cña thÕ kû 20, nÒn kinh tÕ ViÖt nam r¬i vµo
cuéc khñng ho¶ng trÇm träng víi l¹m ph¸t t¨ng nhanh tíi 3 con sè, hµng n¨m
t¨ng tr−ëng kinh tÕ chØ xung quanh 2 phÇn tr¨m. §Ó ph¶n øng cuéc khñng
ho¶ng nµy, ChÝnh phñ ViÖt nam ®Z ®−a ra chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ vµo n¨m
1986 mµ trong ®ã c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Z ®−îc thõa nhËn. Sau h¬n 20 n¨m theo
®uæi chÝnh s¸ch kinh tÕ thÞ tr−êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n−íc, nÒn kinh tÕ
ViÖt nam ®Z ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu to lín. Tõ mét nÒn kinh tÕ víi tû lÖ l¹m
ph¸t cã tèc ®é phi mZ, ngµy nay kinh tÕ ViÖt nam cã tèc ®é t¨ng tr−ëng cao,
æn ®Þnh trªn 7%, tû lÖ l¹m ph¸t thÊp vµ lu«n gi÷ møc d−íi 10%.
KÕt qu¶ cho thÊy sù ®iÒu tiÕt cña ChÝnh phñ ®èi víi nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt
lµ nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi cã mét vai trß cùc kú quan träng. Mét chÝnh
s¸ch ®óng sÏ thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi
kinh tÕ. Mét chÝnh s¸ch kh«ng ®óng sÏ cã hËu qu¶ nghiªm träng lµ k×m hZm
sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, lµm chËm qóa tr×nh chuyÓn ®æi. Víi nh÷ng
thµnh tùu nh− hiÖn nay, tr−íc hÕt ®ã lµ thµnh qu¶ cña c«ng cuéc ®æi míi nÒn
kinh tÕ. §ång thêi ®ã còng lµ kÕt qu¶ cña viÖc ®iÒu tiÕt ®óng ®¾n c¸c chÝnh
s¸ch vÜ m« cña ChÝnh phñ, trong ®ã cã chÝnh s¸ch vÒ tiÒn tÖ.
Theo luËt NHNN (th¸ng 4/1998), NHNN ho¹t ®éng v× môc tiªu “æn
®Þnh gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn, gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng ng©n hµng
vµ hÖ thèng c¸c tæ chøc tÝn dông, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ – xZ héi theo ®Þnh
h−íng xZ héi chñ nghÜa” (§iÒu 1, kho¶n 3). Víi nhiÖm vô ®−îc giao, tõ nöa
cuèi thËp niªn 90, NHNN ®Z x©y dùng mét c¸ch cã hÖ thèng mét khu«n khæ
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ gi¸n tiÕp vµ b¾t ®Çu ¸p dông c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
gi¸n tiÕp, phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, gãp phÇn duy
tr× æn ®Þnh lZi suÊt, æn ®Þnh tiÒn tÖ. V× vËy viÖc nghiªn cøu vai trß vµ ¶nh
ꢀ
ꢂꢀ
h−ëng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®èi víi sù æn ®Þnh, t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ
ViÖt nam lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt.
2. §èi t−îng vµ môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi
ViÖc nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tíi c¸c nh©n tè vÜ m«
cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi ®Z ®−îc nhiÒu nhµ kinh
tÕ trong n−íc còng nh− cña n−íc ngoµi ®Ò cËp tíi. Tuy nhiªn viÖc ph©n tÝch
¶nh h−ëng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vÒ mÆt ®Þnh l−îng tíi tõng nh©n tè vÜ m«,
mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a l−îng tiÒn cung øng víi c¸c nh©n tè nµy lµ ch−a cã
nhiÒu.
Bëi vËy ®Ò tµi “Ph©n tÝch ®Þnh l−îng vÒ t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ tíi mét sè nh©n tè vÜ m« cña ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi” ®−îc luËn
¸n lùa chän nghiªn cøu nh»m ph©n tÝch t¸c ®éng trùc tiÕp vÒ mÆt ®Þnh l−îng
cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th«ng qua sù thay ®æi l−îng tiÒn cung øng tíi sù thay
®æi cña mét sè biÕn vÜ m« nh− thu nhËp, gi¸ c¶ vµ c¸n c©n thanh to¸n cña ViÖt
nam trong giai ®o¹n võa qua. Nh÷ng kÕt qu¶ thu nhËn ®−îc dùa trªn c¸c lý
thuyÕt c¬ b¶n vÒ tiÒn tÖ vµ nh÷ng m« h×nh thùc nghiÖm ®Z ®−îc kiÓm chøng ë
c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c trªn thÕ giíi sÏ lµ nh÷ng c¨n cø gãp phÇn nghiªn cøu vai
trß vµ t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch hiÖn nay cña NHTW ®èi víi môc tiªu æn ®Þnh
gi¸ c¶, thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m tû lÖ thÊt
nghiÖp.
3. Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi
Ph¹m vi cña luËn ¸n sÏ ®Ò cËp tíi c¸c vÊn ®Ò sau: vai trß cña cung tiÒn
tÖ ë ViÖt nam, ¶nh h−ëng trùc tiÕp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mµ ®¹i diÖn lµ l−îng
tiÒn cung øng trong c¸c mèi quan hÖ gi÷a tiÒn tÖ vµ thu nhËp, gi÷a tiÒn tÖ vµ
gi¸ c¶, gi÷a tiÒn tÖ vµ c¸n c©n thanh to¸n. Tõ c¸c kÕt qu¶ thu ®−îc, luËn ¸n sÏ
ph©n tÝch vai trß cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ æn ®Þnh
gi¸ c¶ trong giai ®o¹n võa qua.
ꢀ
ꢃꢀ
Víi môc ®Ých ®Z nªu, dùa trªn lý thuyÕt tiÒn tÖ hiÖn ®¹i vµ ¸p dông cho
c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, luËn ¸n sÏ −íc l−îng mét sè m« h×nh dùa trªn sè
liÖu thu thËp ®−îc trong thêi gian tõ 1995 ®Õn 2006 nh»m ph©n tÝch ¶nh h−ëng
cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th«ng qua l−îng tiÒn cung øng tíi c¸c nh©n tè vÜ m«.
ViÖc lùa chän ph¹m vi nghiªn cøu trong giai ®o¹n nµy do nh÷ng nguyªn nh©n
sau:
• §©y lµ giai ®o¹n mµ l¹m ph¸t ®Z ®−îc kiÒm chÕ, nÒn kinh tÕ b¾t ®Çu
®i vµo thÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÒn ®Òu ®Æn hµng n¨m.
• Mäi chÝnh s¸ch ®ang h−íng tíi mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cã sù ®iÒu
tiÕt cña Nhµ n−íc vµ chuÈn bÞ nh÷ng c¬ së cÇn thiÕt ®Ó h−íng tíi sù
héi nhËp ®Çy ®ñ víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
• B¾t ®Çu tõ n¨m 1994, mäi sè liÖu thèng kª ®Òu ®−îc tÝnh theo tiªu
chuÈn cña IMF, tõ ®ã chóng ta míi cã t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ sè liÖu cÇn
thiÕt trong ph©n tÝch håi qui.
Tõ môc ®Ých, ®èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu, ngoµi phÇn tæng quan
vµ më ®Çu, luËn ¸n bao gåm 3 ch−¬ng chÝnh nh− sau:
Ch−¬ng 1: Mèi quan hÖ gi÷a chÝnh s¸ch cung tiÒn víi
mét sè nh©n tè vÜ m«
Ch−¬ng 2: Ph©n tÝch ®Þnh l−îng ¶nh h−ëng cña chÝnh
s¸ch cung tiÒn tíi mét sè nh©n tè vÜ m« cña ViÖt Nam
trong giai ®o¹n gÇn ®©y
Ch−¬ng 3: Tæng kÕt vµ c¸c kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu lùc cña chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ
ꢀ
ꢄꢀ
Tæng quan c¸c nghiªn cøu ®9 cã
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô mµ ChÝnh phñ mçi quèc
gia sö dông ®Ó t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ. Víi vai trß cña m×nh, ChÝnh phñ
muèn ®iÒu khØÓn viÖc cung tiÒn vµ hiÖu lùc cña tiÒn tÖ ®Ó t¸c ®éng ®Õn toµn bé
c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ- xZ héi h−íng theo c¸c môc tiªu chÝnh trÞ ®Z ®−îc ®Æt ra.
§ã lµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«- gi¶m thÊt nghiÖp, h¹ thÊp l¹m ph¸t, t¨ng tr−ëng
kinh tÕ vµ c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n. Bëi vËy nghiªn cøu t¸c ®éng cña
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mµ ®Æc tr−ng lµ l−îng tiÒn cung øng trong mçi giai ®o¹n t¸c
®éng ®Õn c¸c nh©n tè vÜ m« sÏ cho chóng ta biÕt ®−îc ¶nh h−ëng tÝch cùc hay
kh«ng tÝch cùc cña tiÒn tÖ, tõ ®ã ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh thÝch hîp trong ho¹ch
®Þnh chÝnh s¸ch.
§èi víi c¸c n−íc ph¸t triÓn, nghiªn cøu t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ,
cô thÓ lµ tæng tiÒn cung øng, ®Z cã nhiÒu c«ng tr×nh ®Ò cËp tíi vÒ mÆt lý thuyÕt
®Þnh tÝnh còng nh− vÒ mÆt nghiªn cøu thùc nghiÖm. Trªn c¬ së c¸c ph−¬ng
tr×nh ®¬n gi¶n St. Louis, c¸c kÕt qu¶ trong NEWTON College Working Paper
Spring 2005 vµ Winter 2005 [59] ®Z cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a l−îng tiÒn
cung øng M1 víi t¨ng tr−ëng GDP cña n−íc Mü tõ quý 1 n¨m 1961 ®Õn quý 3
n¨m 2004. H¬n n÷a kÕt qu¶ håi qui cho c¸c n−íc ph¸t triÓn nh− Ph¸p, Italia,
Cana®a, NhËt b¶n còng thu nhËn ®−îc víi ®¹i diÖn biÕn tiÒn tÖ lÇn l−ît lµ M1,
M2, M3. Mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a M vµ GDP còng ®−îc chØ ra th«ng qua
kiÓm ®Þnh Granger. C¸c qu¶ cho thÊy ®èi víi c¸c n−íc ph¸t triÓn, sù gia t¨ng
c¸c l−îng tiÒn cung øng, nhÊt lµ khèi l−îng tiÒn M2 cã t¸c ®éng thuËn chiÒu
®Õn sù gia t¨ng cña thu nhËp. §ång thêi cã tån t¹i mèi nh©n qu¶ gi÷a c¸c khèi
l−îng tiÒn cung øng víi thu nhËp.
Theo mét h−íng kh¸c, b»ng viÖc sö dông ph−¬ng tr×nh Richard Davis
d−íi d¹ng
ꢄ
gt = α +
βt−i ꢆmt−i
∑
i=ꢅ
ꢀ
ꢇꢀ
trong ®ã gt lµ sù thay ®æi phÇn tr¨m cña thu nhËp danh nghÜa GNP, m lµ sù
thay ®æi phÇn tr¨m cña l−îng tiÒn cung øng, William E. Cullison ([94]) ®Z ®−a
ra nh÷ng kÕt qu¶ håi qui cho nÒn kinh tÕ Mü theo sè liÖu tõ quÝ 4 n¨m 1959
®Õn quÝ 4 n¨m 1979 vµ ®−a ra kÕt luËn r»ng khèi l−îng tiÒn cung øng M1 vµ
MB ®Òu cã t¸c ®éng thuËn chiÒu ®Õn GNP kÐo dµi tíi 3 quÝ, cßn tíi quÝ thø t−
th× cã t¸c ®éng ng−îc chiÒu nh−ng víi hÖ sè kh¸ nhá.
Víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, sù biÕn ®éng cña l−îng tiÒn cung øng cã
¶nh h−ëng lín tíi sù biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè vÜ m«. T¸c ®éng ®ã ®Z ®−îc
xem xÐt cho nÒn kinh tÕ Ên ®é th«ng qua c¸c kÕt qu¶ cña Gupta, G. S. (1970,
1973, 1987). Khi nghiªn cøu kinh tÕ Trung quèc tõ n¨m 1951 ®Õn 2002,
Chow, G. (2004) [49] chØ ra mèi quan hÖ gi÷a tiÒn tÖ, møc gi¸ c¶ vµ thu nhËp
trong c¸c giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau th«ng qua c¸c m« h×nh ®Þnh l−îng vµ ®Z
®−a ra c¸c kÕt luËn vÒ vai trß rÊt quan träng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong t¨ng
tr−ëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh gi¸ c¶ cña Trung quèc. §Æc biÖt, b»ng c¸ch tiÕp cËn
theo ph−¬ng ph¸p trÔ ph©n phèi Almon, Khatiwada [89] ®Z ®−a ra mét c¸ch
chi tiÕt c¸c mèi quan hÖ gi÷a tiÒn tÖ vµ thu nhËp, gi¸ c¶ vµ c¸n c©n thanh to¸n
cña nÒn kinh tÕ Nªpal trong giai ®o¹n 1966- 1990. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm t−¬ng
®èi gièng nhau gi÷a hai nÒn kinh tÕ ViÖt nam vµ Nªpal trong giai ®o¹n ®Çu
cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, c¸c kÕt qu¶ cña Khatiwada [89] sÏ gióp chóng ta
xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a tiÒn tÖ víi c¸c nh©n tè vÜ m« cña kinh tÕ ViÖt nam.
Tr−íc nh÷ng thµnh tùu trong c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ cña ViÖt
nam, mét sè nhµ kinh tÕ trong vµ ngoµi n−íc ®Z nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a
tiÒn tÖ vµ nh÷ng nh©n tè nh− gi¸ c¶ vµ l¹m ph¸t. Tuy nhiªn c¸c c«ng tr×nh
nghiªn cøu vÒ mÆt ®Þnh l−îng cho c¸c mèi quan hÖ lµ ch−a cã nhiÒu. Nghiªn
cøu thµnh qu¶ sau 10 n¨m ®æi míi, chóng ta thÊy cã c«ng tr×nh nghiªn cøu
cña t¸c gi¶ Vâ TrÝ Thµnh [119]. Trong ®ã t¸c gi¶ ®Z ph©n tÝch mèi quan hÖ
gi÷a gi¸ c¶ vµ l−îng cung tiÒn th«ng qua c¸c m« h×nh VAR. KÕt qu¶ nghiªn
cøu cña t¸c gi¶ Phan ThÞ Hång H¶i [3] ®Z ®Ò cËp tíi vai trß cña chÝnh s¸ch
ꢀ
ꢈꢀ
tiÒn tÖ tíi l¹m ph¸t, t¸c ®éng thuËn chiÒu cña ®é trÔ tr−íc mét chu kú cña cung
tiÒn tíi l¹m ph¸t. Chóng ta cßn thÊy kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶
Tr−¬ng Quang Hïng vµ Vò Hoµi BZo, §ç Thu H−¬ng còng chØ ra ¶nh h−ëng
cña yÕu cña cung tiÒn ®Õn l¹m ph¸t. Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn tÖ víi gi¸ c¶, tiÒn
tÖ víi c¸n c©n thanh to¸n trong giai ®o¹n nµy còng ®−îc c¸c nhµ nghiªn cøu
tiÒn tÖ ë ViÖn Qu¶n lý Kinh tÕ Trung −¬ng vµ Vô ChÝnh s¸ch TiÒn tÖ Ng©n
hµng Trung −¬ng ®Ò cËp tíi [22]. C¸c t¸c gi¶ ®Z ph©n tÝch mèi quan hÖ ®Þnh
tÝnh gi÷a tiÒn tÖ vµ c¸n c©n thanh to¸n th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch. §ång thêi
c¸c c«ng tr×nh còng míi chØ ra ph−¬ng tr×nh håi quy cho hÖ sè v« hiÖu vµ hÖ
sè triÖt tiªu. Tuy nhiªn c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ch−a ®−a ra ®−îc ph−¬ng
tr×nh luång dù tr÷ vµ ph−¬ng tr×nh v« hiÖu. §Æc biÖt chóng ta thÊy c¸c t¸c gi¶
ch−a ®−a ra mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a l−îng tµi s¶n ngo¹i tÖ rßng vµ tÝn dông
néi ®Þa, vÊn ®Ò vÒ tÝnh ®ång thêi vµ sù ®iÒu hßa trong thÞ tr−êng hèi ®o¸i. V×
vËy trong phÇn nghiªn cøu cña luËn ¸n sÏ ®Ò cËp tíi nh÷ng vÊn ®Ò cßn bá ngá
nªu trªn.
ꢀ
ꢉꢀ
Ch−¬ng 1
Mèi quan hÖ gi÷a chÝnh s¸ch cung tiÒn
víi mét sè nh©n tè vÜ m«
1.2 Ph©n tÝch chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th«ng qua c¸c m«
h×nh cho tiÒn c¬ së kh¶ dông
1.2.1 ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ vai trß cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«
mµ trong ®ã NHTW th«ng qua c¸c c«ng cô cña m×nh thùc thi c¸c chÝnh s¸ch
liªn quan ®Õn tiÒn tÖ nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ, æn
®Þnh gi¸ c¶, c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm.
Th«ng th−êng Quèc héi hoÆc ChÝnh phñ giao viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
cho NHTW ®¶m nhiÖm. Do ®ã qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh CSTT cã mét vai trß
quan träng trong c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch nh»m tho¶ mZn c¸c yªu cÇu
tr−íc m¾t vµ l©u dµi cña nÒn kinh tÕ.
Víi chøc n¨ng qu¶n lý mét ®èi t−îng cã tÝnh nh¹y c¶m vµ tÝnh céng
®ång cao nh− tiÒn tÖ, viÖc ®iÒu hµnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHTW
lµ rÊt khã kh¨n. BÊt kú mét ®éng th¸i nµo vÒ tiÒn tÖ cña NHTW ®Òu cã thÓ g©y
ra nh÷ng ph¶n øng tøc thêi tíi c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Bëi vËy trong
viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cÇn ph¶i x©y dùng mét chÝnh s¸ch hîp lý
chøa ®ùng c¶ yÕu tè ng¾n h¹n lÉn yÕu tè dµi h¹n.
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ t¸c ®éng tíi nÒn kinh tÕ theo 3 kªnh chñ yÕu ®−îc
biÓu diÔn theo S¬ ®å 1.1
Trong ng¾n h¹n, khi nÒn kinh tÕ cßn ch−a ph¸t triÓn th× môc tiªu kÝch
cÇu nh»m gia t¨ng s¶n l−îng, ph¸t triÓn kinh tÕ. Do ®ã ng©n hµng ph¶i cung
øng mét l−îng tiÒn võa ®ñ ®Ó duy tr× sù t¨ng tr−ëng cÇn thiÕt cña tæng cÇu,
®¸p øng c¸c môc tiªu ng¾n h¹n vÒ møc s¶n l−îng vµ tû lÖ viÖc lµm. Tuy nhiªn
ꢀ